SOCJOLOGIA WYKŁAD I KSZTAŁTOWANIE SIĘ MYŚLI SOCJOLOGICZNEJ

PRAPOCZĄTKI ● Przedsocjologiczna myśl o społeczeństwie towarzyszy człowiekowi „od zawsze” ● Nurt wiedzy potocznej ● Nurt myśli filozoficznej ● Nierozerwalnie związana z warunkami społecznymi, w jakich powstawała ● Silnie sprofilowana praktycznie – na konkretny cel utylitarystyczny

CECHY ● Niepełna i wyrywkowa ● Nacechowana emocjonalnie ● Wartościująca i oceniająca ● Bazująca na jednostkowych, subiektywnych przemyśleniach ● Wykorzystująca wiedzę potoczną ● Bez jasno zdefiniowanego aparatu pojęciowego ● Wyrywkowo skodyfikowana

STAROŻYTNOŚĆ ● Swoista perspektywa świata społecznego ● Poszukiwanie ideału społecznego ładu ● Platon: ● Państwo jako organizm ● Problem podziałów społecznych (zagrożenie dla ładu) ● Uniformizacja jako niwelowanie wewnętrznych podziałów ● Podział pracy ● Rozmiar państwa (uwzględniał tylko obywateli) ● Waga lokalizacji państwa ● Arystoteles: ● Samowystarczalność ● Wspólnota moralna ● Różnorodność i komplementarność części

WCZESNE CHRZEŚCIJAŃSTWO ● Nadal poszukiwało się przepisu na państwo idealne ● Dwa porządki – niebiański i ziemski ● Ideał państwa niebieskiego i jego odwzorowanie w państwie ziemskim ● Oczekiwanie na rychłe nadejście Państwa Bożego (próby budowy takiego państwa) ● Ułomność człowieka i jego wiary

ŚREDNIOWIECZE ● Ugruntowanie się feudalizmu ● Poszukiwanie legitymizacji władzy – problem pochodzenia władzy ziemskiej – doktryna teocentryczna ● Nawiązywanie do społeczeństwa jako organizmu ● Udowadnianie „naturalności” hierarchii społecznej

ODRODZENIE ● Powolny ale sukcesywny rozwój gospodarki opartej na rzemiośle i handlu (rozkwit banków) i powolny upadek feudalizmu ● Kryzys znanego ładu społecznego – legitymizowanego przez doktrynę religijną ● Machiavelli – „podręczniki” skutecznego sprawowania władzy (idea zanika na rzecz praktyki) ● Rozkwit nurtu utopijnego – opis nierzeczywistych, ale idealnych porządków społecznych (swoiste literackie eksperymenty)

OŚWIECENIE ● Rozkwit nauk fizycznych, kształtowanie się nauki nowożytnej ● Postępujące zmiany społeczne w Europie (podnoszącej się wciąż po potwornościach wojny stuletniej) ● Rozwój burżuazji ● Poszukiwanie uniwersalnych etapów rozwoju społeczeństwa ● Liberalizm ● Utopijny socjalizm i komunizm

XIX WIEK ● Rodzenie się nowego ładu geopolitycznego ● Industrializacja i urbanizacja – kształtowanie się nowego ładu społecznego ● Nowe problemy społeczne ● Nowe wzorce uprawiania nauki – normy naukowości ● Narodziny nowej dyscypliny naukowej – socjologii ● Pierwszy program dla socjologii – społeczna inżynieria ● Gabinetowy charakter uprawiania nauki

WIEK WIELKICH NARRACJI ● Postępujący upadek znanego ładu społecznego ● Narodziny masowych ruchów społecznych ● Ukształtowanie się państwa narodowego i problem nacjonalizmu ● Dwie wielkie wojny, inżynieria społecznej zagłady (industrialny projekt efektywnego zabijania) ● Narodziny ładu dwubiegunowego – zimna wojna i podział na pierwszy, drugi i trzeci świat

NOWE PROBLEMY ● Narodziny wirtualnej rzeczywistości ● Postępujące rozproszenie władzy, podważenie ładu państwowego, poszukiwanie nowych form integracji: ● Formalnych – ponadpaństwowych oraz w skali regionalnej i lokalnej (resentymenty?) ● Nieformalnych – społeczeństwo sieciowe ● Coraz bardziej natarczywe pytania o tożsamość