Terapia interakcji rodzic –dziecko( zachowania opozycyjne)- PCIT Terapia zaburzeń zachowania u dzieci przedszkolnych

Zaburzone zachowania u dzieci Uwarunkowania temperamentu Zaburzenia neuropsychologiczne wpływające negatywnie na przetwarzanie informacji i współdziałanie cech genetycznych dziecka ze szkodliwymi czynnikami rodzinnymi Zmienne rodzinne: depresja matki, odosobnienie, niewłaściwe wyrażanie gniewu, konflikty między rodzicami, samotny rodzic, nędza Zaburzone zachowanie u dziecka – znaczne ryzyko zachowań aspołecznych w dorosłości

Założenia główne PCIT Podstawy teorii rozwojowej (Baumrind): powiązanie stylów wychowania ze skutkami zachowań u dzieci. Autorka opisuje styl autorytatywny (rodzice b. Wymagający, jak i b. Żywo reagujący) jako zaburzający interakcję rodzic-dziecko i rozwój dziecka Teoria przywiązania - dzieci, których rodzice wyczuwają ich potrzeby emocjonalne i ciepło reagują na nie mają większą szansę wytworzenia stabilnego wzajemnego związku – bezpiecznej więzi - brak bezpiecznej więzi – pogłębia stres matki, zaniedbywanie dziecka; sprzyja zachowaniom agresywnym, niskim kompetencjom społecznym, niskiemu poczuciu wartości własnej itp.

Cele PCIT Poprawa więzi między rodzicem a dzieckiem Poprawa umiejętności kontroli zachowania dziecka u rodziców Bezpieczny opiekuńczy związek to podstawa skutecznego nakładania ograniczeń i utrzymywania dyscypliny, które pozwalają na osiągnięcie trwałych zmian w zachowaniu dziecka i rodzica Fazy I –CDI – rodzice uczą się brać przykład z dziecka w zabawie( zwiększenie ich wrażliwości na stworzenie opiekuńczej więzi między nimi a dzieckiem) II- PDI – terapia kliniczna zaburzeń zachowania

Pracują razem rodzice i dzieci Najczęstsze zastosowanie dla rodzin z dziećmi w wieku 3-6 lat W terapii uczestniczy jeden lub oboje rodziców (opiekunów) Forma terapii – rozpoczyna się sesją dydaktyczną –terapeuta wyjaśnia i demonstruje umiejętności skierowane na dziecko lub rodziców, w dalszej kolejności – sesje treningowe (rodzice ćwiczą z dzieckiem, terapeuta udziela im podpowiedzi i dostarcza wzmocnienia ,aby ukształtować nowe zachowania Sesje treningowe-sprawdzanie zadań domowych ,udziela pomocy ,kiedy to jest wskazane; Obserwuje i koduje zachowania rodziców w ciągu 5 -minutowej interakcji – ustala dalsze cele do treningu w pokoju zabaw (terapeuta obserwuje i wspiera informacjami zwrotnymi) Po każdej sesji (w pokoju zabaw) – terapeuta przegląda z rodzicami tabelę pokazującą jak często korzystali oni ze zdobytych umiejętności w 5 min. interakcji

Treści sesji terapeutycznych Faza I - CDI CDI –(I faza) – uczenie się – umiejętności komunikacji z dzieckiem ( tzw. umiejętności PRIDE) wg. zasady: dostosować się do dziecka chwalić za zachowanie potwierdzenie dziecięcych wypowiedzi Naśladowanie opisywanie zabawy wyrażanie entuzjazmu Technika główna – różnicująca uwaga społeczna (uczenie rodziców unikania prób kierowania zabawą: wydawania poleceń, zadawania pytań, krytykowania; wyjaśnianie, modelowanie, odgrywanie scenek) W domu przez 5 minut codziennie ćwiczenie uczonych umiejętności wraz z notowaniem przebiegu sesji na kartce

pierwsza sesja- wyłącznie pozytywne wzmacnianie przez terapeutę umiejętności PRIDE - stosowanych przez rodziców Podczas kolejnych sesji- zajmowanie się konkretnymi umiejętnościami, których rodzice jeszcze nie przyswoili Nie używanie pytań, zdania twierdzące, wzmacniane! Etap II PDI – rozpoczyna się gdy rodzice opanują w/w umiejętności (interakcja skierowana na rodzica)

Interakcja skierowana na rodzica -PDI Cele- zwiększanie posłuszeństwa i zmniejszanie skali zachowań niewłaściwych, niepodatnych na ignorowanie ich (bicie, niszczenie zabawek itp.) Nadal pozytywna uwaga rodziców wobec zachowań właściwych i ignorancja niewłaściwych u dzieci Uczenie się dawania dziecku konkretnych poleceń i konsekwentnego ich egzekwowania Uczenie się spokojnego i przewidywalnego sposobu reagowania: dawanie jasnych i konkretnych ,bezpośrednich poleceń zamiast uwag krytycznych, wyjaśniania poleceń przed (idziemy do sklepu załóż np. buty...) i po ich wykonaniu (dziękuję za to, że założyłeś np. buty, teraz możemy pójść) Nie ulegać kłótniom przed wykonaniem czynności

Zestaw kroków po wydaniu polecenia – 3 poziomy: ostrzeżenie, krzesło, pokój Dziecko dostaje ostrzeżenie, gdy po raz pierwszy nie wykona polecenia rodzica. Zasada 5 sekund - przed nim rodzic daje 5 sekund na jego wykonanie - gdy jest niejasne czy dziecko zamierza posłuchać rodzica ; gdy kategoryczne z jego strony „nie” – wtedy nie stosować! Jeśli dziecko posłucha- pochwalić ,jeśli nie posłucha to 2 krok (jeśli nie posłuchasz będziesz musiał posiedzieć na krześle)

Krzesło przerwy Gdy dziecko nie posłucha - może być zasada 5 sek., ale gdy pewność , że nie posłucha – natychmiast, spokojnie z rodzic zabiera dziecko na krzesło :”nie zrobiłeś.... więc musisz posiedzieć na krześle” – przypomina powód kary Sadza dziecko na krześle i mówi :„Zostań tu, dopóki Ci nie powiem, że możesz wstać”( oznacza to: dopóki będziesz gotowy grzecznie się zachowywać”) –czas :3 min. Nie może wstać! Rodzic podchodzi do dziecka pytając czy jest gotowe zrobić ...../Jeśli nie – „dobrze, w takim razie zostań na krześle, dopóki ci nie powiem, że możesz zejść” –czas 3min. itd. do momentu zgody na wykonanie polecenia pierwotnego Nie chwali wprost (mówi „dobrze”) – za daje dziecku kolejne proste polecenie i za jego wykonanie chwali z entuzjazmem (dziecko uczy się różnicowania pozytywnej reakcji za bezpośrednie posłuszne zachowanie i słabej reakcji na posłuszeństwo wymuszone karą

Pokój przerwy Gdy dziecko wstaje z krzesła przerwy rodzic prowadzi je do pokoju przerwy ,mówiąc:” wstałeś z krzesła, zanim ci pozwoliłam, dlatego będziesz musiał iść do pokoju przerwy”. Gdy dziecko jest już w pokoju – czas 5 min. Gdy dziecko słucha – rodzic następnie prowadzi je na krzesło (zostań na krześle dopóki nie powiem, że możesz wstać)- 3 min. przerwa na krześle (powtarzanie do skutku – rodzic nie może ustąpić) Pokój pusty w pobliżu pokoju zabaw (szybka w drzwiach do obserwacji), bezpieczny Ćwiczenie na sesjach i w domu Ćwiczenia dydaktyczne z użyciem zabawek „Pan Misio” (ćwiczenie przez rodziców procedury przerwy z „panem Misiem” na sesjach)