M GR M ICHAŁ K IEDRZYNEK Stosunki administracyjnoprawne a sytuacje administracyjnoprawne

S TOSUNEK PRAWNY Stosunek prawny zachodzi w sytuacji, gdy prawo przedmiotowe ma dla dwóch podmiotów takie znaczenie, że w określonych warunkach sytuacja prawna jednego podmiotu jest połączona w pewien sposób z sytuacją prawna drugiego.

S TOSUNEK ADMINISTRACYJNOPRAWNY Stosunek administracyjnoprawny to wzajemny między dwoma podmiotami układ zachowań, kwalifikowany przez prawo administracyjne. Stosunek administracyjnoprawny charakteryzuje się następującymi cechami: - Jednym z podmiotów tego stosunku jest zawsze (obligatoryjnie) organ administracji publicznej, który przez nawiązanie stosunku prawnego staje się podmiotem praw lub obowiązków w sferze realizacji zadań administracji, i któremu z tego powodu wystarcza zdolność administracyjnoprawna czynna;

S TOSUNEK ADMINISTRACYJNOPRAWNY - Drugim z podmiotów stosunku może być obywatel, spółka, przedsiębiorstwo państwowe, zakład administracyjny i każda inna jednostka organizacyjna kwalifikowana przez prawo jako podmiot praw bądź obowiązków administracyjnoprawnych; - Podmiotem rozstrzygającym o treści ustanowionych między dwoma podmiotami praw czy obowiązków jest zawsze organ administracji publicznej (z wyjątkiem stosunków powstających z mocy prawa), niezależnie od tego, czy inicjatywa nawiązania stosunku wyszła od organu administracyjnego (z urzędu) czy od drugiego podmiotu (na wniosek).

S TOSUNEK ADMINISTRACYJNOPRAWNY Możliwość jednostronnego rozstrzygania o prawach lub też obowiązkach podmiotu odzwierciedla się we władztwie administracyjnym. Władztwo administracyjne opiera się na nierównorzędności podmiotów, wyrażającej się w możliwości kształtowania przez organ administracji publicznej sytuacji drugiego podmiotu, niezależnie od jego woli, ale zgodnie z prawem przedmiotowym.

S YTUACJA ADMINISTRACYJNOPRAWNA Przez sytuację administracyjnoprawną rozumieć można każdą sytuację społeczną określonego podmiotu, której elementy składowe zostały ukształtowane prawnie w sposób bezpośredni lub pośredni, ze względu na konkretne zdarzenie faktyczne. Sytuacja społeczna jest sytuacją prawną wtedy i tylko wtedy, gdy jest określona przez prawo lub przez organ administracji publicznej działający w oparciu o prawo.

S YTUACJA ADMINISTRACYJNOPRAWNA Ukształtowanie prawne nie przesądza jeszcze o tym, czy mamy do czynienia z sytuacją potencjalną, to jest określoną w prawie w sposób abstrakcyjny i nie odniesioną jeszcze do określonego podmiotu, czy też z sytuacją prawną realną, to jest związaną w sferze jej treści (praw i obowiązków) już z określonym konkretnie podmiotem. Jeśli sytuacja społeczna regulowana jest przez prawo administracyjne, mamy do czynienia z sytuacją administracyjnoprawną.

R ODZAJE STOSUNKÓW ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH Podstawowy podział stosunków administracyjnoprawnych: - Stosunki materialnoprawne, - Stosunki procesowe. Stosunki materialnoprawne – mają charakter trwały, takie jak trwałe sa prawa i obowiązki kwalifikowane za pomocą tych stosunków

R ODZAJE STOSUNKÓW ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH Stosunki procesowe – mają charakter przejściowy, długość ich trwania jest określona ogólnie lub też szczegółowo dla określonych rodzajów postępowania. Nie każdemu stosunkowi materialnoprawnemu odpowiada uprzedni stosunek procesowy (np. gdy powstaje on z mocy prawa). Stosunki procesowe dzielimy na stosunki procesowe proceduralne i stosunki procesowe sporne.

R ODZAJE STOSUNKÓW ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH Stosunek procesowy proceduralny – zachodzi wyłącznie w toku postępowania przed organami administracji publicznej. Charakterystyczną cechą jest jednostronność rozstrzygania sytuacji procesowej strony przez organ administracji publicznej prowadzący postępowanie. Jednostronność pozycji organu wobec strony nie zmienia się nawet w razie przeniesienia postępowania przed organ odwoławczy.

R ODZAJE STOSUNKÓW ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH Stosunek procesowy sporny – zachodzi w sytuacji, gdy pozycje organu oraz strony, które wcześniej nie były równorzędne, zostają wyrównane. Do takiej sytuacji dochodzi, gdy postępowanie toczy się przed sądem lub organem administracji publicznej niezależnym od organu prowadzącego postępowanie w pierwszej lub w drugiej instancji. W stosunku procesowym spornym występują więc dwa równorzędne podmioty oraz trzeci, będący niezależnym od nich podmiotem.

R ODZAJE STOSUNKÓW ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH Wyróżnia się także stosunki: - wewnętrzne, - zależności służbowej, - Między jednostkami zwierzchnimi a jednostkami podległymi, - Zależności zakładowej, - Prawne w obrębie działań niewładczych, - Łączące administrację państwową z organizacjami społecznymi poza sferą wykonywania zadań planowych, - Egzekucyjne,

R ODZAJE STOSUNKÓW ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych c.d.: - Stosunki prawne nawiązane za zgodą drugiego uczestnika stosunku oraz nawiązane bez jego zgody, - Stosunki wywołujące bezpośrednio skutki cywilnoprawne i stosunki zobowiązujące do zawarcia umowy.

R ODZAJE SYTUACJI ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH Podstawowy podział: - Sytuacje prawne potencjalne, - Sytuacje prawne realne. - Sytuacja prawna potencjalna – znajdują się w niej wszystkie podmioty, wobec których nie zindywidualizowano jeszcze konkretnych praw i obowiązków określonych prawem materialnym

R ODZAJE SYTUACJI ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH Sytuacja administracyjnoprawna realna – oznacza, że w wyniku aktu administracyjnego wydanego w trybie określonego postępowania lub w inny prawem określony sposób nastąpiło odniesienie sformułowanych w prawie w sposób abstrakcyjny praw i obowiązków do oznaczonego konkretnie podmiotu prawnego. W nauce prawa administracyjnego funkcjonuje także podział na sytuacje administracyjnoprawne proste oraz złożone.

R ODZAJE SYTUACJI ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH Sytuacja administracyjnoprawna prosta – odpowiada ona treści jednego stosunku prawnego (np. obowiązek uiszczenia opłaty rejestracyjnej za samochód, który to obowiązek może być kwalifikowany także za pomocą stosunku prawnego). Sytuacja administracyjna złożona – odpowiada ona treści wielu różnych stosunków prawnych, w który dany podmiot wchodzi. Będzie więc podmiot tej sytuacji podmiotem wielu praw i obowiązków o niejednolitym charakterze, formułowanych przez wypowiedzi administracji w różnych formach prawnych na podstawie różnych działów prawa administracyjnego.

R ODZAJE SYTUACJI ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH Sytuacje administracyjnoprawne: - Zamknięte – jest ona ukształtowana ostatecznie (choćby na czas określony). - Otwarte – może być ona zmieniona lub modyfikowana, a także taka, która zobowiązuje bądź uprawnia do podjęcia czynności ocenianych w sferze prawa innego niż administracyjne (np. wywołuje skutki cywilnoprawne).

R ODZAJE SYTUACJI ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH Ze względu na czas trwania sytuacji prawnej: - Sytuacje jednorazowe – obowiązki i uprawnienia realizowane są w sposób jednorazowy, - Sytuacje okresowe – prawa i obowiązki podmiotu administrowanego są ograniczone czasowo, - Sytuacje trwałe – prawa i obowiązki co do zasady są nieograniczone czasowo; niewykluczone jest jednak, że dany stosunek zostanie zmieniony w przewidzianym trybie.

R ODZAJE SYTUACJI ADMINISTRACYJNOPRAWNYCH Podział sytuacji administracyjnoprawnych ze względu na charakter norm: - Sytuacje organizacyjnoprawne, - Sytuacje materialnoprawne, - Sytuacje procesowe.