czyli narodziny nowej szkoły myślenia Opracowanie: Grażyna Kowerko POZYTYWIZM czyli narodziny nowej szkoły myślenia Opracowanie: Grażyna Kowerko

„Wiedzieć, żeby przewidywać, żeby móc” August Comte Pozytywny - z łac. positivus oparty na faktach, uzasadniony, ugruntowany; Wg A. Comte’a: pozytywny tj. ścisły, rzeczowy, praktyczny, użyteczny Otaczająca rzeczywistość jako podstawa pozytywistycznej szkoły myślenia Odrzucenie romantycznych ideałów i sposobu postrzegania świata - „czucia i wiary”

„Ojciec filozofii pozytywistycznej” August Comte 1798 - 1857

Wartości i podstawy filozofii pozytywistycznej Praca Scjentyzm Utylitaryzm Praktycyzm Determinizm Organicyzm Ewolucjonizm Monizm przyrodniczy Agnostycyzm

Scjentyzm pogląd filozoficzny II poł. XIX w. wg którego prawdziwą i w pełni uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości dostarcza nauka „Myśl ludzka ma służyć poprawie życia.” A. Comte

Utylitaryzm pogląd filozofów pozytywistycznych głoszących zasadę użyteczności wszelkich działań człowieka „Wszystkie czyny ludzkie powinny być użyteczne i służyć celom słusznym.” J. S. Mill

Determinizm Koncepcja filozoficzna, wg której wszystkie zdarzenia mają zawsze swoją przyczynę, tworzą ciąg przyczynowo – skutkowy; Zwolennikiem determinizmu był K. Darwin, który człowieka traktował jako element natury, podlegający jej prawom takim, jak instynkt zachowania gatunku, popęd seksualny lub głód

Organicyzm pogląd filozofów pozytywistycznych, którzy uważali, że społeczeństwo funkcjonuje i rozwija się jak żywy organizm „Prawo ewolucji jest podstawowym prawem rzeczywistości.” Herbert Spencer

Ewolucjonizm 1871 – Karol Darwin ogłosił teorię ewolucji wg której człowiek pochodzi od małpy Skutki: rozwój ewolucjonizmu wprowadzenie metod badawczych wypracowanych przez nauki przyrodnicze do badań ludzkiego życia kształtowanie postaw agnostycznych, a nawet ateistycznych

Ramy czasowe epoki w Polsce Początek: Rok 1864 – klęska powstania styczniowego Koniec: Lata 90 XIX w. – debiut nowego pokolenia poetów Rok 1898 – ogłoszenie nowego programu literackiego w cyklu artykułów A. Górskiego „Młoda Polska”

Rzeczywistość popowstaniowa Powstanie styczniowe jako najbardziej bolesne doświadczenie nowego pokolenia Prześladowanie Polaków: aresztowania, zsyłki na Sybir, ostra cenzura Utrata wiary w sens romantycznych haseł walki narodowowyzwoleńczej Zubożenie społeczeństwa Narodziny programu pozytywistycznego

Hasła programowe polskich pozytywistów Praca organiczna Praca u podstaw Emancypacja kobiet Asymilacja Żydów Aleksander Gierymski „Żydówka z cytrynami”

A. Gierymski „Święto trąbek”

Praca organiczna Społeczeństwo, państwo to jeden organizm, aby dobrze funkcjonowało, każda dziedzina życia społecznego musi być zdrowa. „Człowiek jako tako ucywilizowany nie może istnieć bez społeczeństwa.” B. Prus

Praca u podstaw Hasło głoszące konieczność pracy z ludem i nad ludem A. Gierymski „Trumna chłopska”

A.Gierymski „Powiśle”

A. Gierymski „Przystań na Solcu”

Typ - ideał bohatera epoki Pozytywista to człowiek aktywny, rozsądny, ufa nauce. Reformator zaangażowany w walkę o poprawę świata poprzez pracę. Społecznik wrażliwy na niesprawiedliwość społeczną, poświęcający się dla ludzi, zwłaszcza tych najuboższych i pokrzywdzonych. Uporządkowany – ułoży sobie życie tak, by świat miał z niego pożytek. Realista – człowiek mocno tkwiący w otaczającej go rzeczywistości, który przeżywa realne problemy swoich czasów.

Kanony sztuki II połowy XIX wieku Realizm Naturalizm

Realizm Kierunek w sztuce II połowy XIX w. oparty na zasadzie mimetyzmu tj. naśladowaniu rzeczywistości wręcz z fotograficzną dokładnością. Świat trzeba pokazywać takim, jakim jest. „Powieść jest zwierciadłem przechadzającym się po gościńcu”. Stendhal

Cechy realizmu Realista dąży do pokazania obrazu świata o charakterze syntetycznym Przedstawia mechanizmy życia społecznego lub natury ludzkiej, ale poza tym, co uchwytne, badalne, interesuje go także to, co nieuchwytne Przedstawia społeczne i fizyczne uwarunkowania życia bohaterów, ale dąży też do pełniejszego ukazania ich życia wewnętrznego Rezygnuje z bezpośrednich ocen, ale dba o to, by czytelnik wiedział, co jest dobre, a co złe

J. Chełmoński „ Dworek w Kuklówce”

J J. Chełmoński „Orka”

J. Chełmoński „Owczarek”

Naturalizm Kierunek w sztuce będący kontynuacją realizmu, który koncentruje się na biologicznej sferze ludzkiego życia, traktując człowieka jako część świata natury. Naturalizm nie stroni od ukazywania często drastycznych szczegółów. Emile Zola 1840 – 1902

Cechy naturalizmu Naturalista bardzo dokładnie analizuje wycinek rzeczywistości W świecie ludzkim – tak jak w świecie natury - szuka działania niezmiennych praw, tworzących spójny łańcuch przyczynowo-skutkowy Człowieka pokazuje jako reprezentanta społeczeństwa i jako istotę biologiczną Dąży do opisu typu naukowego, obiektywnego, chętnie wspiera się autorytetem uczonych, stara się unikać wartościowania

Gustave Courbet „ Kamieniarze”

Gustave Caillebotte „Cykliniarze”