Psychometryczna ocena upośledzenia umysłowego Aleksandra Jaworowska Pracownia Testów Psychologicznych 2009

Kryteria oceny upośledzenia umysłowego DSM-IV-TR Funkcjonowanie intelektualne niższe od przeciętnego Deficyty zdolności przystosowywania się co najmniej w 2 obszarach (spośród kilkunastu) Początek przed 18 r.ż. ICD-10 Dwa główne składniki to: Niska sprawność procesów poznawczych Zmniejszona kompetencja społeczna Kluczowe znaczenie ma jednak sprawność intelektualna.

Funkcjonowanie społeczne osób upośledzonych DSM-IV-TR Efektywność spełniania standardów dla wieku: Komunikacja Zaradność osobista Prowadzenie domu Umiejętności społeczne i interpersonalne Korzystanie z zasobów środowiskowych Samostanowienie Umiejętność uczenia się, pracowania, wypoczywania, dbania o zdrowie i bezpieczeństwo

Ocena funkcjonowania społecznego ICD-10 zaleca Skalę Dojrzałości Społecznej Dolla W Polsce aktualnie nie jest dostępne żadne wystandaryzowane narzędzie przeznaczone do oceny funkcjonowania (kompetencji) społecznego osób upośledzonych

Intelekt – stopnie upośledzenia – IQ DSM-IV-TR Lekkie: 50-55 do ok. 70 Umiarkowane: 35-40 do 50-55 Znaczne: 20-25 – 35-40 Głębokie: poniżej 20 lub 25 ICD-10 Łagodne: 50 – 69 Umiarkowane: 35 – 49 Znaczne: 20 – 34 Głębokie: poniżej 20

Intelekt – dostępne testy Inteligencja płynna i skrystalizowana WISC-R / WAIS-R Aktualny poziom rozwoju – DSR (małe dzieci) Inteligencja płynna Skala Leitera Testy Matryc Ravena

Różnicowanie stopnia upośledzenia umysłowego WISC-R i WAIS-R pozwalają różnicować normę i upośledzenie oraz u. lekkie od umiarkowanego. Brak narzędzi psychometrycznych do różnicowania upośledzenia znacznego i głębokiego.

Ocena intelektu – precyzja pomiaru „…zaleca się podawanie wyniku nie w postaci pojedynczej liczby, lecz jako pasma wyników, w którym, jak można oczekiwać, będzie się mieścił prawdziwy wynik osoby badanej.” (Anastasi, s. 153). Dla WISC-R to pasmo zawiera się w granicach: wynik otrzymany ± 10/11 (dla prawd.=85%)

Ocena intelektu – aktualność norm Efekt Flynna – wyniki testów inteligencji rosną z pokolenia na pokolenie (5 – 25 punktów). Dla Skal Wechslerowskich przyrosty wynoszą ok. 0,3 punktu na rok. Zjawisko to dotyczy nie tylko osób o przeciętnej inteligencji, ale także osób upośledzonych umysłowo.

Efekt Flynna

Konsekwencje efektu Flynna dla diagnozowania intelektu (1) „Starzenie się” norm WISC-R (Polska) 2008 rok III klasa Skala Słowna – 106,4 Skala Bezsłowna – 108,4 Skala Pełna – 108,2

Konsekwencje efektu Flynna dla diagnozowania intelektu (2) Im więcej czasu upływa od momentu normalizacji testu do momentu badania: tym mniej trafnie wynik odzwierciedla pozycję jednostki na tle grupy odniesienia tym mniejsza liczba dzieci uzyskuje wyniki wskazujące na upośledzenie umysłowe

Konsekwencje efektu Flynna dla diagnozowania intelektu (3) Propozycja Flynna (gdy korzystamy z mało aktualnych norm) IQ = IQotrzymany – (L x 0,3) gdzie L to liczba lat, które upłynęły od momentu normalizacji testu do momentu badania

Interpretowanie wyników WISC-R Porównanie wyników w Skalach Słownej i Bezsłownej (częściej B > S). Jeśli różnica jest istotna, to raczej uwzględniać wyższy IQ. Profil wyników – niskie w testach Podobieństwa i Klocki, stosunkowo dobre – w Powtarzaniu Cyfr oraz w Układankach.

Porównanie WISC-R i WAIS-R (1) Średnie IQ tych samych osób badanych dwoma testami (dane amerykańskie) WISC-R WAIS-R 45,9 61,6 63,7 71,1 72,7 77,2 81,1 82,7 91 91 101,9 101,00

Porównanie WISC-R i WAIS-R (2) Powodem obserwowanych różnic w wynikach są odmienne konwencje związane z obliczaniem wyników. Badany (wiek 16;5), który rozwiąże po 1 zadaniu z każdego testu w WISC-R, uzyska 10 punktów przeliczonych i IQ poniżej 40 Ten sam badany, który rozwiąże po 1 zadaniu z WAIS-R, uzyska 17 punktów przeliczonych i IQ = 46

Dziękujemy! www.practest.com.pl