Nowotwory OUN

Praktyczny podział guzów i guzopodobnych zmian wewnątrzczaszkowych i wewnątrzkanałowych A). Pierwotne nowotwory wewn-cz. i wewn-kan. B). Nowotwory „z sąsiedztwa” 1) Nowotwory przysadki i okolicy siodełka tureckiego 2) inne: m.in: paraganglioma, chordoma, chondroma, chondrosarcoma, cylindroma. D). Torbiele i zmiany nowotworowo-podobne: torbiel epidermalna, torbiel koloidowa, torbiel enterogenna, hamartoma, choristoma, E) Zmiany infekcyjno-zapalne i demielinizacyjne (w tym ropnie, demielinizacje zwł. „guzowate” i guzy/ziarniniaki zapalne, kilak) F) Zmiany naczyniowe (w tym martwice) G) Dysontogenetyczne (neuroepitelialne) zmiany padaczkorodne H) Nowotwory przerzutowe

Efekty-objawy nowotworu OUN Ciasnota śródczaszkowa, obrzęk m. Bóle (głowy, tułowia kończyn, korzonkowe) (ew. +wymioty), zab, świadomości Drgawki - padaczka Deficyty funkcji (niedowłady, niedowidzenie, porażenia nerwów czaszkowych, etc) Zab. Psychiatryczne (pł. Czołowe) Szczególne objawy pozostajace w relacji do lokalizacji Obj móżdżkowe, zab. Hormonalne, parestezje słuchowe

Mikrobiopsja – wyzwanie dla neuropatologa Postęp neurochirurgii (cel – jak najmniej szkodzić) Metody wspomagane obrazowaniem Stereotaksja Neuronawigacja Endoskopia Minimalizacja dostępu operacyjnego Transsfenoidalne operacje przysadki Traktografia CUSA Szczególna ostrożność rozpoznawania z minimalnego ilościowo materiału – konieczność konfrontacji z neuroobrazowaniem w celu oceny miarodajności materiału Konieczność stosowania licznych metod barwienia (w tym zwł. Immunohistochem i krytycznej ich oceny

Uwaga ogólna Klasyfikacja WHO wyróżnia st. złośliwości nowotworu od I (najmniej złosliwe) do IV (najbardziej złosliwe) wskazuje ich kryteria (jak kodeks karny) ale nie podaje praktycznych algorytmów rozpoznawania („osądzania”) większość typów nowotworów ma tylko niektóre stopnie złosliwości (np. oligodendroglioma II lub III (anaplastic o.) Opisy klasyfikacyjne nowotworów zakładają („milcząco”), że w dyspozycji patologa znajduje się obfity reprezentatywny i nieuszkodzony materiał Uwaga: zanim rozważa się stopień złośliwości, trzeba najpierw przekonać się (ustalić) czy w ogóle mamy do czynienia z nowotworem (wykluczyć zmianę zapalną, demielinizacyjną, pasożytniczą, naczyniopochodna martwiczą, malformację)

Nowotwory neuroepitelialne Gwiaździaki Skąpodrzewiaki Guzy oligo-astrocytarne („Glejaki mieszane”) Guzy wyściółki (Wyściółczaki i podwysciółczaki) Nowotwory splotu naczyniastego Nowotwory neuronalne i mieszane neuronalno-glejowe Nowotwory embrionalne Guzy okolicy szyszynki gł szyszyniaki, bez guzów zarodkowych Inne guzy neuroepitelialne (d. o niejsnym poch.) Astroblastoma, (st nieustalony) chordoid glioma of the III ventricle, II angiocentric glioma I Glejaki - glioma

Astrocytomas (Gwiaździaki) Pilocytic astrocytoma (g.włosowatokomórkowy) I Diffuse astrocytoma (rozlany gwiaździak) II Fibrillary a. (g. Włókienkowy) Protoplasmic a. (g. Protoplazmatyczny) Gemistocytic a. (g. Gemistocytarny „tucznokomórkowy”) Anaplastic astrocytoma (g. Anaplastyczny) III Glioblastoma (gąbczak wielopostaciowy) IV Pleomorphic xanthoastrocytoma II (żółtakogwiaździak pleomorficzny) Subependymal giant cell astrocytoma I (podependymalny g. olbrzymiokomórkowy) Gliomatosis cerebri (większość III)

Rokowanie w glejakach Astrocytoma I: zależy od lokalizacji, brak wiarygodnych długoletnich obserwacji Astrocytoma II: śr. p. po resekcji: 6-8 l. Astrocytoma III: śr. p. 3l. Typowo progresja do glioblastoma w ciągu 2 l.; Lepsze rokowanie (7 l) gdy jest składnik oligodendroglejowy, u młodszych chorych, w lepszym stanie wg Karnofsky’ego, gdy całkowicie usunięty. Glioblastoma (IV): śr. p. poniżej 1r. Lepsze u młodszych chorych (poniżej 45r). Pleomorphic xanthoastrocytoma (II): 5-letnie przeżycie bez wznowy u 72% chorych, 10-letnie 61%. Rzadko może złośliwieć. Oligodendroglioma II: śr. p. 4,4 l. przeżycie 5-letnie 47%-75%, 10-letnie 31%-59%. Może złośliwieć ale rzadziej niż astrocytoma. Oligodendroglioma III: śr. p. 4 l. 5-letnie przeżycie 41%, 10-letnie - 20% ale są doniesienia o znacznie gorszym rokowaniu (5-letnie 23%). Glioma mixtum: (dla st. II): śr. p. 6,3 l, 5-letnie 58%, 10-letnie - 32%, (dla st. III) śr. p. 2,8 l., 5-letnie 36%, 10-letnie - 9%, Ependymoma: (dla II): 5 i 10 letnie bez progresji 58% i 45% (dla III) 55% i 26%. Znacznie gorsze rokowanie u dzieci poniżej 3 a zwł. 2 roku ż.

Pilocytic astrocytoma Grade I

astrocytoma pilocyticum (Gwiaździak włosowatokomórkowy) WHO I Zapadalność: najczęściej u dzieci, (I i II dekada), rzadkość po 50 r.ż. Nie ma różnicy płci w zapadalności Localizacja: w całym CSN, głównie cerebellum, nerw wzrokowy, skrzyżowanie n.II, wzgórze/jądra podstawy, pień mózgu Rokowanie: bardzo dobre ale zależy od lokalizacji. Genetyka: Loss Chr. 17q w 20%, w 15% chorych z NF1 Mutacja IDH1 w 10% (znacznie mniej niż w astrocytoma II)

Pilocytic astrocytoma, a. pilocyticum, gwiaździak włosowatokomórkowy Grade I, typically in children (first II decades later rarely) Localization: cerebellum usually with cyst, n. II optic chiasm, thalamus, brainstem; No malignant transformation; In about 15% patients with neurofibromatosis NF1 (esp. n.II) and 1/3 with tumor have NF1. No TP53 mutation (or insignifficant role)

Diffuse astrocytoma Grade II

Chr17p loss, promoter hypermetylation p14ARF Mutacja IDH1 Epithelilal growth factor receptor Chr17p loss, promoter hypermetylation p14ARF RB promoter hypermetylation schemat za: Kleihues i Ohgaki, z: „Pathology and Genetics of Tumours of the Nervous System” Kleihues i Cavenee, Lyon 2000

(Gwiaździak rozlany) WHO II 10-15% nowotworów astrocytarnych Zapadalność: w każdym wieku, szczyt zapadalności u młodych dorosłych 30-40 r.ż., 60% występuje w okresie 20-45 r.ż. Nieznaczna przewaga mężczyzn Localizacja: w każdej okolicy CNS, głównie nadnamiotowo (płaty czołowe i skroniowe), pień mózgu rdzeń (rzadko w móżdżku) Podtypy: fibrillare, gemistocyticum, protoplasmicum, Rokowanie: śr. przeżycie po resekcji: 6-8 lat.

(Gwiaździak anaplastyczny) Astrocytoma anaplasticum-malignum WHO III Zapadalność: każdy wiek (rzadko u młodych i dzieci), średni wiek 41 r.ż. (wyżej niż dla astrocytoma G II (34y) Przewaga mężczyzn (1.8 : 1) Localizacja: głównie nadnamiotowo Rokowanie: typowo progresja do glioblastoma zazwyczaj w przeciągu 2 lat; śr. przeżycie 3 lata. Lepsze rokowanie (7 y) jeśli jest komponenta oligodendroglejowa (oligodendroglioma) oraz u młodszych chorych, z wyższym stopniem Karnofsky score; i gdy całkowicie usunięte... (?)

Diffuse astrocytoma WHO II of frontal lobe 22417 man 27 Różnicowanie z gliozą!

Glioblastoma Grade IV

Glioblastoma (multiforme) Gąbczak wielopostaciowy WHO IV 50-60% guzów astrocytarnych Zapadalność: każdy wiek, głównie 45-70 r.ż. (poniżej 20 r.ż. rzadkie); śr. wiek jest wyższy (53r.ż.) niż dla astrocytoma G III (41 y) Przewaga mżężczyzn (1.5 : 1) Localizacja: głównie nadnamiotowo w podokorowej substancji białej (skroń > ciemie > > czoło > potylica), u dzieci w pniu mózgu, rzadko w móżdżku i rdzeniu, czasami być może wieloogniskowy ? Rokowanie: średnie przeżycie poniżej 1 roku. Lepsze rokowanie u młodszych chorych (poniżej 45 r.ż.). Pierwotny i wtórny Skrajna morfologiczna różnorodność

Wtórny GBM secondary GBM 21827 astrocytoma II 1op M31 po 4 latach (after 4 years) - GBL 24186

Pleomorphic xanthoastrocytoma Grade II

Pleomorphic xanthoastrocytoma WHO II Żółtakogwiaździak pleomorficzny Incidence: <1% of astrocytic tumors, (described in 1979 by Kepes Rubinstein i Eng), mainly in children, and young adults, sporadically in old. No sex predominance Localization: superficial involving meninges, 98% supratentorially esp in temporal lobe Prognosis: good, 5-year and 10-y recurrence-free survival in 72% and 61% patients. Rarely it may progress and become malignant. (Pleomorphic xanthoastrocytoma with anaplastic features).

Pleomorphic xanthoastrocytoma 22938 M24 temporal

Oligodendroglioma Grade II

Oligodendroglioma Skąpodrzewiak WHO II Incidence: 5-18% of gliomas, mainly in adults at V-VI decades, about 6% of oligodendrogliomas occur in childhood Males slightly more affected. Localization: cortex and white matter of cerebral hemispheres esp. frontal lobes Prognosis: mean survival 4y. 5-year 47%-75%, 10-years 31%-59%. It may progress and become malignant but rather less frequently than astrocytoma. Genetics: if 1p and 19q loss (favorable prognostically) (better effects of PCV therapy in 1p loss) Procarbazine, lomustine, vincristine Mutacja IDH1 79% (w całej grupie oligo)

Oligodendroglioma anaplasticum Skąpodrzewiak anaplastyczny WHO III Incidence: due to not clear criteria difficult to assess, reportedly from 21-50% of all oligodendrogliomas; slightly older patients than in oligodendroglioma II. Probably males slightly prevail Localization: similar like in oligo II Prognosis: mean survival 4y. 5-year survival 41%, 10 years - 20% but some reports show less favorable prognosis (5-years 23%). Genetics: Chr 1p and chr 19p loss (jak w oligo gr II) Chr 9p and 10 Loss in anaplastic oligod. Deletion p16 (CDKN2A)

Oligodendroglioma, skąpodrzewiak 20528 woman 36, frontal l. BST 125

Oligoastrocytoma grade II o. anaplasticum grade III

Mixed gliomas (glejaki mieszane) Oligo-astrocytoma WHO II Anaplastic oligo-astrocytoma WHO III Incidence: difficult to evaluate, rather relatively rare (among gliomas), a few per cent of all gliomas, adults. Probably males slightly prevail Localization: similar like in oligo II Prognosis (for grade II): median survival 6,3 years, 5-year survival 58%, 10 years - 32%, (for grade III) median survival 2,8 years , 5-year survival 36%, 10 years - 9%, 5. Genetics: 1p/19q loss (like in oligod. present in both components) mutacja IDH1 w 94%

Ependymoma Grade II

Ependymoma- wyściółczak WHO II Anaplastic ependymoma WHO III Incidence (for II): in all age groups, but children and young adults predominate, 3-9% of all neuroepithelial tumors, in children 6-12% of intracranial tumors, and in spinal cord they comprise 50-60% of all neuroepithelial tumors independently of age. Localization: at any site along ventricular system, esp in posterior fossa and spinal cord Prognosis (for grade II): 5 and 10 years progression-free survival 58% and 45% (for grade III) 55% and 26%. Much poorer prognosis for children below 3 and esp. below 2y. Genetics: Children: gain of 1q (agressive behavour) and loss of 6q Adults (mainly spinal ependymomas): aneuploidia in about 50%. Loss 22q in 25%

Anaplastic ependymoma Grade III (it is not ependymoblastoma!)

Myxopapillary ependymoma Grade I

Myxopapillary ependymoma WHO I Incidence: 6-82 years, average 36,4 y, Localization: mainly filum terminale, conus medullaris, sometimes subcutaneous in sacral region (from ectopic ependyma and probably more aggressive). Prognosis: more than 10 years progression-free survival after total resection.

Subependymoma Grade I

Subependymoma Podwyściółczak WHO I Incidence: probably 8% of all ependymal tumors, rather middle age. Localization: IV ventricle (50-60%), lateral ventricle (30-40%). Prognosis: good, (cases of mixed ependymoma and subependymoma have prognosis like ependymoma).

Choroid plexus tumors Grade I - III

Choroid plexus tumors (brodawczaki splotu n Choroid plexus tumors (brodawczaki splotu n.): choroid plexus papilloma WHO I choroid plexus carcinoma WHO III Incidence: 0,4-0,6% of brain tumors, at all ages but esp frequent in children (carcinomas even more frequent in children 80% carcinoma are in children). In general ration of papillomas/carcinomas = 5/1 Localization: lateral ventricles typical for young (80% before 20y), in IV ventricle evenly distributed in all ages. Lateral ventricles, IV ventricle and III ventricle accordingly 50%, 40%, 5%. Prognosis: papilloma 5-years survival in 100%, in carcinomas 5y survival = 40%. Better prognosis for years 10-40

Plexus papilloma (brodawczak splotu naczyniastego)

Nowotwory neuronalne i glejowo-neuronalne Grade I - III

Neuronal and mixed neuronal-glial tumors Gangliocytoma and ganglioglioma I or II Anaplastic ganglioglioma III Dysplastic gangliocytoma of cerebellum (Lhermitte-Duclos) w zesp. Cowdena Dysembryoplastic neuroepithelial tumor I Desmoplastic infantile astrocytoma/ganglioglioma I Central neurocytoma II Cerebellar liponeurocytoma II Paraganglioma of the filum terminale I Papillary glioneuronal tumor I Rosette-forming glioneuronal tumor of the fourth ventricle I

Paraganglioma Grade I

Guzy okolicy szyszynki (I.) NOWOTWORY POCHODZENIA NEUROEPITELIALNEGO cz. 4 ”nowe” jednostki / „przegrupowane” jednostki Guzy okolicy szyszynki Pineocytoma I Pineal parenchymal tumour of intermediate differentiation II lub III Pineoblastoma IV Papillary tumour of the pineal region II lub III

Szyszyniak – Pineocytoma 17539 S. Med. Acad. Consult Szyszyniak – Pineocytoma 17539 S.Med.Acad. Consult. boy 11 Pineocytoma with astrocytic differentiation „Pineocytomatous” rosettes

Embryonal tumors Nowotwory pochodzenia zarodkowego Grade IV

Embryonal tumours (all grade IV) Medulloblastoma Desmoplastic m. Large cell medulloblastoma Medullomyoblastoma Melanotic medulloblastoma Supratentorial primitive neuroectodermal tumor (PNET) Cerebral neuroblastoma Cerebral ganglioneuroblastoma Medulloepithelioma Ependymoblastoma (probably also ETANTR) Atypical teratoid/rhabdoid tumour (Guzy neuroblastyczne „wyrzucone” z klasyfikacji 2007) Aesthesioneuroblastoma (olfactory neuroblastoma) Olfactory neuroepithelioma Neuroblastoma (nadnercza i ukł. współczulnego)

Medulloblastoma (Rdzeniak) WHO IV Definicja WHO: złośliwy inwazyjny embrionalny nowotwór móżdżku występujący głównie u dzieci i wykazujący dominujące różnicowanie neuronalne. Wybitna tendencja do rozsiewu via CSF. 13-26% of all primary intracranial tumors Zapadalność: 70% poniżej 16 r.ż. Rzadki powyżej 40y. Przewaga mężczyzn males (65%) Localizacja: cerebellum („ex definitione”?) Typowo u dzieci w robaku naciekając IV komorę, u starszych częściej w półkulach móżdżku Rozetki („neuroblastic”) Homer Wright mogą występować Rokowanie: 50-70% 5-letnie przeżycie Warianty: Desmoplastic medulloblastoma Medulloblastoma with extensive nodularity (lepsze rokowanie) Large cell medulloblastoma Medullomyoblastoma Melanotic medulloblastoma Anaplastic medulloblastoma (różnicowanie z large cell m.)

medulloblastoma 38214 IP

Medulloblastoma metastasizes outside the CNS Przerzut medulloblastoma do kości po 2 latach od operacji (boy 12 y)

Atypical teratoid-rhabdoid tumor Przypadek chłopca 3 mieś Początkowo guz stwierdzony w móżdżku potem po ok. ½ roku w nerce Mutacja INI-1

Schwannoma (neurilemmoma, neurinoma) I (II.) NOWOTWORY NERWÓW CZASZKOWYCH I PRZYKRĘGOSŁUPOWYCH (d. guzy nerwów obwodowych) ”nowe” jednostki / „przegrupowane” jednostki Schwannoma (neurilemmoma, neurinoma) I Cellulare I Plexiforme I Melanoticum I (ale w ponad 10% przebieg złośliwy !) Neurofibroma I Perineurioma Perineurioma (intraneurial oraz „benign soft tissue p.” I) Perineurioma malignum (=malignant soft tissue p. II – III) Maligant peripheral nerve sheath tumour (MPNST) II - IV

Otorebkowany, nerw można oddzielić, obustronny schw. n Otorebkowany, nerw można oddzielić, obustronny schw.n.VIII patognomoniczny dla NF-2 721 L-4 Antoni A Antoni B

Plexiform Schwannoma (mostly sporadic but may occur in NF-2) A case of tumor of suboccipital region of a boy 15 y IP 33662 1 cm

Neurofibroma (Massive soft tissue Neurofibroma (Massive soft tissue. n): odgraniczny ale nieotorebkowany nr 21418 kobieta l.30 ok.. przykręgosłupowa S-100 NF-1

Neurofibroma plexiforme: 672/05 NS Man 36 with NF1 skin tumor 1 cm

Malignant peripheral nerve sheath tumor MPNST Grade low/high

Neurofibroma cellulare vs low grade MPNST: JPII 136757 K22 tumor mediastini NF1

TUMOURS OF THE MENINGES NOWOTWORY OPON M-RDZ TUMOURS OF MENINGOTHELIAL CELLS MESENCHYMAL NON-MENINGOTHELIAL TUMOURS PRIMARY MELANOCYTIC LESIONS TUMOURS OF UNCERTAIN HISTOGENESIS

TUMOURS OF MENINGOTHELIAL CELLS NOWOTWORY MENINGOTELIALNE (OPONIAKI) MENINGEOMA: MENINGOTHELIAL FIBROUS TRANSITIONAL ANGIOMATOUS MICROCYSTIC SECRETORY LYMPHOPLASMACYTE-RICH METAPLASTIC CLEAR CELL CHORDOID ATYPICAL PAPILLARY RHABDOID ANAPLASTIC MENINGEOMA WHO I WHO II WHO III

Meningioma (Oponiak) WHO I 13-26% of all primary intracranial tumors Incidence: typical for middle age and elderly (peak in VI and VII decades) Predominance for females (even 2 : 1) Localization: mainly intracranial cavity (convexities, parasagittal, olfactory groves, sphenoid ridges, parasellar, optic nerves, petrous ridges, tentorial, intraventricular, vertebral canal. Prognosis: good, 20% recur within 20 years Subtypes: meningothelial, transitional, fibrous, psammomatous, angiomatous, secretory, metaplastic. Some subtypes have WHO II (atypical, clear cell, chordoid) and WHO III (malignant, rhabdoid, papillary).

Meningioma (Oponiak) WHO I cont. Type of growth: mass, en plaque, „enveloping”-eg. clival meningioma Atypical meningioma ≥4 mitozy/10HPF; w anaplastic meningioma ponad 20/HPF Genetics: monosomy chr.22; LOH 22q in 60-70%; inactivating mutations of NF2 gene (frequent esp. in fibrous and transitional m.)

Meningeoma, oponiak 24205 K60 oczodół 24229 M66 Cechy charakterystyczne 24205 K60 oczodół 24229 M66

Meningeoma transitionale, oponiak I 22193 frontal K37

Meningeoma psammomatosum WHO I

MENINFEAL MESENCHYMAL, NON-MENINGOTHELIAL TUMORS OPONOWE NOWOTWORY MEZENCHYMALNE, NIE-MENINGOTELIALNE LIPOMA ANGIOLIPOMA HIBERNOMA LIPOSARCOMA (INTRACRANIAL) SOLITARY FIBROUS TUMOUR FIBROSARCOMA MALIGNANT FIBROUS HISTIOCYTOMA LEIOMYOMA LEYOMYOMA LEIOMYOSARCOMA RHABDOMYOMA RHABDOMYOSARCOMA CHONDROMA CHONDROSARCOMA OSTEOMA OSTEOSARCOMA OSTEOCHONDROMA HAEMANGIOMA EPITHELIOID HAEMANGIOENDOTHELIOMA HAEMANGIOPERICYTOMA ANGIOSARCOMA KAPOSI SARCOMA

Pozostałe guzy opon Pierwotne zmiany melanocytarne (diffuse melanocytosis / melanomatosis, melanocytoma, melanoma malignum) Inne nowotwory odnoszące się („related to”) opon (d. w nowotworach o niepewnej histogenezie) Haemangioblastoma I

POZOSTAŁE NOWOTWORY OUN Other tumors

Pierwotny złośliwy chłoniak mózgu (primary) Primary Non-Hodgkin’s lymphoma (PCNSL) Asocjacje z pierwotnymi (Wiscott-Aldrich, ataxia-teleangiectasia) i wtórnymi niedoborami odporności (AIDS, potransplantacyjne). W PCNSLs w zesp. niedoboru odporności rolę gra wirus Epstain-Barra (w pozostałych PCSNL w 15-20%) PCSNLs są głównie z kk. B.

Germ cell tumors Nowotwory z komórek rozrodczych

TUMOURS OF THE SELLAR REGION GERM CELL TUMOURS GERMINOMA EMBRYONAL CARCINOMA YOLC SAC TUMOUR CHORIONCARCINOMA TERATOMA MATURE IMMATURE TERATOMA WITH MALIGNANT TRANSFORMATION MIXED GERM CELL TUMOURS TUMOURS OF THE SELLAR REGION CRANIOPHARYNGEOMA ADAMANTINOMATOUS PAPILLARY GRANULAR CELL TUMOUR WHO classification does not include pituitary adenomas!

GUZY PRZYSADKI I OKOŁOSIODŁOWE PITUITARY AND SELLAR T.

„Standard” AND immunohistochemical picture Acidophilic (Acidofilne) GH Densely granulated (zwykle acidofilny) PRL Densely granulated (b.rzadkie) Chromophobe (Chromofobowe) PRL Sparsely granulated (98%) – chromofobowy GH Sparsely granulated (zwykle chromofobowy) ACTH Sparsely granulated – chromofobowe TSH, gonadotropowe Basophilic (Bazofilne) ACTH Densely granulated (większość) 71

Prolactin-cell adenoma (30-40%) Sparsely granulated (ponad 98%) – chromofobowy, często szkliwienie lub złogi amyloidu. Densely granulated (b. rzadkie) - acidofilny Typowo u młodych kobiet zwykle małych rozmiarów: pierwotny i wtórny brak miesiączki, bezpłodność U kobiet po menopauzie nieczynny, dużych rozmiarów, podobnie u dorosłych mężczyzn. U młodych mężczyzn opóźnienie dojrzewania, hypogonadyzm, zab libido Brak patologicznych czynników prognostycznych Rola dopaminy w blokowaniu prolaktynemii 72

GH-cell (somatotroph) adenoma 15 (-20) % Densely granulated (zwykle acidofilny) (nieco częstszy?) Jądra regularne, w ME większe ziarnistości Sparsely granulated (zwykle chromofobowy) AGRESYWNY! Jądra pleomorficzne, w ME „paranuclear fibrous bodies” Poziomy GH w surowicy nie korelują z w/w podtypami Część z nich to prawdopodobnie g. plurihormonalne (część z alfa-podj) Gigantyzm lub akromegalia Ponad połowa wyrasta nadsiodłowo (zab. wzrokowe) Stymulacja IGF Leczenie: analog somatostatyny (octreotide), bromokryptyna (wątpliwe efekty) 73

ACTH- (corticotroph) cell adenoma (8-17%) Densely granulated (większość) – bazofilne – Cushing lub Nelson syndrome (wtórny gruczolak po usunięciu nadnerczy) Sparsely granulated – chromofobowe Cushing syndrome Non-functioning corticotroph adenomas (osobna grupa?) Niekiedy towarzyszy hyperplazja kk.kortykotropowych Oba typy PAS+, zawierają też POMC (prekursor ACTH) i β-endorfinę W chorobie Cushinga są to w większości mikroadenoma, i przeważają młodzi dorośli, częściej kobiety 74

Glioza z włóknami Rosenthala Craniopharyngeoma M 12 y. Glioza z włóknami Rosenthala „wet” keratin

Torbiele nienowotworowe Torbiel pajęczynówkowa Torbiel kieszonki Rathkego Torbiel dermoidalna Torbiel epidermoidalna Tobiel enterogenna (neurenteryczna) Torbiel koloidowa III komory Uwaga: liczne pierwotne nowotwory wewnątrzczaszkowe mają postać lub tworzą torbiel (zwłaszcza typowo : haemangioblastoma, astrocytoma pilocyticum, craniopharyngeoma)

Nowotwory przerzutowe Często pierwsza manifestacja choroby; dobrze odgraniczone; silny obrzęk kolateralny; (najczęstsze źródła) Raki oskrzela Raki sutka Raki nerki Raki przewodu pokarmowego Melanoma

Rodzinne zespoły nowotworowe z zajęciem układu nerwowego Zmiany nienowotworowe operowane z powodu padaczki lekoopornej (dysplazje korowe i inne zaburzenia rozwojowe)

Syndrome Gene Chrom Nervous system Skin and other tissues Neurofibromatosis 1 (von Recklinghausena) NF1 17q11 Multiple neurofibomas, MPNST, glioma n. optici, astrocytomas Plamy "Cafe-au-lait", axillary freckling, phaeochromocytoma, hamartoma tęczówki, białaczka Neurofibromatosis 2 NF2 22q12 Bilateral schwannomas n. VIII, peripheral schwannomas, multiple meningeoma, ependymoma of spinal cord, astrocytoma Retinal hamartoma Von Hippel-Lindau VHL 3p25 Haemangioblastoma Adenocarcinoma renis, pheochromocytoma, cystes Tuberous sclerosis TSC1, TSC2 9q34, 16p13 Astroc. gigantocellulare subependymale, retinal astroc., cortical hamartomas angiofibroma cutis (adenoma sebaceum), fibroma subunguale, rhabdomyoma cordis, adenom. polyps of small intestine, angiomyolipoma renis, cystes Li-Fraumeni TP53 17p13 Astrocytomas, PNET Breast carcinoma, bone and soft tissue sarcomas, adrenocortical carcinoma, leukaemia Cowden PTEN 10q23 Dysplastic gangliocytoma of the cerebellum (Lhermitte-Duclos) Trichilemmomas, fibromas, hamart. Polyps of colon, thyroid neoplasms, breast carcinoma Turcot APC HMLH1 HPSM2 5q21 3p21 7p22 Medulloblastoma Glioblastoma Cafe-au-lait spots, colorectal polyps Naevoid basal cell carcinoma syndrome PTCH 9q31 Multiple carcinoma basocellulare, jaw cysts, ovarian fibromas

Niezłośliwe zmiany operowane z powodu padaczki lekoopornej

Niezłośliwe zmiany operowane (ew Niezłośliwe zmiany operowane (ew. bioptowane) z powodu lekoopornej padaczki Malformacje budowy kory (Dysplazje korowe) Łagodne guzy glioneuronalne (ganglioglioma) DNT Zapalenie Rassmussena Hemimegalencefalia Calcified pseudotumor

Focal cortical dysplasia Klasyfikacja FCD z r 2004 Focal cortical dysplasia Klasyfikacja FCD z r 2004. Palmini A, Najm I, Avanzini G, et al. Terminology and classification of the cortical dysplasias. Neurology 2004;62:S2–8 Nowa wersja z 2011 Ingmar Blümcke i wsp. The clinico-pathological spectrum of Focal Cortical Dysplasias: a consensus classification proposed by an ad hoc Task Force of the ILAE Diagnostic Methods Commission. Epilepsia 2011; 52(1): 158–174. Obecnie wyróżniamy 2 typy dysplazji (bez i z obecnością dysmorficznych neuronów lub komórek balonowatych) oraz trzeci typ – FCD towarzysząca nowotworowi Typ I FCD: nie ma dysmorficznych neuronów ani „balloon cells”. Typ IA, izolowane zaburzenia architektury kory, zazwyczaj zaburzenie warstwowości (laminarne) lub pionowego-kolumnowego ułożenia neuronów. Type IB zaburzenia architektury j.w. oraz obecność komórek olbrzymich i niedojrzałych neuronów. (ale bez „abnormal” cells). Typ II FCD (z obecnościa „abnormal” cells). Typ IIA, obecne komórki „dysmorficzne” lecz nie ma kk balonowatych. Typ IIB, obecne zarówno komórki dysmorficzne jak i balonowate. Typ III FCD (towarzysząca nowotworowi) Typ III a FCD z hipocampal sclerosis Typ III b FCD z towarzyszącym guzem nowotworowym (DNT, ganglioglioma)

panitumumab lapatinib Loew s. et. Al.. The Epidermal Growth Factor Receptor as a Therapeutic Target in Glioblastoma Multiforme and other Malignant Neoplasms Anti-Cancer Agents in Medicinal Chemistry, 2009, 9, 703-715