Nauka w przestrzeni publicznej Edmund Wnuk-Lipiński Collegium Civitas, 2013

Tezy wyjściowe 1.Uczelnie - źródłem badań naukowych 2.Badania – źródłem nauczania na poziomie wyższym 3.Nauczanie – inspiracją dla badań 4.Badania bez nauczania – sztuka dla sztuki, nauczanie bez badań – wtórność 5.Istnieje pozytywna korelacja pomiędzy nakładami na badania i szkolnictwo wyższe a rozwojem cywilizacyjnym 6.Nie jest istotny podział na uczelnie prywatne i państwowe; istotny jest podział na uczelnie dobre i słabe. 7.Dobór kryteriów oceny poziomu badań i jakości kształcenia – jeśli ocena jest skorelowana ze strumieniem środków – ma wpływ na kierunek rozwoju uczelni.

Punkty odniesienia dla diagnozy Poziom lokalny: aktywizacja społeczności lokalnej, stymulator rozwoju cywilizacyjnego, skolaryzacja Poziom krajowy: koncentracja w wielkich ośrodkach akademickich; konkurencja wewnątrzkrajowa o szczupłe środki Poziom międzynarodowy: słaba konkurencyjność, niski poziom innowacyjności

Dane wyjściowe 2011/ uczelni (1764 tys. studentów) uczelnie prywatne (519 tys. studentów) - PKB na szkolnictwo wyższe 1,6 % (w tym:1,1 % publ.; 0,5 % pryw.); - udział gospodarstw domowych w wydatkach na szkolnictwo wyższe – 23 % Źródło: MNiSzW, OECD (2012), Education AT a Glance 2012: OECD Indicators, OECD Publishing

Wymiar lokalny W małych i średnich miastach – 109 uczelni Uczelni skreślonych lub w likwidacji – 60 Bielsko – Biała – 6 uczelni (w tym: 1 wykreślona) Źródło: MNiSzW -Czynnik aktywizacji miasta i okolic -Niski na ogół poziom, profil zawodowy

Wymiar krajowy Rewolucja w skolaryzacji społeczeństwa Polska w czołówce edukacyjnej rewolucji W Islandii na 100 młodych ludzi – 60 ukończy studia uniwersyteckie, ale tylko 36 przed 30 rokiem życia; W Polsce na 100 młodych ludzi 55 ukończy studia uniwersyteckie, ale aż 47 robi to przed 30 rokiem życia; W Australii, Danii, UK, ok. 50 osób ukończy studia, a 40 uczyni to prze trzydziestką. Średnia OECD: 39/32 Źródło: OECD (2012), Education AT a Glance 2012: OECD Indicators, OECD Publishing

Awans społeczny Międzygeneracyjna ruchliwość społeczna (2009): % letnich osób, które osiągnęły wykształcenie wyższe niż ich rodzice Polska – 64 % Irlandia – 57 %; Węgry 53 %; Czechy – 49 %; Australia – 49 %; średnia OECD – 37 % Źródło: OECD (2012), Education AT a Glance 2012: OECD Indicators, OECD Publishing

Kierunek reformy Model europejski, czy amerykański? Amerykański – powszechne czesne, a jego wysokość pozwalająca na rozwój i badania podstawowe Europejski – czesne i subsydia (biurokratyczne kryteria jakości kształcenia), podział na publiczne i prywatne (uprzywilejowanie publicznych), możliwa selekcja negatywna do nauki.

Wymiar globalny UJ i UW w czwartej setce listy Szanghajskiej, UŚ – w piątej; Europa (tradycja uniwersytetów publicznych), USA (tradycja uniwersytetów prywatnych) Wydatki na instytucje edukacyjne wyższego wykształcenia jako % GDP (2009): Średnia OECD – 1,6 % (1,1 % publ.; 0,5 % pryw.) EU 21 średnia – 1,5 % (1,2 publ.; 0,3 % pryw.) Korea – 2,6 % (0,7 publ.; 1,9 % pryw.) USA – 2,6 % (1 % publ.; 1,6 % pryw.) Canada – 2,5 % (1,6 % publ. – 0,9 % pryw.) Polska 1,6 % (1,1 % publ.; 0,5 % pryw.); Szwecja – 1,8 % (1,6 % publ.; 0,2%pryw.) Źródło: OECD (2012), Education AT a Glance 2012: OECD Indicators, OECD Publishing

Kto płaci za wyższe wykształcenie? % prywatnych wydatków na uczelnie: Chile 77%; Korea – 73 %, UK – 70 %, USA 62 %; Polska – 31 %; OECD average – 30 %; Kraje skandynawskie poniżej 10 %. Źródło: OECD (2012), Education AT a Glance 2012: OECD Indicators, OECD Publishing

Dlaczego warto inwestować w wykształcenie wyższe? Bezrobocie wśród osób z wyższym wykształceniem (2010): Estonia – 9 %, Hiszpania – 11 %; Grecja – 8 %; Turcja 8%; USA 6 %, Portugalia 7 % Węgry i Polska 4 %; Średnia OECD – 4,5 %, Norwegia (najniższe) 2 % Wzrost zarobków osób kończących wyższe wykształcenie (wykszt. średnie = 100, 2010 rok): Brazylia – ponad 250, Węgry – ponad 200, USA – 180, Polska 170, średnia OECD – 155; Szwecja – 155 Źródło: OECD (2012), Education AT a Glance 2012: OECD Indicators, OECD Publishing

Wnioski W Polsce odbyła się rewolucja edukacyjna, głównie wysiłkiem prywatnych pieniędzy Szkolnictwo wyższe upowszechniło się, ale jakość pozostawia wiele do życzenia Badania są na ogół na niskim poziomie (szczupłe i rozproszone środki) Podział na słabe i dobre uczelnie nie pokrywa się z podziałem na uczelnie publiczne i prywatne

Dziękuję za uwagę