Sprawiedliwy Handel Fundacja „Koalicja Sprawiedliwego Handlu” Aut.: Maria Huma, Justyna Szambelan Ostatnia aktualizacja: lipiec 2015

Czym jest Sprawiedliwy Handel? - Współpraca z marginalizowanymi producentami i pracownikami, dzięki której zyskują oni pewniejszą pozycję na rynku oraz niezależność ekonomiczną. - Umożliwienie producentom i pracownikom bycie udziałowcami we własnych organizacjach. - Dążenie do większej równości w handlu międzynarodowym. Do zwolenników i propagatorów Sprawiedliwego Handlu należy szerokie grono organizacji społecznych, religijnych, środowiskowych oraz zajmujących się pomocą rozwojową. Oficjalna definicja Sprawiedliwego Handlu wg FINE*: Sprawiedliwy Handel to partnerstwo w handlu oparte na dialogu, przejrzystości i szacunku, które dąży do większej równości w handlu międzynarodowym. Przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, oferując lepsze warunki handlowe i broniąc praw marginalizowanych producentów i pracowników globalnego Południa. Organizacje Sprawiedliwego Handlu, przy wsparciu konsumentów, są aktywnie zaangażowane we wspieranie producentów, podnoszenie świadomości w społeczeństwie i prowadzenie kampanii na rzecz zmian w regułach i praktykach na konwencjonalnym rynku międzynarodowym. Produkcja i sprzedaż towarów Sprawiedliwego Handlu odbywa się zgodnie z tymi zasadami. Tam, gdzie to możliwe, są one weryfikowane przez niezależne i godne zaufania systemy. * FINE to zrzeszenie czterech największych organizacji, które zajmują się Sprawiedliwym Handlem (Fairtrade Labelling Organisations International, World Fair Trade Organisation, Network of European Worldshops, European Fair Trade Organisation). Zorganizowany ruch społeczny, który poprzez handel dąży do wzmocnienia pozycji producentów z krajów globalnego Południa oraz do promowania zrównoważonego rozwoju.

Komu potrzebny jest Sprawiedliwy Handel? Beneficjentami Sprawiedliwego Handlu są producenci i pracownicy z ubogich krajów Południa, czyli Afryki, Ameryki Łacińskiej i Azji.

Dlaczego Sprawiedliwy Handel jest potrzebny? Nie każdy handel jest sprawiedliwy! Z Etiopii pochodzi doskonała kawa. Przy jej uprawie pracuje co czwarty Etiopczyk. Za kilogram ziaren dostaje 1,20 zł. Z tego kilograma można zaparzyć 80 filiżanek, wartych ok. 500 zł w kawiarni w Polsce. Połowa czekolady najbardziej znanych firm – 46% światowej produkcji kakao – pochodzi z Wybrzeża Kości Słoniowej. Na tamtejszych plantacjach wciąż pracują dzieci. Część z nich została porwana i zmuszona do pracy niewolniczej. Te dzieci od lat nie widziały rodziców, nie chodzą do szkoły, kaleczą się maczetami, których używają.

Dlaczego… producenci np. kawy, kakao otrzymują tak niskie ceny za swoje produkty? brak dostępu do rynków duża liczba pośredników dominacja wielkich korporacji subwencjonowane rolnictwo na Północy pracownicy plantacji otrzymują niskie wynagrodzenia i pracują w złych warunkach? brak innych możliwości zatrudnienia dążenie do najniższej ceny PROBLEMY PRODUCENTÓW: Brak dostępu do rynków Transport produktów wymaga nakładów czasu i środków transportu. Często drobni rolnicy mogą przewieźć swoje plony jedynie przy pomocy bydła lub nieść piechotą. Najbliższa osada, w której jest targowisko, może być oddalona o pół dnia drogi. Taka wyprawa kosztowałaby producenta cały dzień pracy. W takich warunkach najczęściej dostępny jest jeden pośrednik dysponujący środkami transportu i skupujący produkty. Z uwagi na swoją monopolistyczną pozycję może on dyktować producentom niekorzystne ceny. Zazwyczaj sam jest bowiem pod presją swoich odbiorców, aby dostarczyć produkty jak najtaniej. Duża liczba pośredników Produkty z trudno dostępnych okolic, przy braku infrastruktury komunikacyjnej, trudnościach biurokratycznych itd., zazwyczaj przechodzą przez ręce wielu pośredników zanim trafią do ostatecznego odbiorcy. Ponieważ konsument jest skłonny zapłacić tylko określoną cenę, musi być ona podzielona pomiędzy wszystkie ogniwa łańcucha produkcji i transportu. Pierwotni producenci są w tym łańcuchu najmniej uprzywilejowani. Łańcuch pośredników może się składać z lokalnego kupca skupującego towar, eksportera do krajów rozwiniętych, importera w krajach rozwiniętych, przetwórcy, hurtownika, sprzedawcy detalicznego. Dominacja wielkich korporacji Niektóre rynki, np. kakao, są zdominowane przez kilka wielkich przedsiębiorstw. W tej sytuacji wielu producentów jest zmuszonych do sprzedaży produktów tym korporacjom po oferowanych przez nie cenach. Subwencjonowane rolnictwo na Północy Rolnictwo Unii Europejskiej jest dotowane przez Wspólną Politykę Rolną. Stany Zjednoczone przyznają ogromne dopłaty swoim producentom bawełny. Rolnicy z krajów rozwiniętych otrzymują od rządów czasami nawet drugie tyle, ile warta jest ich produkcja. Tym samym są skłonni sprzedawać swoje plony po dużo niższych cenach. Jednocześnie rolnicy z krajów uboższych, których rządy nie dysponują pieniędzmi na dopłaty, zarabiają jedynie na sprzedaży swoich produktów. Kiedy na rynkach międzynarodowych jest dużo taniego towaru z krajów Północy, ceny skupu są bardzo niskie. Nierzadko nie pokrywają nawet kosztów produkcji. NISKIE WYNAGRODZENIA i ZŁE WARUNKI PRACY Pracownicy wielu plantacji bananów, róż, herbaty, bawełny lub cukru często otrzymują wynagrodzenia tak niskie, że nie pozwala im ono na godnie życie. Na przykład pracownicy plantacji bananów w Ameryce Środkowej dostają średnio tylko 1-2% ceny, jaką my płacimy za banany w sklepie. Warunki pracy są trudne: związane z ciągłym pochylaniem się przy zbieraniu herbaty, brakiem rękawic ochronnych przy wielogodzinnym myciu bananów pryskanych szkodliwymi pestycydami, brakiem masek na twarz i oczy przy rozpryskiwaniu środków ochrony roślin. Pracownicy nie mają też zapewnionych żadnych świadczeń, takich jak opieka zdrowotna czy urlop macierzyński. Ponieważ chętnych do pracy jest wielu, a pracodawców nieliczni, ci ostatni pozwalają sobie na nadużycia praw pracowników. Powszechną praktyką jest zatrudnianie pracowników na jeden dzień, zwalnianie, po czym zatrudnianie ich ponownie kolejnego dnia, co pozwala pracodawcom uniknąć jakichkolwiek zobowiązań co do zatrudnionych, pozbawiając ich wszelkich przywilejów. Choroba lub ciąża oznacza najczęściej utratę pracy. Przy tym właściciele plantacji najczęściej są pod presją odbiorców, aby dostarczać towar jak najtaniej. Oszczędzają więc na kosztach związanych z zatrudnieniem.

Globalny Banan

Jakie produkty obejmuje Sprawiedliwy Handel? Produkty Sprawiedliwego Handlu to przede wszystkim: kawa, herbata, cukier trzcinowy, kakao, owoce tropikalne, przyprawy, orzechy, ryż, róże, wino, bawełna, ale także rękodzieło oraz złoto.

Zasady Sprawiedliwego Handlu Uczciwa cena Sprawiedliwe płace i odpowiednie warunki socjalne Dążenie do niezależności Świadomość konsumentów Ochrona środowiska Uczciwa cena jaką otrzymują producenci za swoje produkty - jej wysokość powinna być zawsze ustalana z uwzględnieniem lokalnych uwarunkowań, przy udziale producentów i innych zainteresowanych stron - powinna pokrywać koszty produkcji zrównoważonej ekologicznie i społecznie Sprawiedliwe płace i odpowiednie warunki socjalne - płace na plantacjach, gdzie produkuje się towary na zasadach Sprawiedliwego Handlu, powinny zapewniać pracownikom i ich rodzinom wystarczające środki na utrzymanie - warunki pracy powinny być bezpieczne i nie zagrażające zdrowiu - możliwość zrzeszania się robotników - równe płace w przypadku kobiet i mężczyzn - niewykorzystywanie pracy dzieci, zgodnie z Konwencją o Prawach Dziecka oraz na podstawie lokalnego prawa Dążenie do zwiększania niezależności producentów - długofalowym celem Sprawiedliwego Handlu jest takie wsparcie drobnych producentów, aby w przyszłości mogli prowadzić opłacalną działalność także poza ruchem i być konkurencyjnymi na rynku krajowym bądź światowym Zmniejszenie liczby pośredników - im mniej pośredników, tym większa część zysku trafia do pierwotnych producentów Rolnik  Spółdzielnia  Unia (Związek spółdzielni)  Importer  Przetwórca/ hurtownik  Sprzedawca detaliczny  Konsument Zwiększanie wiedzy i świadomości konsumentów - zadaniem organizacji Sprawiedliwego Handlu jest także edukacja i zwiększanie świadomości konsumentów w zakresie podejmowania etycznych wyborów konsumenckich, dostarczanie im informacji o producentach, ich produktach oraz warunkach, w jakich powstały Ochrona środowiska - zmniejszanie użycia środków chemii rolnej, ochrona bioróżnorodności, niestosowanie GMO

Historia ruchu Działalność misjonarzy  lata 50 i 60-te Powstanie wyspecjalizowanych sklepów, organizacji i firm Import produktów spożywczych Certyfikacja  początek lat 90-tych Powstanie międzynarodowych struktur Próby stworzenia alternatywy dla tradycyjnego handlu pojawiały się w Europie Zachodniej już w połowie XX wieku, przede wszystkim w Wielkiej Brytanii i Holandii. Wiązały się one z działalnością misjonarzy, którzy przywozili wyroby mieszkańców krajów Trzeciego Świata i rozprowadzali je w parafiach. Na początku sprowadzano głównie rękodzieło. Wraz z pojawieniem się słynnego hasła „Trade not Aid”, wzywającego do rozwijania relacji handlowych z Ameryką Łacińską i Afryką, jako najlepszej recepty na rozwój tej części świata, zaczęły powstawać pierwsze organizacje Sprawiedliwego Handlu. Zakładane były przez aktywistów i organizacje pozarządowe we współpracy z producentami, z którymi nawiązywano bezpośrednie relacje handlowe. Zaczęły także powstawać Sklepy Świata, oferujące różnorodne artykuły wyprodukowane wyłącznie w oparciu o zasady Sprawiedliwego Handlu. Ważnym przełomem było włączenie produktów spożywczych do sprzedaży na zasadach Sprawiedliwego Handlu. Motywem był m.in. gwałtowny spadek cen artykułów rolnych w latach 80-tych (zwłaszcza kawy), przez co sytuacja wielu mieszkańców Południa znacznie się pogorszyła. Kolejnym przełomem w historii ruchu było opracowanie systemu certyfikacji i umieszczanie znaków certyfikacyjnych na opakowaniach produktów. Pierwsza wersja znaku certyfikującego kawę sprzedawaną na zasadach Sprawiedliwego Handlu została stworzona przez holenderską organizację Solidaridad i nazwana Max Havelaar w Holandii w 1988 r. Od tego czasu w różnych krajach powstało wiele inicjatyw, które rozwijały własne kryteria i oznaczenia dla produktów Sprawiedliwego Handlu. W sytuacji coraz większego przepływu towarów ponad granicami, w tym w ramach jednolitego rynku europejskiego, zaistniała potrzeba spójnego oznakowania towarów Sprawiedliwego Handlu. Pod koniec lat 90-tych powstały międzynarodowe struktury ruchu, w tym Fairtrade Labelling Organisations International (obecnie Fairtrade International), która opracowała jednolite standardy oraz międzynarodowy znak certyfikacyjny Fairtrade.

Kto zajmuje się Fair Trade? Organizacje Sprawiedliwego Handlu (Fair Trade Organisations, FTO) Sklepy Świata (Worldshops) Organizacje certyfikujące

Kto zajmuje się Fair Trade? Organizacje Sprawiedliwego Handlu (Fair Trade Organisations, FTO) To takie organizacje i firmy, których cała działalność prowadzona jest na zasadach Sprawiedliwego Handlu. Są one zrzeszone w World Fair Trade Organisation (WFTO, patrz slajd 16). Znane organizacje Sprawiedliwego Handlu to np. Gepa, El Puente, Cafedirect, Divine Chocolate, Artisans du Monde. Działają one na zasadzie not-for-profit, a uzyskane zyski inwestują w projekty w krajach partnerskich lub rozwój swojej działalności. Organizacje Sprawiedliwego Handlu (Fair Trade Organisations – FTO; określane także niekiedy organizacjami handlu alternatywnego – ATO) utrzymują bezpośredni kontakt ze swoimi partnerami w krajach Południa. Często prowadzą z nimi nie tylko transakcje handlowe, ale również angażują się w sprawy ich społeczności, pomagają rozwiązywać problemy i wspierają w rozwoju. Producenci bywają też udziałowcami FTO. Organizacje Sprawiedliwego Handlu importują towary od swoich partnerów z krajów Południa do kraju konsumenckiego. Zajmują się ich przetwórstwem, tworzą własne produkty i rozprowadzają je pod swoją marką. Firma GEPA prowadzi ze wszystkimi swoimi partnerami z Południa długofalową współpracę, nastawioną na poprawę jakości ich produktów.

Kto zajmuje się Fair Trade? Sklepy Świata (Worldshops) To sklepy specjalizujące się w produktach Sprawiedliwego Handlu z krajów globalnego Południa. Sklepy Świata oferują różnorodne artykuły wyprodukowane wyłącznie w oparciu o zasady Sprawiedliwego Handlu. Sklepy Świata zrzeszają się w poszczególnych krajach, aby ułatwić prowadzenie sprzedaży artykułów z Południa i zwiększać świadomość wśród konsumentów. Niektóre sklepy tego typu działają w pojedynkę, ale niektóre są też sieciowe (np. Oxfam, Contigo). Wszystkie zrzeszają się w krajowych i międzynarodowych organizacjach, które pomagają im dokonywać oceny dostawców pod kątem kryteriów Sprawiedliwego Handlu, zaopatrywać się w produkty etc. Taką działalność prowadzi np. w Niemczech Weltladen Dachverband, w Wielkiej Brytanii – The British Association of Fair Trade Shops, w Holandii – Landelijke Vereniging van Wereldwinkels, we Włoszech – Associazione Botteghe del Mondo.

Kto zajmuje się Fair Trade? Organizacje certyfikujące Fairtrade International, Naturland Fair, Ecocert Fair Trade, Fair for Life Historia najbardziej rozpoznawalnego znaku Sprawiedliwego Handlu (Fairtrade®): 1988 – (Holandia) certyfikat Max Havelaar dla kawy 1997 – powstaje FLO Int. (obecnie Fairtrade International) 2002 – znak certyfikacyjny Fairtrade Powstały wraz z pomysłem na stworzenie oznaczeń konsumenckich dla produktów Sprawiedliwego Handlu. Jako pierwsza oznaczenie to wprowadziła holenderska organizacja Solidaridad i nazwała je Max Havelaar (od bohatera książki o afroamerykanach na amerykańskich plantacjach). Jednocześnie powstała Fundacja Max Havelaar. Organizacja powstała także w innych krajach (Francja, Belgia, Szwajcaria). Idea chwyciła. W ciągu kilku lat powstały kolejne organizacje certyfikujące takie jak Fairtrade Foundation, TransFair. TransFair jest dziś obecny w Niemczech, Luksemburgu, Włoszech, Japonii i USA. Ponieważ mnogość oznaczeń osłabia rozpoznawalność znaków, w 1997 organizacje te założyły razem organizację parasolową Fairtrade Labelling Organisations International (obecnie Fairtrade International), która opracowała jednolite standardy oraz (w 2002 r.) międzynarodowy znak certyfikacyjny Fairtrade.

Fair Trade vs Fairtrade Sprawiedliwy Handel (czyli Fair Trade pisane oddzielnie) oznacza cały ruch osób i organizacji zaangażowanych w zapewnienie godnego życia rolnikom i pracownikom z Południa poprzez sprawiedliwe warunki handlowe. Może dotyczyć zarówno oznakowanych, jak i nieoznakowanych produktów i działalności różnych organizacji na tym polu. Termin Fairtrade jest używany dla określonego systemu certyfikacji produktów Sprawiedliwego Handlu zarządzanego przez Fairtrade International.

Struktury Międzynarodowe World Fair Trade Organisation (WFTO), organizacja zrzeszająca organizacje Sprawiedliwego Handlu. Fairtrade International, właściciel znaku Fairtrade, organizacja ustalająca standardy Fairtrade.

Struktury Międzynarodowe World Fair Trade Organisation (WFTO), organizacja zrzeszająca organizacje Sprawiedliwego Handlu Zrzesza ponad 300 organizacji z 70 krajów. Przyznaje swoim członkom Znak Organizacji Sprawiedliwego Handlu (Fair Trade Organisation Mark - FTO). Istnieje od 1989 (do roku 2009 jako IFAT). Więcej informacji: www.wfto.com World Fair Trade Organisation (WFTO) – Światowa Organizacja Sprawiedliwego Handlu o globalnym zasięgu, która zrzesza ponad 300 organizacji Sprawiedliwego Handlu z 70 krajów. Należą do nich spółdzielnie producenckie, importerzy i dystrybutorzy, a także różne ich sieci i związki. WFTO przyznaje swoim członkom Znak Organizacji Sprawiedliwego Handlu (Fair Trade Organisation Mark – FTO). Podobną organizacją na skalę regionalną jest Fair Trade Federation, która zrzesza podmioty działające na zasadach Sprawiedliwego Handlu w Stanach Zjednoczonych. Jej członkowie używają znaku FTF.

Struktury Międzynarodowe Fairtrade International (dawniej Fairtrade Labelling Organisations International, FLO Int.) Jest stowarzyszeniem organizacji członkowskich, działającym na zasadzie non-profit. Zarządza międzynarodowym systemem certyfikacji Fairtrade. Istnieje od 1997 r. Więcej informacji: www.fairtrade.net Fairtrade International– zarządza systemem certyfikacji Fairtrade. Jest właścicielem prawnym znaku Fairtrade. Jego kluczową rolą jest opracowywanie standardów, które muszą spełniać certyfikowani producenci Fairtrade, oraz warunków wymiany handlowej, które muszą spełniać importerzy, eksporterzy oraz detaliści. Fairtrade International jest stowarzyszeniem non-profit, organizacją parasolową dla organizacji z krajów rozwiniętych (Inicjatyw Licencjonujących – Labelling Initiatives) i organizacji producentów z krajów ubogich (Sieci Producentów – Producers Network). 1. Inicjatywy Licencjonujące są krajowymi organizacjami, które promują Fairtrade i wydają przedsiębiorstwom licencje na stosowanie znaku FAIRTRADE na produktach konsumpcyjnych. 2. Sieci Producenckie to stowarzyszenia, do których mogą dobrowolnie przystąpić producenci certyfikowani Fairtrade i które są uznawane przez FLO za struktury reprezentujące rolników i pracowników. 3. Przy Fairtrade International istnieje niezależna firma audytowa, FLO-CERT, której właścicielem jest Fairtrade International i która zajmuje się kontrolowaniem przedsiębiorców pod kątem standardów oraz udzielaniem certyfikatów ich wypełnienia.

Jak działa Fairtrade? Fairtrade International ustala standardy Fairtrade, których przestrzegają: Producenci Pośrednicy handlowi Przetwórcy

Jak działa Fairtrade? Producenci Fairtrade International ustala standardy Fairtrade, których przestrzegają: Producenci - Demokratycznie zarządzane organizacje - Brak dyskryminacji - Zakaz pracy przymusowej i pracy dzieci - Godziwe płace - Dobre warunki pracy - Wolność zrzeszania się - Standardy środowiskowe Demokratycznie zarządzane organizacje większość członków organizacji muszą stanowić drobni producenci organizacja ma stanowić narzędzie społecznego i ekonomicznego rozwoju jej członków. W tym celu organizacja musi stosować demokratyczne zasady oraz przejrzyste metody zarządzania, umożliwiając swoim członkom skuteczną kontrolę nad jej kierownictwem Fairtrade International stosuje się do zalecenia MOP nr 193 dotyczącego „promocji spółdzielczości”, które opiera się na następujących zasadach spółdzielczych: „dobrowolnym i otwartym członkostwie, demokratycznej kontroli członkowskiej, ekonomicznym uczestnictwie członków, autonomii i niezależności, kształceniu, szkoleniu i informacji, współpracy pomiędzy spółdzielniami oraz trosce o społeczność lokalną” Brak dyskryminacji Brak dyskryminacji członków organizacji oraz pracowników ze względu na jakiekolwiek różnice rasy, koloru skóry, płci, języka, wyznania, poglądów politycznych i innych, narodowości, pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiegokolwiek innego stanu Fairtrade International przestrzega założeń Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka dotyczących zakazu dyskryminacji Zakaz pracy przymusowej i pracy dzieci całkowity zakaz stosowania pracy przymusowej zakaz pracy dzieci poniżej 15 roku życia Fairtrade International przestrzega Konwencji MOP nr 29, 105 oraz 182 dotyczących pracy dzieci oraz pracy przymusowej Godziwe płace płace powinny być równe lub wyższe niż przewidują branżowe przepisy (jeśli istnieją), średnia płaca w regionie, lub oficjalna minimalna stawka obowiązująca na podobnym stanowisku (w zależności od tego, która jest wyższa) dla wynagrodzenia opartego na wysokości produkcji, normach lub pracy akordowej, stawki płacy pozwalają pracownikowi zarobić proporcjonalną stawkę minimalną lub odpowiednią dla danej branży średnią (w zależności od tego, która jest wyższa) w ramach regularnych godzin pracy Dobre warunki pracy opracowana i wdrożona polityka zatrudnienia bezpieczeństwo i higiena pracy Fairtrade International przestrzega Konwencji MOP dotyczącej warunków pracy Wolność zrzeszania się Fairtrade International gwarantuje prawo do wolności związkowej i rokowań zbiorowych oraz uważa niezależne związki zawodowe za najlepszą metodę osiągania tych celów Standardy środowiskowe organizacja producencka ocenia swoje oddziaływanie na środowiskowo i tworzy plan jego minimalizacji ochrona zbiorników wodnych oraz obszarów zaopatrzenia w wodę, lasów dziewiczych, oraz / lub innych prawnie chronionych terenów stopniowe ograniczanie użycia w rolnictwie środków chemicznych (zachęta np. poprzez wyższą cenę minimalną dla produktów uprawianych bez ich użycia) stopniowe wdrażanie zrównoważonych systemów zagospodarowania odpadów zapobieganie erozji gleby zapobieganie pożarom lasów zakaz stosowania GMO

Jak działa Fairtrade? - Cena Minimalna Fairtrade - Premia Fairtrade Fairtrade International ustala standardy Fairtrade, których przestrzegają: Pośrednicy handlowi - Cena Minimalna Fairtrade - Premia Fairtrade - Przedpłaty lub kredyty Cena Minimalna Fairtrade (Fairtrade Minimal Price) to stała cena, niezależna od negatywnych trendów rynkowych, ustalona tak, aby zapewniać rolnikowi zwrot kosztów produkcji i godziwe wynagrodzenie faktyczna cena jaką otrzymuje producent może być wyższa, ale nie niższa od tej kwoty rożni się ona w zależności od regionu (np. w 2007 r. było to: 1,21 USD za funt czystej kawy arabica z Afryki i Ameryki Centralnej i 1,19 USD w przypadku Azji i Ameryki Południowej) Premia Fairtrade (Fairtrade Premium) kwota wypłacana organizacji producenckiej jako dodatek do zapłaty za jej produkty np. w przypadku bananów wynosi 1 USD/skrzynkę, a w przypadku bawełny 0,05 USD/kilogram wypłacana corocznie dla spółdzielni w zależności od ilości sprzedanych produktów ma służyć jako narzędzie rozwoju, wspierające producentów w realizowaniu ich dążeń, określonych w planie rozwoju 1/ w przypadku drobnych właścicieli warunkiem jej wypłacenia jest powołanie demokratycznej, transparentnej, kolektywnej organizacji (np. spółdzielni), która może być konkurencyjna na rynku i która decyduje o sposobie wykorzystania funduszy z premii 2/ w przypadku pracowników powołany zostaje związek pracowników i przedstawicieli kierownictwa, który decyduje o sposobie wykorzystania funduszy z premii na rzecz społeczności lokalnej i zarządza nimi musi być ona przeznaczona na inwestycje, które zwiększą konkurencyjność gospodarstwa oraz przyczynią się do poprawy ochrony zdrowia, edukacji, stanu środowiska lub lokalnej gospodarki Przedpłaty / kredyty producenci mogą żądać od nabywców kredytu (lub zaliczki) do wysokości 60% ceny zakupu: - np. w przypadku kawy, orzechów, bawełny – możliwość otrzymania zaliczki przez organizację producencką, do 60% wartości zakontraktowanego zakupu – dzięki temu spółdzielnia może skupić zbiory od swoich członków, bez konieczności zaciągania kredytu lub opóźniania wypłaty zrzeszonym rolnikom - w przypadku kakao, soków, miodu, cukru, herbaty – kredyty przed-eksportowe, w razie potrzeby uruchamiane w wysokości do 60% ceny zakupu

Jak działa Fairtrade? Przetwórcy Fairtrade International ustala standardy Fairtrade, których przestrzegają: Przetwórcy Jeżeli wszystkie surowce pochodzące z Południa pozyskano od producentów bądź pośredników spełniających standardy, na opakowaniu danego produktu można umieścić znak Fairtrade. Znak przyznawany jest poszczególnym produktom, nie świadczy o całej działalności firmy.

Producent Organizacja Niezależna certyfikacja Fairtrade International System Fairtrade Eksporter Importer Przetwórca Właściciel marki Dystrybutorzy Sprzedawcy Konsumenci Producent Organizacja Określenie Standardów FT Licencjonowane użycie znaku Fairtrade GŁÓWNE ELEMENTY SYSTEMU: Fairtrade International Ustala standardy Pracownicy łącznikowi pomagają producentom wejść w system FLO-CERT Certyfikacja i audyt organizacji producenckich oraz podmiotów zaangażowanych w łańcuch dostaw: pośredników (eksporterów / importerów) oraz przetwórców Inicjatywy Licencjonujące/ Ciała marketingowe Udzielają licencji na użycie znaku Promują Fairtrade na poziomie krajowym Wsparcie Niezależna certyfikacja Marketing i rozwój branży Fairtrade International FLO-CERT Ciało Licencjonujące Ciało ds. Marketingu Producenci i wszyscy operatorzy zaangażowani w łańcuch dostaw muszą być certyfikowani!

Co reprezentuje znak Fairtrade? Standardy Fairtrade: są zgodne z Kodeksem Dobrych Praktyk Tworzenia Standardów Społecznych i Środowiskowych organizacji ISEAL ustalane przez Komisję Standardów Fairtrade International w jej skład wchodzą: organizacje członkowskie, organizacje producenckie, dystrybutorzy i niezależni eksperci dla organizacji drobnych producentów, właścicieli plantacji i pośredników ogólne i dla poszczególnych produktów obok wymogów minimalnych określają wymogi rozwoju w zakresie: wzmocnienia pozycji marginalizowanych producentów praktyk handlowych warunków socjalnych standardów środowiskowych

Co reprezentuje znak Fairtrade? Certyfikacja przez FLO-CERT organizacja posiada certyfikat ISO-17065 gwarantuje, że producenci i pośrednicy spełniają standardy Fairtrade gwarantuje, że producenci inwestują pieniądze otrzymane w ramach Fairtrade w swój rozwój Cena Minimalna Fairtrade Premia Fairtrade producenci i wszyscy pośrednicy na każdym etapie łańcucha dostaw muszą być certyfikowani wniosek audyt zgodność certyfikacja Jak to działa? Producenci i wszyscy operatorzy na każdym etapie łańcucha dostaw muszą być certyfikowani. Operator składa wniosek o certyfikację dostarczając szczegółowych informacji wymaganych przez FLO-CERT. Audytor FLO-CERT wizytuje miejsca produkcji i biura producentów. Audytor ocenia zgodność ze standardami Fairtrade. W razie potrzeby operator jest proszony o podjęcie dodatkowych kroków, dzięki którym standardy zostaną spełnione. FLO-CERT opracowuje raport zawierający szczegóły podjętych kroków. Jeśli operator dowiedzie, że spełnia wszystkie wymagane kryteria, uzyskuje certyfikat. Kryteria są inne dla plantacji z jednym rodzajem upraw, a inne dla tych, których uprawy są zdywersyfikowane, inne dla organizacji zrzeszających drobnych rolników pierwszej klasy i inne dla organizacji drugiej i trzeciej klasy. Są także dodatkowe kryteria dotyczące konkretnych produktów. Certyfikat jest ważny przez trzy lata. Okres kontroli Co trzy lata przeprowadzane są audyty u producentów, a co roku wizyty kontrolne. Importerzy/ eksporterzy/ przetwórcy są audytowani przynajmniej raz na trzy lata, lub częściej, w zależności od stopnia ryzyka. U każdego operatora produktów bawełnianych na każdym etapie łańcucha dostaw przeprowadzane są coroczne audyty, łącznie z audytami socjalnymi przeprowadzanymi wśród operatorów i podwykonawców w łańcuchu dostaw. Kryteria wymagane do certyfikacji Na standardy składają się wymogi minimalne oraz wymogi rozwoju. Aby producent uzyskał certyfikat, musi spełnić wszystkie wymogi minimalne. Wymogi rozwoju dotyczą regularnych ulepszeń jakie producenci powinni wprowadzać ze względu na to, że coraz dłużej są częścią systemu Fairtrade i w coraz większym stopniu czerpią z korzyści jakie przynosi.

Jak można stosować znak Fairtrade? Na produktach konsumpcyjnych Wymaga podpisania stosownej umowy licencyjnej z Fairtrade International. Znak Fairtrade dotyczy poszczególnych produktów a nie firm.

Jak uzyskać zgodę na wykorzystanie znaku Fairtrade na produktach w Polsce? Na produktach konsumpcyjnych (właściciel marki) Uzyskanie licencji W celu uzyskania informacji dotyczących procesu przyznawania licencji wraz z objaśnieniem związanych z tym opłat napisz na adres license@fairtrade.net Wypełnij i odeślij kwestionariusz licencyjny - Produkt(y), łańcuch dostaw, obszar zbytu, przewidywane obroty. Każdy etap łańcucha dostaw musi być certyfikowany! Na adres artwork@fairtrade.net wyślij projekt graficzny opakowania do zatwierdzenia Podpisz i odeślij umowę

Jak uzyskać zgodę na wykorzystanie znaku do promocji Fairtrade w Polsce? Do promocji Fairtrade należy używać znaku marketingowego Fairtrade (obok) a nie znaku certyfikacyjnego! Uzyskanie zgody na użycie znaku: Prześlij szczegóły swojej prośby na adres artwork@fairtrade.net Przeczytaj otrzymany podręcznik znaku certyfikacji Fairtrade Odeślij swój projekt graficzny na adres artwork@fairtrade.net Podpisz i odeślij umowę na wykorzystanie znaku marketingowego Fairtrade Drogą internetową otrzymasz wysokiej rozdzielczości znak marketingowy Fairtrade

Produkty Fairtrade Standardy dla: kawy, herbaty, cukru trzcinowego, kakao, owoców tropikalnych, ryżu, komosy ryżowej (quinoa), miodu, owoców suszonych, soków, orzechów, przypraw, wina, kwiatów ciętych, bawełny, piłek sportowych i złota. W trakcie opracowywania są standardy dla roślin strączkowych, soi, drewna i owoców morza.

Produkty Fairtrade Dlaczego dla rękodzieła nie powstały dotąd standardy Fairtrade? Znak certyfikacyjny Fairtrade dotyczy wyłącznie produktów, bądź składników w produktach złożonych, a nie warunków przetwarzania. Np. ubrania certyfikowane Fairtrade wyprodukowane są z bawełny uprawianej na plantacjach, na których pracownicy są sprawiedliwie opłacani oraz mają zapewnione dobre warunki pracy. Proces szycia ubrań nie jest objęty certyfikacją Fairtrade. System certyfikacyjny Fairtrade został opracowany z myślą o rynku towarowym, gdzie prowadzony jest handel jednolitymi produktami (np. ziarnami kawy, bananami). Adaptacja systemu standardów produkcji i cen minimalnych jest bardzo trudna w odniesieniu do wyrobów produkowanych w małych zakładach rzemieślniczych, ponieważ ich produkty są unikalne, wytwarzane z wielu materiałów, a koszty i metody produkcji są bardzo zróżnicowane. Fairtrade International współpracuje z Światową Organizacją Sprawiedliwego Handlu (WFTO) przy opracowywaniu standardów dla produktów niestandardowych.

Fairtrade – fakty i liczby Ponad 1,4 miliona drobnych producentów i pracowników w systemie Fairtrade 1 210 certyfikowanych spółdzielni producenckich w 74 krajach 95,2 miliona euro w postaci premii Fairtrade dla drobnych producentów 30 000 różnych produktów z certyfikatem Fairtrade sprzedawanych na całym świecie 5,5 miliardów euro wartości sprzedaży w 2013 Źródło: Fairtrade International, 2014-15

Popularność idei Miasta Przyjazne dla Sprawiedliwego Handlu Szkoły Przyjazne dla Sprawiedliwego Handlu Światowy Dzień Sprawiedliwego Handlu Fairtrade Fortnight Banana Day Tydzień Edukacji Globalnej Miasta Przyjazne dla Sprawiedliwego Handlu (ang. Fairtrade Towns) - oddolna inicjatywa, która narodziła się w Wielkiej Brytanii, gdzie Fairtrade zdobył największą popularność. W 2000 r. Garstang, małe miasteczko handlowe w północno-zachodniej Anglii, zadeklarowało się jako pierwsze Miasto Fairtrade na świecie. Obecnie w Wielkiej Brytanii jest ponad 400 Miast Fairtrade a program obejmuje Miasto Fairtrade, Metropolię Fairtrade (Londyn, Birmingham, Liverpool, Edinburgh, Cardiff itp.), Hrabstwa Fairtrade, Wioski Fairtrade, Dzielnice Fairtrade, Wyspę Fairtrade i Strefy Fairtrade. Kampanie promujące Miasta Przyjazne dla Sprawiedliwego Handlu są obecnie prowadzone w 16 krajach, m.in. we Francji, w Belgii, Hiszpanii, we Włoszech, w Irlandii, USA, Australii, Kanadzie i Szwecji. Więcej informacji oraz aktualne kryteria: spolecznosci.fairtrade.org.pl/miasta Szkoły Przyjazne dla Sprawiedliwego Handlu - kampania edukacyjna skierowana do uczniów i nauczycieli placówek oświatowych, wpisująca się w założenia edukacji globalnej i rozwojowej. Uczniowie dokumentują wypełnianie kryteriów określonych dla poszczególnych celów. Na ich podstawie szkoła uzyskuje tytuł, który musi być odnawiany co dwa lata. Więcej informacji i aktualne kryteria: spolecznosci.fairtrade.org.pl/szkoly Fairtrade Fortnight – dwutygodniowe imprezy organizowane na przełomie lutego i marca w wielu krajach na świecie. Światowy Dzień Sprawiedliwego Handlu (World Fair Trade Day) – organizowany co roku w każdą drugą sobotę maja w ponad 70 krajach. Koordynowany przez WFTO. Od kilku lat także w Polsce organizowane są w ten dzień pokazy filmów, debaty, festiwale, pikniki i inne ciekawe działania.

Sprawiedliwy Handel w Polsce Na początku 2009 roku powstała Koalicja Sprawiedliwego Handlu, aby rozwijać i promować Sprawiedliwy Handel w Polsce. W 2013 roku część organizacji wchodzących w skład Koalicji powołały do życia Fundację „Koalicja Sprawiedliwego Handlu”. W 2015 roku Koalicja ma podpisać umowę z Fairtrade International ws. prowadzenia Fairtrade Marketing Organisation w Polsce.

Koalicja Sprawiedliwego Handlu Cele statutowe Fundacji: upowszechnianie i promowanie idei Sprawiedliwego Handlu budowanie rozpoznawalności i pozytywnego wizerunku idei Sprawiedliwego Handlu tworzenie reprezentacji polskiego ruchu Sprawiedliwego Handlu wspieranie podmiotów zainteresowanych działaniem na rzecz Sprawiedliwego Handlu wspieranie inicjatyw zapewniających dostępność produktów Sprawiedliwego Handlu w Polsce wspieranie badań nad funkcjonowaniem Sprawiedliwego Handlu i jego wpływem na producentów Koordynacja działań na rzecz Sprawiedliwego Handlu Skoordynowane działania na poziomie ogólnokrajowym pozwolą lepiej upowszechnić ideę Sprawiedliwego Handlu w Polsce. Reprezentowanie na poziomie krajowym środowiska polskich organizacji pozarządowych i innych podmiotów zaangażowanych w rozwój Sprawiedliwego Handlu. Integracja i podejmowanie wspólnych działań. Realizacja kampanii w ogólnokrajowej skali. Kierowanie do konsumentów spójnego przekazu. Promocja Sprawiedliwego Handlu Większa świadomość wśród konsumentów jest podstawą dalszego rozwoju ruchu – dopiero ich gotowość do kupowania skłoni dystrybutorów do zaopatrzenia sklepów i lokali w certyfikowane produkty. Organizowanie kampanii i akcji edukacyjnych na skale ogólnopolską, w tym edukację w szkołach, na uczelniach oraz szkolenia dla przedsiębiorców i pracowników. Wydawanie i rozpowszechnianie materiałów nt. Sprawiedliwego Handlu do wykorzystania przez wolontariuszy, szkoły, właścicieli sklepów i kawiarni. Współpraca z międzynarodowymi organizacjami Sprawiedliwego Handlu Zarówno rozpropagowanie idei, jak i szersze wprowadzenie produktów Sprawiedliwego Handlu na polskim rynku, musi się odbyć w ramach ścisłej współpracy z międzynarodowymi strukturami Sprawiedliwego Handlu: Fairtrade International, WFTO, EFTA, NEWS!, FTAO. Monitorowanie rynku Zbieranie danych o importerach i dystrybutorach produktów Sprawiedliwego Handlu w Polsce. Promowanie przestrzegania zasad związanych z użyciem znaków Sprawiedliwego Handlu na rynku polskim. Wspieranie importu, przetwórstwa i dystrybucji produktów Sprawiedliwego Handlu na terenie Polski Ważne jest podjęcie działań zwiększających dostępność produktów Sprawiedliwego Handlu: Wspieranie firm w rozwoju ich działalności związanej ze Sprawiedliwym Handlem Ułatwianie podmiotom krajowym procesów certyfikacji i licencjonowania. Rozwijanie kanałów dystrybucji (np. poprzez tworzenie baz danych) Stworzenie w Polsce formalnej organizacji działającej na rzecz Sprawiedliwego Handlu i akredytowanie jej w odpowiednich strukturach międzynarodowych.

Koalicja Sprawiedliwego Handlu Aktualna lista fundatorów oraz partnerów Koalicji znajduje się na www.fairtrade.org.pl.

www.fairtrade.org.pl fairtrade@fairtrade.org.pl

Prezentacja jest własnością Koalicji Sprawiedliwego Handlu Prezentacja jest własnością Koalicji Sprawiedliwego Handlu. Może być wykorzystywana na zasadach Creative Commons 2.5 (wyłącznie w celach niekomercyjnych, za podaniem źródła, bez dokonywania zmian)