Kara ograniczenia wolności w nowym kształcie

Podniesienie efektywności kary ograniczenia wolności Nowelizacja kodeksu karnego wprowadza zmiany dotyczące kary ograniczenia wolności oraz pracy skazanego wykonywanej na cele społeczne. Kara ograniczenia wolności jest drugą karą wymienioną po karze grzywny w katalogu kar. Ogólna dyrektywa dotycząca karania stanowi o pierwszeństwie kar nieizolacyjnych nad karami izolacyjnymi. Kara ograniczenia wolności jest drugą (po karze grzywny) karą nieizolacyjną. Jej nieizolacyjny charakter przejawia się tym, że skazany odbywając karę ograniczenia wolności nie jest osadzony w zakładzie karnym, ale przebywa na wolności.

Ograniczenie możliwości orzekania kary pozbawienia wolności w zawieszeniu będzie możliwe jedynie wobec kary w wymiarze nieprzekraczającym roku (dotychczas 2 lata) i tylko, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był już skazany na karę pozbawienia wolności.  Znacznie poszerzona zostanie możliwość orzekania kar alternatywnych w stosunku do kary pozbawienia wolności. Kara ograniczenia wolności lub grzywny będzie mogła zostać orzeczona wobec sprawców przestępstw zagrożonych karą pozbawienia wolności do lat 8, a więc np. oszustwa.

Skazany w czasie odbywania kary ograniczenia wolności przebywa zatem na wolności, może wykonywać swoją pracę i inne zajęcia, choć ma pewne obowiązki. Zaletą tej kary jest nie tylko niski koszt jej egzekwowania (nie potrzeba angażować systemu penitencjarnego), ale również fakt, że sprawca nie jest izolowany od środowiska, przebywa w nim i może wykonywać pracę oraz to, że nie ma później problemów z jego przystosowaniem się do normalnego życia (np. uzyskanie pracy). Nowelizacja przepisów umożliwiła wymierzenie kary ograniczenia wolności w wymiarze do 2 lat. Zamiast kary pozbawienia wolności, w ramach instytucji tzw. kary zamiennej (obecnie – maksymalnie 1 rok).

Realizacja obowiązku pracy ma istotne znaczenie społeczne i wychowawcze. Ustawodawca szeroko określił krąg podmiotów, w których może być przez skazanych wykonywana nieodpłatna kontrolowana praca na cele społeczne (w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym). Nie tylko podmioty należące do samorządu lokalnego, ale także m.in. placówki pomocy społecznej oraz służby zdrowia oraz organizacje użyteczności publicznej są upoważnione do przyjmowania skazanych do pracy na cele społeczne. Zniesiony został także obciążający podmiot zatrudniający obowiązek ubezpieczenia osób wykonujących wyznaczoną pracę od następstw nieszczęśliwych wypadków. Koszty te zostaną pokryte przez Skarb Państwa.

Oprócz tego ustawodawca ograniczył czynności sądu w zakresie organizowania oraz kontrolowania wykonania pracy na cele społeczne przez skazanego. Kompetencje w tym zakresie przekazane zostały zawodowemu kuratorowi sądowemu. Zmniejszą się także biurokratyczne obowiązki obciążające podmioty zatrudniające, związane z organizacją i dokumentowaniem pracy skazanego.