Cukrzyca dzieci i młodzieży jako „wyjątkowa” choroba przewlekła Dr n. med. Kornelia Szendzielorz-Honisz 31.05.2012 Tarnowskie Góry

CUKRZYCA Jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, zwłaszcza oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. Prawidłowy poziom glikemii: 70-99 mg/dl (3,3-5,5 mmol/l) wytyczne PTD 2012

Cukrzyca, jak i wystąpienie jej powikłań są stanem nieodwracalnym, istnieją jednak możliwości terapeutyczne zatrzymania rozwoju powikłań, stąd tak istotne jest wychwycenie ich we wczesnym stadium.

W większości przypadków diagnostykę różnicową typu cukrzycy można przeprowadzić w oparciu o dokładnie zebrany wywiad.

TYP 1 TYP 2 Wiek w chwili wystąpienia hiperglikemii < 35 r.ż. (najczęściej < 20 r.ż.) > 35 r.ż. Współistnienie otyłości Rzadkie > 40% przypadków Objawy kliniczne hiperglikemii Gwałtownie narastające w ciągu kilku tygodni (chory szuka pomocy lekarskiej) Dyskretne, często niezauważane, o miernym nasileniu narastającym w ciągu kilku miesięcy Acetonuria Obecna Brak Stężenie peptydu C na czczo < 0,35 nmol/ml Prawidłowe lub podwyższone Stężenie peptydu C po stymulacji Brak wzrostu Wzrost zachowany Przeciwciała przeciwwyspowe Wzrost miana

U pacjentów z typem 1 objawy kliniczne pojawiają się w okresie dzieciństwa lub w młodym wieku.

Cukrzyca typu 1 stanowi 3-10% ogółu przypadków choroby na świecie Cukrzyca typu 1 stanowi 3-10% ogółu przypadków choroby na świecie. Jej występowanie ma ścisły związek z wiekiem. Największy szczyt zachorowań przypada między 12. a 14. rokiem życia. Zwraca uwagę fakt, że w ostatnich latach w wielu krajach, również w Polsce, obserwuje się wzrost zapadalności na cukrzycę typu 1 u dzieci poniżej 15. roku życia, przy czym jest on największy między 1. a 4. rokiem życia.

W przypadku pacjentów z typem 2 objawy kliniczne mogą występować kilka lub kilkanaście miesięcy wcześniej. W tej postaci cukrzycy glikemia początkowo stabilizuje się na poziomie 180 – 300 mg%, co daje bardzo dyskretne objawy, niejednokrotnie nie interpretowane jako stan chorobowy.

W chwili obecnej niezbędne jest przeprowadzenie badań przesiewowych u osób, które nie manifestują żadnych objawów klinicznych. Kanonem prowadzenia pacjentów z rozpoznaną cukrzycą jest prowadzenie diagnostyki późnych powikłań i wychwycenie ich w bardzo wczesnym stadium rozwoju.

Objawy kliniczne związane z nieprawidłowym stężeniem glukozy: 1) objawy związane z hipoglikemią 2) objawy związane z hiperglikemią

Przyczyny hipoglikemii - nadmierna dawka leków hipoglikemizujących - interakcje lekowe - błąd dietetyczny - wysiłek fizyczny - spożycie alkoholu

Objawy niedocukrzenia z innych części organizmu – wegetatywne Drażliwość Głód, nudności Drżenie Niepokój Kołatanie serca Tętnienie w obrębie klatki piersiowej i jamy brzusznej Cierpnięcie ust, palców i języka Bladość Zimne poty

Objawy niedocukrzenia pochodzące z mózgu Osłabienie, zawroty głowy Kłopoty z koncentracją Podwójne lub rozmyte widzenie Trudności w rozróżnianiu kolorów (szczególnie czerwonego i zielonego) Zaburzenia słuchu Uczucie ciepła, a nawet gorąca Bóle głowy Senność Nietypowe zachowanie, zła ocena sytuacji Splątanie Upośledzenie pamięci krótkotrwałej Niewyraźna mowa Niestabilny chód, brak koordynacji Utrata przytomności Drgawki Śpiączka

Rodzaje niedocukrzenia (hipoglikemii) Łagodne Umiarkowane Nieuświadomione Ciężkie

Postępowanie podczas hipoglikemii w cukrzycy typu1 Lekka hipoglikemia Należy spożyć szybko wchłaniające się węglowodany w ilości 2 WW np. 2-3 kostki cukru, szklankę soku lub coca-coli, osłodzoną herbatę lub wodę. Spożycie czekolady czy wyrobów czekoladowych jest błędem, ponieważ tłuszcz w nich zawarty opóźnia wchłanianie glukozy w jelitach. Najczęstszym błędem popełnianym w stanach niedocukrzenia jest spożycie zbyt dużych ilości WW. Nadmierne jedzenie potęguje tzw. efekt odbicia i jest przyczyną hiperglikemii przez następne kilka godzin. Należy spożyć 2 WW i poczekać do ustąpienia objawów niedocukrzenia .

Postępowanie podczas hipoglikemii w cukrzycy typu1 Ciężka hipoglikemia Ciężka hipoglikemia oznacza stan, w którym potrzebna jest pomoc osób drugich Należy podać 1 mg glukagonu (1 ampułka preparatu o nazwie GlucaGen Hypokit) podskórnie, domięśniowo lub dożylnie.

Postępowanie podczas hipoglikemii w cukrzycy typu1 Każdy epizod hipoglikemii wymaga przeanalizowania jej przyczyny. Powtarzające się niedocukrzenia powinny zmusić do modyfikacji leczenia (np. zmiany dawki podstawowej, przeliczników)

Objawy ostrzegawcze pozwalają właściwie rozpoznać i zinterpretować przez chorego stan i tym samym podjąć odpowiednie działania (spożycie posiłku), które zapobiegną wystąpieniu neuroglikopenii i trwałego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. W przebiegu wieloletniego trwania cukrzycy może występować zjawisko zmiany postrzegania objawów prodromalnych (adrenergicznych) hipoglikemii lub dochodzić do całkowitego ich zniesienia.

Występowanie objawów hiperglikemii i właściwe ich rozpoznanie przez chorego jest niezwykle pomocne w ustaleniu rozpoznania. W znacznej części przypadków do rozpoznania cukrzycy dochodzi przypadkowo.

Klasyczne objawy hiperglikemii to nadmierne pragnienie, częstomocz i spadek masy ciała. Co czwarty pacjent manifestuje wszystkie te objawy, zaś co najmniej dwa z nich występują u ponad 50%.

Częstym objawem towarzyszącym świeżo rozpoznanej cukrzycy są zaburzenia widzenia. Jest to stan przejściowy i odwracalny w przeciwieństwie do zaburzeń widzenia w przebiegu uszkodzenia siatkówki w procesie retinopatii cukrzycowej.

Leczenie cukrzycy typu 1 „Niewielu zdaje sobie sprawę, że tak wielu poświęcić musi olbrzymią energię, żeby żyć po prostu normalnie”- A. Camus

W ogromnym stopniu wpływa na poprawę zdrowia i samopoczucia człowieka. Aktywność ruchowa W ogromnym stopniu wpływa na poprawę zdrowia i samopoczucia człowieka. Jest ona jednym z podstawowych elementów walki z nadwagą i otyłością, pozwalając w sposób ciągły kontrolować masę naszego ciała.

Wysiłek fizyczny w cukrzycy Wzmacnia serce. Zwiększa szanse na normalizację ciśnienia tętniczego krwi. Sprzyja normalizacji gospodarki lipidowej Zmniejsza ryzyko gęstnienia i wykrzepiania krwi w naczyniach krwionośnych. Zwiększa odporność organizmu na zakażenia. Zmniejsza się ilość tkanki tluszczowej w organizmie.

Wysiłek fizyczny w cukrzycy Łatwiejsze odchudzanie i utrzymanie należnej masy ciała Poprawia się wykorzystanie glukozy przez komórki. Poprawia się skuteczność działania insuliny w organizmie. Poprawia się samopoczucie fizyczne i psychiczne.

W cukrzycy typu 1 prowadzi się insulinoterapię za pomocą podskórnych iniekcji insuliny albo za pomocą ciągłego wlewu podskórnego za pomocą pompy insulinowej.

"One są wśród nas" - wsparcie dla dzieci przewlekle chorych „…Choroby przewlekłe takie jak cukrzyca, hemofilia czy astma nie powinny wykluczać dzieci z normalnego życia. Częścią tej normalności jest możliwość takiej edukacji, jaką mają wszystkie dzieci. Przy odpowiedniej pomocy ze strony nauczycieli i opiekunów mogą cieszyć się swoim dzieciństwem razem z rówieśnikami …”- powiedziała minister edukacji narodowej Katarzyna Hall, prezentując wyniki prac międzyresortowego zespołu do spraw przeciwdziałania dyskryminacji dzieci przewlekle chorych.

Kto odniesie potencjalne korzyści ze stosowania pompy insulinowej? 1. Osoby z typem 1 cukrzycy dobrze zmotywowane, otwarte na zdobywanie nowych informacji, zaangażowane w edukację. 2. Osoby o stabilnej sytuacji finansowej (oszczędzanie za zestawach infuzyjnych jest czynnikiem ryzyka rozwoju zapalenia w miejscu wkucia). 3. Osoby, u których w przebiegu dochodzi do wzrostu glikemii w godzinach porannych (hiperglikemia na czczo). Prawidłowe ustawienie wlewu podstawowego pozwala na poprawę porannych glikemii, czego często nie udaje się uzyskać za pomocą standardowej insulinoterapii. 4. Osoby wymagające podawania dużych dawek insulin (ponad 0,7j kg.mc). Zastosowanie pompy często daje szansę obniżenia zapotrzebowania na insulinę. 5. Osoby aktywne, uprawiające sport- istnieje możliwość czasowego zmniejszenia wlewu podstawowego w trakcie wysiłku fizycznego lub zastosowania tak zwanej „bazy aktywnej”.

Leczenie z użyciem pompy insulinowej jest bardziej zaawansowane technologicznie i precyzyjne. Wymaga jednak dużego zaangażowania i ciągłej edukacji. Jest to niewątpliwie metoda wygodniejsza i podnosząca jakość życia osoby z cukrzycą.

Refundacja zestawów infuzyjnych do pomp insulinowych do 26 roku życia! Po wieloletniej walce towarzystw diabetologicznych i lekarzy diabetologów Ministerstwo Zdrowia podpisało Rozporządzenie w sprawie przedłużenia refundacji na zestawy infuzyjne do pomp insulinowych do 26 lat.

Dziękuję za uwagę