Filozofia XX wieku

Część I – Bergson i szkoły psychologiczne

Henri Bergson „Poznanie docierające do istoty rzeczy operuje intuicją.” „Istnieje co najmniej jedna rzeczywistość, którą ujmujemy wszyscy od wewnątrz, za pomocą intuicji, a nie zwykłej analizy. „Inteligencje charakteryzuje niepojmowanie życia.” „Istnieć znaczy zmieniać się, zmieniać się to dojrzewać, dojrzewać zaś to nieskończenie zmieniać siebie samego.” „Trwanie – to ciągły postęp przeszłości, która wgryza się w przyszłość i nabrzmiewa idąc naprzód.”

Świat wg Bergsona

Elan vital

Stream of consciousness – strumień świadomości

Najistotniejsze wiadomości stanowcza krytyka intelektu - intelekt unieruchamia, rozkłada, upraszcza i ujednolica, kwalifikuje, mechanizuje, relatywizuje rzeczywistość i jej elementy główną kategorią poznawczą jest intuicja rozumiana jako instynkt istnieją dwa porządki rzeczywistości wynikające z dwóch form poznania świata świat z natury kierowany jest wewnętrzną siłą, tzw. pędem życiowym (elan vital), jego cechami są: zmienność, płynność, ruch, ciągłe stawanie się – ogółem witalizm; mechanizmy przyrodnicze są zwieńczeniem rozwoju pędu życiowego, a więc siłą hamującą jaźń głęboka jest ciągłym stawaniem się, przez którą przepływa strumień świadomości ( „wszystko, co czujemy, myślimy, chcemy, wszystko, słowem czym jesteśmy”); jest ona ściśle uzależniona od postępu czasu i jest obszarem wolności człowieka istnieją dwa rodzaje i źródła moralności: statyczne i dynamiczne

Szkoły psychologiczne: Zygmunt Freud „Kategoryczne reguły logiki nie obowiązują w nieświadomości; jest ona królestwem alogiczności.” „Nasze namiętności często stają się naszym nieszczęściem.” „Psychoanaliza to narzędzie, które ma umożliwić ego postępujące zdobywanie id.” „Gdzie było id, tam powinno stać się ego.” „Kompleksy, wyładowują się również w marzeniach na jawie. A także w przeróżnych błędach i usterkach, jakie popełniamy, w całej ‚psychopatologii życia codziennego’.”

Struktura osobowości

Popularny przykład

Psychoanaliza

Kultura a popęd seksualny - sublimacja

Surrealizm

Najistotniejsze wiadomości na osobowość ludzką składają się: ego, superego oraz id (podświadomość) podświadomość (nieświadomość, id), która kumuluje wszelkie namiętności i pragnienia, jest głównym czynnikiem konstytuującym człowieka; uwarunkowana jest przeżyciami z dzieciństwa; nadświadomość (superego) jest cenzorem, kontroluje dziania ego; uwarunkowana jest normami społecznymi, obyczajowymi, religijnymi, kulturowymi i moralnością sny, marzenia i błędy językowe to oznaki stłumionych przez kulturę popędów – człowiek bowiem kieruję się w życiu mimowolnie zasadą przyjemności, której nie może urzeczywistnić w pełni psychoanaliza jest metodą służącą leczeniu nerwic i psychoz, które naturalnie pojawią się u każdego człowieka ( ze względu na przeciwstawne dążenia id i superego) wg. Freuda kultura to wytwór energii libidalnej poddanej sublimacji jego filozofia wywarła ogromy wpływ na kulturę i sztukę XX wieku – często spotykana w malarstwie i w filmie

Szkoły psychologiczne: Carl Gustav Jung „Muszę powiedzieć, iż sądzę, że pewnego dnia w astrologii da się na pewno odkryć duży kawał wiedzy o drogach naszych przeczuć; wiedzy, która dotarła aż na niebo. Wydaje mi się np., że znaki zodiaku to obrazy charakteru, tzn. symbole libido, które przedstawiają typowe właściwości libido.” „Łatwiej przeniknąć wszechświat niż samego siebie.” „UFO jest rodzącym się archetypem odpowiadającym zastępom aniołów i demonów w czasach przyspieszonego rozwoju i szybkich zmian społecznych.”

Koncepcja osobowości i indywiduacja

Archetypy: Cienia Animy/animusa Wielkiej Matki Ojca Starego mędrca Jaźni Niewinny i Sierota Męczennik i wojownik Wędrowiec i mag Trickster

Najistotniejsze wiadomości Jung jest twórcą psychologii głębi (psychologii analitycznej krytykującej psychoanalizę freudowską) rdzeniem filozofii Junga jest proces indywiduacji, tj. rozwoju psychicznego prowadzącego do stawania się „Całością” osobowość wg Junga składa się z ego, persony, duszy, jaźni i nieświadomości indywidualnej i zbiorowej, z których dwa ostatnie są najistotniejsze; znaczące są relacje między nimi występujące czynnikiem determinującym całą ludzkość są archetypy występującej w nieświadomości zbiorowej i wpływające na nieświadomość indywidualną, z których najważniejsze to cień i anima/animus ( męski i żeński odpowiednik wyobrażenia płci) jego dogłębna analiza mitu i rozbudowana teoria symboli wywarła ogromny, porównywalny z freudowskim, wpływ na kulturę

Część II - Egzystencjalizm

Martin Heidegger „Istota bytu ludzkiego zawarta jest w jego egzystencji.” „Byt ku śmierci.” „Ale dlaczego zajmujemy się ową nicością? Nicość jest odrzucona przez naukę i uświęcona jako nierzeczywista. Nauka nie chce nic wiedzieć o owym „nic”. Czym jest nicość? Czy nicość istnieje tylko dlatego, że istnieje „nie”, tzn. negacja? Czy też może „nie” i negacja istnieją tylko dlatego, że istnieje nicość? My uważamy: nicość jest prostą negacją całości bytu. Trwoga ujawnia nicość. To nicość sama nicoś-ciuje.”

Albert Camus „Człowiek jest jedynym stworzeniem, które nie zgadza się być tym, czym jest.” „Aby istnieć, człowiek musi się buntować.” „Trzeba walczyć w taki czy inny sposób i nie padać na kolana.” „Aby wypełnić ludzkie serce, wystarczy walka prowadząca ku szczytom. Trzeba sobie wyobrażać Syzyfa szczęśliwym.” „Ten świat jest absurdem.” „Los staje się sprawą ludzką i określaną przez ludzi.”

Jean-Paul Sartre „Egzystencjalizm jest humanizmem.” „Egzystencja wyprzedza esencję.” „Odrzucanie zasad to także zasada.” „Człowiek jest skazany na wolność.” „Piekło to Inni.” „Myślałem o samobójstwie. Powstrzymywało mnie tylko to, że nikt, absolutnie nikt nie wzruszy się moją śmiercią, że w śmierci będę jeszcze bardziej samotny niż w życiu.” „Zamiarem człowieka XX wieku, jest stać się bogiem.”