Etapy podejmowania decyzji

Co to jest sytuacja decyzyjna? Jest to sytuacja, kiedy następuje odchylenie stanu istniejącego od stanu pożądanego. Rozwiązanie problemu decyzyjnego polega na odpowiedzeniu na pytanie: jak należy postąpić, by zniwelować różnicę między stanem istniejącym a stanem pożądanym?

Podejmowanie decyzji Jest to świadomy wybór jednej z co najmniej dwóch możliwości, lub kilku nazwanych i dostępnych wariantów czegoś co jest przedmiotem wyboru.

Rozpoznanie i nazwanie wariantów Przewidywanie i określenie zakresu konsekwencji realizacji każdego z nich. Określanie prawdopodobieństwa wystąpienia tych skutków. Przewidywanie stopnia pożądania tych skutków.

Dostępność wariantów Oznacza ona, że należy przeanalizować, brać pod uwagę tylko te warianty, które oceniamy jako możliwe do realizacji przez nas, w danej sytuacji.

Fazy procesu decyzyjnego Faza rozpoznania i nazywania. Faza projektowania możliwości, wariantów. Faza wyboru.

Faza rozpoznania Jaki jest problem decyzyjny? Należy uzyskać następujące informacje: wskazać źródła problemu, określić, na czym polega rozbieżność między stanem obecnym, a stanem pożądanym, znać, kiedy powstał problem decyzyjny, wymienić, jakie były/mogły być przyczyny powstania problemu decyzyjnego, wskazać, jakie występują ograniczenia w rozwiązaniu problemu decyzyjnego.

Faza projektowania Wyznaczanie celów. Nasze działania ukierunkowujemy na realizację wyznaczonych celów. Jakie są możliwe warianty rozwiązania problemu decyzyjnego? Analiza i prawidłowe zdefiniowanie problemu. Zazwyczaj umożliwia to szukanie odpowiedzi na pytanie: jak najlepiej wykorzystać posiadane zasoby, by osiągnąć zamierzony cel? Do zasobów zaliczamy: nasze umiejętności, wiedzę, predyspozycje, środki finansowe, czas, sprzęty, pomieszczenia, itd.

Faza projektowania Sformułowanie kryteriów. Posłużą one do weryfikacji i oceny możliwych rozwiązań. Ustalenie kryteriów jest ściśle związane z zaplanowanymi celami. Przykładowe kryteria oceny: ekonomiczność, łatwość realizacji, legalność, stopień ryzyka, czas wykonania, funkcjonalność.

Faza wyboru Jaki wariant rozwiązania problemu decyzyjnego jest dla nas najlepszy ? Weryfikacja i ocena każdego wariantu wg przyjętych kryteriów, czyli odpowiedź w jakim stopniu każde możliwe rozwiązanie spełnia przyjęte kryteria. Porównanie poszczególnych wariantów. Wybór wariantu najlepszego.

Racjonalność w podejmowania decyzji To wybór tej alternatywy działania, który dokonany został na podstawie dostępnych dla decydującego informacji. To wybór takiego wariantu, którego realizacja doprowadza do optymalnego osiągnięcia zamierzonych efektów.

Odpowiedzialność Przyjęcie odpowiedzialności za skutki podjętej decyzji. Każda decyzja niesie za sobą określone konsekwencje, im precyzyjniej jesteśmy w stanie je przewidzieć i określić, tym większa nasza świadomość i gotowość akceptacji.

Bariery racjonalności podejmowania decyzji Bariera informacyjna. Bariera zasobów do dyspozycji. Bariera kompetencyjna – umiejętności, wiedzy. Bariera społeczna. Bariera organizacyjna. Bariera biurokratyczna. Bariera konkurencyjna.

Zalety i wady jednoosobowego podejmowania decyzji Szybkość odejmowania decyzji. Jednoosobowa odpowiedzialność za podjętą decyzję. Nie zawsze wyczerpująca ilość informacji. Mniejsza liczba wariantów rozwiązania danego problemu decyzyjnego. Brak akceptacji decyzji przez podwładnych.

Zalety podejmowania decyzji grupowych Większa ilość informacji. Generowanie większej liczby możliwości rozwiązań problemu decyzyjnego. Lepsze rozpoznanie problemu decyzyjnego i jego wariantów. Ustalenie szerokiej gamy kryteriów wyboru dobrego rozwiązania. Duży stopień akceptacji wybranego wariantu.

Wady podejmowania decyzji grupowych Czasochłonność. Umiejętności wypracowywania kompromisów. Pułapki przyjęcia strategii, np.: strategii dyrektora, czy strategii zwykłej większości. Myślenie grupowe, efekt tzw. owczego pędu. Przesunięcia ryzyka w grupie, przyjmowania odpowiedzialności.

Myślenie grupowe Stanowi zagrożenie dla racjonalności, gdy nadrzędnym staje się dążenie grupy do porozumienia i jedności, a nie dążeniem do wybrania najlepszego rozwiązania. Pod wpływem takiego myślenia grupa może podjąć decyzję, która ma na celu uniknięcie sytuacji konfliktowej.

Zjawisko przesunięcia ryzyka w grupie Grupa podejmuje bardziej ryzykowne decyzje, niż podjęłyby poszczególne osoby wchodzące w skład grupy. (Czynniki emocjonalne, relacji, zależności.)

Burza mózgów Procedura: Etap I: Sformułowanie problemu. Etap II: Powołanie zespołu dyskutantów. Etap III: Generowanie pomysłów. Etap IV: Opracowanie i analiza kryteriów oceny pomysłów. Etap V: Wybór rozwiązania.

Zespół dyskutantów Zespół dyskutantów powinien składać się od kilku do kilkunastu osób. Duża część zespołu powinni stanowić specjaliści z danej dziedziny ( 40-70% składu zespołu). Ważne, by znajdowali się też specjaliści z dziedzin pokrewnych. Członkowie zespołu powinni być równi sobie rangą.

Obowiązujące zasady Zgłaszane pomysły nie mogą podlegać ocenie, każdy pomysł „jest dobry”. Pomysły są wspólną własnością uczestników sesji. Zgłaszane pomysły mogą być modyfikowane i ulepszane. Każdy uczestnik ma prawo zgłaszania swojego pomysłu. Pomysły powinny być zapisywane na zbiorczym arkuszu.

Ustalanie kryteriów oceny Każdy uczestnik może podać swoje kryteria. Kryteria powinny być konkretne, pozwalające w sposób jednoznaczny na ocenę. Kryteria umożliwiają ustalenie priorytetów. Kryteria powinny uwzględniać i odnosić się do celów jakie realizujemy.

W wyniku weryfikacji i oceny pomysłów sporządza się trzy listy: Pomysły nadające się do natychmiastowego zastosowania. Pomysły nadające się do zastosowania po pewnym czasie, wymagające nakładów. Pomysły niemożliwe do wykorzystania w danej chwili.