Podstawowe informacje METODY BADAWCZE Podstawowe informacje

Rzetelność a trafność badania PAPI (Paper and Pencil Interview) Ankieta audytoryjna Ankieta pocztowa, CAWI (Computer Assisted Web Interview) CATI (Computer Assisted Telephone Interview) Obserwacja Wywiad biograficzny IDI (Individual In-Depth Interview) FGI (Focus Group Interview)

Mocne i słabe strony b. ilościowych Przydatne przy opisywaniu cech większej populacji (pozwala na objęcie badaniem dużych zbiorowości) Bardzo wysoka standaryzacja (wyższa rzetelność) Brak kontekstu (duża przekrojowość prowadzi do spłycenia konkretnego problemu) Sztuczność sytuacji i ryzyko pojawienia się artefaktu

Mocne i słabe strony b. jakościowych Przydatne przy opisywaniu konkretnych przypadków (wyższa trafność) Minimalizacja ryzyka pojawienia się artefaktu Silnie ograniczają możliwości analizy statystycznej uzyskanych danych Wymagają dużego zaangażowania badacza

Etapy procesu badawczego Wstępne sformułowanie problemu Eksplikacja problematyki badawczej Operacjonalizacja problematyki badawczej Przygotowanie narzędzi badawczych Pilotaż badań Dobór próby Realizacja badania

Etapy procesu badawczego c.d. Weryfikacja zebranego materiału Wstępne grupowanie materiału Analiza materiału empirycznego Testowanie hipotez i uogólnianie wyników Pisanie raportu końcowego

Wstępne sformułowanie problemu Wyraźne określenie paradygmatu teoretycznego (T. Kuhn, 1962) Charakter problemu badawczego określa metodę badawczą Wybór metody badawczej określa rodzaj analizy materiału empirycznego Triangularyzacja

Eksplikacja problematyki Wyjaśnienie i uszczegółowienie problematyki badawczej, zwykle poprzez zadanie szeregu pytań problemowych Wybór i uzasadnienie hipotez badawczych Hipoteza – przypuszczenie co do kierunku i siły nieoczywistego związku pomiędzy zmienną niezależną i zależną Owo przypuszczenie wynika z przyjętego modelu teoretycznego

Operacjonalizaca problematyki Wyrażenie pojęć i terminów teoretycznych (użytych w eksplikacji a wynikających z przyjętego modelu teoretycznego) w kategoriach operacyjnych Pojęcie → Zmienne → Wartości → Wskaźniki Pytania w narzędziu badawczym odnoszą się do wskaźników!!!

Przygotowanie narzędzia Powinno zawierać wszystkie pytania, jakie z problematyki badawczej wynikają i żadnego, które nie wynika z tej problematyki Test istotności pytań kwestionariuszowych: Dlaczego zadaje się takie pytanie? Dlaczego jest ono tak sformułowane? Jaka jest jego wartość wskaźnikowa? Jakie można uzyskać na nie odpowiedzi? Dlaczego jest w tym miejscu kwestionariusza? Jak będą analizowane odpowiedzi na to pytanie?

Błędy w formułowaniu pytań Logiczne: podwójna treść kategoryzacja problemów trudnych do „zamknięcia” brak układu odniesienia (gdzie, kto, kiedy, co) nieokreślone rozszerzenie zupełności nierozłączna lista alternatyw Merytoryczne Sytuacyjne Techniczne

Rodzaje pytań Otwarte Zamknięte: alternatywa (wybór pomiędzy dwoma) dyzjunkcja (tylko jedna spośród wielu) koniunkcja (kilka spośród wielu) rangowanie skala (jednobiegunowa, dwubiegunowa) dyferencjał semantyczny

Dobór próby Dobór próby ze względu na występujące w hipotezach zmienne niezależne – ich rozkład jest na ogół znany lub łatwy do określenia (przy próbie rzędu 1000-1500 respondentów możliwa kontrola zaledwie trzech zmiennych niezależnych) Badania ilościowe - dobór: losowy systematyczny warstwowy Badania jakościowe – dobór: celowy (arbitralny) wg metody kuli śnieżnej

Pilotaż Ocena poprawności doboru metody Ocena poprawności narzędzia Poprawność operacjonalizacji Wartość przyjętych wskaźników Jednoznaczność empiryczna pojęć Ocena poprawności narzędzia Czas trwania wywiadu Poprawność i zrozumiałość pytań Zamknięcie niektórych pytań otwartych Ocena wiarygodności odpowiedzi

Analiza materiału empirycznego Tabele jednodzielcze: rozkład częstości Tabele dwudzielcze: współczynniki korelacyjne dla próby Tabele wielodzielcze Typologie Wyodrębnianie i opis przypadków szczególnych

Testowanie hipotez Estymacja wyników z próby na populację Weryfikacja hipotez Zawsze ma charakter jakościowy – stanowi przejście od zależności ilościowych i liczb do stosunków jakościowych: pojęć, twierdzeń, uogólnień

Raport końcowy z badań Na które pytania uzyskano zadawalające odpowiedzi? Które pytania należy przeformułować, uszczegółowić? Które hipotezy zostały sprawdzone? Jaka jest moc argumentów „za” i „przeciw” hipotezom? Jakie nowe fakty poznano dzięki badaniom? Jakie pojawiły się nowe, nieznane wcześniej pytania, wątpliwości i hipotezy?

Literatura przedmiotu Babbie E., Badania społeczne w praktyce, Warszawa 2004, Frankfort-Nachmias Ch., Nachmias D., Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań 2001, Gruszczyński L., Kwestionariusze w socjologii. Budowa narzędzi surveyowych, Katowice 2003, Maison D., Zogniskowane wywiady gupowe. Focus group, Warszawa 2001, Badania empiryczne w socjologii. Wybór tekstów, (red.) M. Malikowski, M. Niezgoda, Tyczyn 1997, Oppenheim A., Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw, Poznań 2004, Sawiński Z., Sztabiński P., Sztabiński F., Podręcznik ankietera, Warszawa 2000,

Użyteczne linki internetowe QB: http://qb.soc.surrey.ac.uk/ ESS: http://www.europeansocialsurvey.org/ ISSP: http://www.issp.org/ PGSS: http://pgss.iss.uw.edu.pl/ CBOS: http://www.cbos.com.pl/PL/cbos_pl.shtml SPSS: http://www.spss.pl/ StatSoft: http://www.statsoft.pl/ SI: http://www.statisticalinnovations.com/