Trąbka Autor : Łukasz Kędzia

Spis treści Pojęcie trąbki Historia instrumentu Trąbka piccolo Kornet Skrzydłówka Sylwetki trębaczy Trąbka naturalna Test

Trąbka- pojęcie ogólne Trąbka – Instrument dęty blaszany. Najpopularniejszy z tej grupy instrumentów, do których należą także: róg (waltornia), puzon, tuba i wiele innych. Trąbka jest instrumentem transponującym - jej najpopularniejszym strojem jest B, lecz występują także trąbki C, Es, D, F lub A. Jest to związane z tradycją pochodzącą jeszcze z czasów, w których instrumenty dęte blaszane bez systemu wentyli wydawały tylko szereg tonów naturalnych - dlatego też występowały różne odmiany instrumentu, przeznaczone do grania w różnych tonacjach (z niewielką ilością znaków przykluczowych). Trąbka w stroju B przyjęła się z powodu swego optymalnego brzmienia i wymagań technicznych stawianych instrumentaliście w kwestii zadęcia. Skala instrumentu: (zakres dźwięków) – od fis małego do c³. Na początku wykonywana była w formie prostej, obok której zaczęła pojawiać się forma zygzakowata w kształcie litery S.

Historia instrumentu Wczesna trąbka, wywodząca się z archaicznych instrumentów blaszanych, bardziej przypominała współczesny róg (waltornię) niż dzisiejszą trąbkę. Bez zaworów i o ograniczonych możliwościach technicznych używana była do grania fanfar. Dopiero w XVII i XVIII wieku wypracowano technikę gry na trąbce clarino. Polegała ona na używaniu wysokiego rejestru instrumentu, gdzie dźwięki szeregu harmonicznego, rozłożone są tak gęsto, że pokrywają całą skalę. Trąbkę clarino wykorzystywali powszechnie kompozytorzy epoki baroku, m.in. Johann Sebastian Bach i Georg Friedrich Händel. Gra na trąbce clarino, niezwykle trudna i wymagająca znacznych umiejętności technicznych, stała się bardzo intratnym zawodem. Clariniści byli najlepiej opłacanymi instrumentalistami swych czasów. Nic zatem dziwnego, że gildie zrzeszające tych instrumentalistów stały się zamkniętymi klubami, do których z zasady dopuszczano potomków i krewnych muzyków z nich się wywodzących. W połowie XVIII wieku znaczenie trąbki w muzyce zaczęło się zmniejszać. Mimo prób ulepszenia instrumentu nie osiągnięto znaczących rezultatów. Przetrwała zmiana kształtu ustnika na płytszy, co w pewnym stopniu ułatwiło grę w wyższych rejestrach. Inną próbą było skonstruowanie trąbki suwakowej, mającej tę samą zasadę działania co puzon. Rozwiązało to problem wydobywania wszystkich dźwięków, lecz uczyniło trąbkę stosunkowo powolnym instrumentem, uniemożliwiając grę w szybkich tempach.

Historia instrumentu Trąbka suwakowa sporadycznie używana jest do dziś. Inną próbą byłą poczyniona przez Antona Wieldigera w 1801 wyprodukowania trąbki z klapami na wzór klarnetu. Próba okazała się nieudana, jednak zaowocowała powstaniem jednego z najpopularniejszych koncertów trąbkowych - Koncertu na trąbkę Es-dur Józefa Haydna, który jest koncertem przeznaczonym właśnie na trąbkę klapową. Niestety, po wprowadzeniu klapek instrument okazał się niezdolny do wykonywania dźwięków w dostatecznie szerokim zakresie. Dopiero wprowadzenie zaworów w 1813 ułatwiło technikę gry i umożliwiło wydobycie wszystkich dźwięków chromatycznych w całej skali instrumentu. Aczkolwiek partię trąbki umieszczali w swych kompozycjach tacy kompozytorzy jak Hector Berlioz, Gioacchino Rossini czy Igor Strawiński, trąbka nie wróciła do swej świetności z czasów clarino. Dopiero w latach czterdziestych XX wieku nastąpił renesans instrumentu za sprawą muzyków jazzowych. Odkryli oni wyjątkowe cechy tego instrumentu i powiększyli jego możliwości. Wypracowane przez nich techniki gry były często adaptowane przez muzyków wykonujących repertuar klasyczny.

Trąbka piccolo Skonstruowanie trąbki piccolo (trąbka wysoka, brzmiąca o oktawę wyżej od trąbki B, przeznaczona do wykonywania wysoko napisanych partii, szczególnie w muzyce barokowej), wbrew oczekiwaniom, nie ułatwiło sprawy. Również ten instrument wymaga od trębacza dużych umiejętności technicznych i zadęciowych, a jego brzmienie mimo to sporo odbiega od brzmienia trąbek z czasów Bacha i Händla.

Kornet Kornet (wł. cornetto) – instrument dęty blaszany z grupy aerofonów ustnikowych podobny do trąbki. Powstał z dawnego rogu pocztyliońskiego. Stosuje się na nim wentyle tłokowe. W obecnej formie znany we Francji od ok. 1830 roku. Skala harmoniczna dźwięków kornetu: e-c³. Linię melodyczną zapisuje się w kluczu wiolinowym. Posiada trzy wentyle. Większa menzura niż trąbki powoduje "cieplejszy" ton instrumentu. Ma większe możliwości techniczne niż trąbka. W orkiestrach dętych (rzadziej symfonicznych) kornetowi często powierza się linię melodyczną.

Skrzydłówka SKRZYDŁÓWKA, Flügelhorn [niem.] – instrument muzyczny z grupy aerofonów ustnikowych, SOPRANOWA ODMIANA BUGLEHORNU, o silnie stożkowym profilu, używana w orkiestrach wojskowych . Posiada większą czare , w wyniku czego ma „cieplejsze brzmienie”

Trąbka naturalna Trąbka naturalna zbudowana była z cylindrycznej, prostej, lekko stożkowatej, otwartej rury, o długości od 150–200 cm (wcześniej były to instrumenty znacznie krótsze, które brzmiały o oktawę wyżej). Używano jej w stroju C i D, przy skali obejmującej pięć oktaw. Licząc od tonu podstawowego, teoretycznie z instrumentu można było wydobyć wiele naturalnych tonów (opartych na prawach akustycznych): oktawę, kwintę, kwartę, tercję wielką, dwie tercje małe (następujące po sobie), sekundę wielką, w oktawie czwartej diatoniczną gamę, natomiast w piątej gamę chromatyczną. W praktyce nie wykorzystywano jednak wszystkich tonów harmonicznych ze względu na ich niedoskonałość intonacyjną i brzmieniową. Nieczyste dźwięki trudne były do zestawienia w interwałach, więc z czasem trębacze stosowali pewne metody korygowania intonacji i poszukiwania dźwięków niewchodzących w skład szeregu tonów harmonicznych. Wkładano np. ręce do czary głosowej lub nawiercano otwory w rurce głównej instrumentu (od 1 do 4), które w czasie gry były zakrywane lub odkrywane, co dawało możliwość zmiany wysokości dźwięku i jego brzmienia. Najłatwiej i najczęściej osiągano cztery tony trzeciej oktawy, całą czwartą oktawę diatoniczną poszerzoną o dźwięki fis, gis i h oraz pierwsze cztery dźwięki oktawy piątej.

Sylwetki trębaczy Maurice André Miles Davis Louis Armstrong Wynton Marsalis Chris Botti Tomasz Stańko Piotr Wojtasik Siergiej Nakariakow

Maurice André Maurice André (ur. 21 maja 1933 w Alès w masywie Cévennes) to światowej sławy trębacz francuski. Studiował w paryskim konserwatorium. W latach 1953-1960 występował jako solista orkiestry Association des Concerts Lamoureux, później m.in. w paryskiej Operze Komicznej. W czasie pracy pedagogicznej w konserwatorium w Paryżu (był profesorem w latach 1967-1973) poszerzył zakres kształcenia o grę na trąbce barokowej. Zdobywał I nagrody na konkursach w Genewie (1955) i Monachium (1963). W ciągu około pół wieku kariery zawodowej zyskał międzynarodowe uznanie, także m.in. dzięki wszechstronności - gra na różnych odmianach trąbki, wprowadza do repertuaru transkrypcje utworów fletowych, obojowych, skrzypcowych oraz arii operowych, wykonuje utwory zarówno dawne (szczególnie barokowe), jak i współczesne. Nagrał wiele płyt. Jako pedagog wykształcił szereg cenionych trębaczy; karierę trębacza wybrali m.in. jego syn Lionel i wnuk Nicolas, a także młodszy brat Raymond André (ur. 22 grudnia 1941), profesor konserwatorium w Poitiers i Nimes.

Miles Davis (ur. 26 maja 1926 w Alton w Illinois, zm. 28 września 1991 w Santa Monica w Kalifornii) – amerykański trębacz, lider grup jazzowych i kompozytor, uznawany za jednego z najbardziej znaczących i innowacyjnych muzyków dwudziestego wieku. Stał na czele niemal każdego istotnego etapu rozwoju jazzu od czasów drugiej wojny światowej po lata dziewięćdziesiąte . Był jedną z osób odpowiedzialnych za rozwój jazzu modalnego, a jazz fusion powstało w wyniku jego współpracy z innymi muzykami w późnych latach sześćdziesiątych i wczesnych siedemdziesiątych . Nagrania, razem z dorobkiem koncertowym jego licznych grup, odegrały kluczową rolę w procesie akceptacji jazzu jako gatunku muzycznego o trwałej wartości. Słynął z ospałego, melodycznego stylu i lakonicznej, czasem konfrontacyjnej osobowości. Był symbolem potencjału komercyjnego muzyki jazzowej.

Louis Armstrong (pseudonim artystyczny Satchmo lub Pops) (ur. 4 sierpnia 1901 w Nowym Orleanie, zm. 6 lipca 1971 w Nowym Jorku) – amerykański trębacz i wokalista jazzowy. Odegrał znaczącą rolę w historii jazzu. Wyróżniał się swoim stylem gry na trąbce i swoją wokalistyką jazzową, do której wprowadził śpiew scatem. Armstrong urodził się w biednej rodzinie w Nowym Orleanie w stanie Luizjana. Właściwie nigdy nie miał ojca, a jego matka i siostra były prostytutkami. Na początku uczył się grać na kornecie (podobny do trąbki instrument popularny wśród nowoorleańskich muzyków) w grupie New Orleans Home for Colored Waifs od Bunka Johnsona, Buddy'ego Petita i Joe "King" Olivera. W 1922, Armstrong przeprowadził się do Chicago, gdzie został zaproszony przez Joe "King" Olivera do gry w jego Creole Jazz Band. Armstrong dokonał tu swoich pierwszych nagrań, grając drugi kornet w grupie Olivera. Następnie prowadził własne zespoły Hot Five i Hot Seven. W latach trzydziestych nagrywał z big bandami Fletchera Hendersona oraz własnym. Po II wojnie światowej prowadził mniejsze zespoły pod nazwą All Stars. W latach 60. odbył tournée artystyczne, podczas którego odwiedził kilka państw afrykańskich. Właśnie wówczas doszło do jego krótkiego spotkania ze słynnym polskim reportażystą, Ryszardem Kapuścińskim. Armstrong zmarł na atak serca w 1971 w wieku 69 lat. Został pochowany na cmentarzu Flushing w Nowym Jorku.

Wynton Marsalis ur. 18 października 1961 w Nowym Orleanie – amerykański trębacz i kompozytor zajmujący się jazzem i muzyką poważną. Wynton Marsalis urodził się jako drugi z sześciu synów pianisty jazzowego Ellisa Marsalisa i jego żony, Dolores Ferdinand. Pierwszą trąbkę dostał od kolegi swojego ojca – słynnego Ala Hirta. W wieku 8 lat był już wykonawcą tradycyjnej muzyki nowoorleańskiej w Fairview Baptist Church band, którego liderem był słynny wirtuoz banjo Danny Barker. W wieku 14 lat został zaproszony do wykonania Koncertu na trabkę Es-dur Józefa Haydna z orkiestrą Filharmoników Nowoorleańskich. Podczas lat swojej nauki szkolnej Marsalis był członkiem takich zespołów jak: New Orleans Symphony Brass Quintet, New Orleans Community Concert Band (pod dyrekcją Petera Dombouriana), New Orleans Youth Orchestra, New Orleans Symphony, a w weekendy grał w zespołach jazzowych, jak również w popularnym miejscowym zespole funkowym the Creators. W 1978 roku przeniósł się do Nowego Jorku do Juilliard School of Music. Tam też szybko zwrócił na siebie uwagę. Dwa lata później, w 1980, został członkiem grupy Art Blakey's Jazz Messengers.

Chris Botti ur. 12 października 1962 w Corvallis w stanie Oregon – amerykański trębacz smooth jazzowy. Od dziecka miał kontakt z muzyką, za sprawą swojej matki, która była nauczycielką gry na pianinie. Naukę gry na trąbce zaczął mając 10 lat. Znany jest głównie jako muzyk sesyjny, współpracował z wieloma muzykami, wśród których są Aretha Franklin, Chaka Khan, Betty Midler, Bob Dylan i Paul Simon oraz The Brecker Brothers. Najbardziej znana jest chyba jednak jego współpraca ze Stingiem. Botti występował podczas jego trasy Brand New Day w 2000 i 2001, nagrali również kilka wspólnych utworów, które znalazły się na płytach trębacza.

Tomasz Stańko (ur. 11 lipca 1942 w Rzeszowie) – polski trębacz jazzowy. Ukończył PWSM w Krakowie . Reprezentuje nurt free jazzu. W 1962 grał z Adamem Makowiczem i jego "Jazz Darings" (wraz z nimi grali Jacek Ostaszewski i Wiktor Perelemutter), a w 1963 w zespole Krzysztofa Komedy. W 1968 stworzył swój słynny kwintet, w którym występowali również skrzypek Zbigniew Seifert, saksofonista Janusz Muniak, basista Bronisław Suchanek i perkusista Janusz Stefański W swojej późniejszej karierze grał z wieloma muzykami z całego świata, wśród których wymienić można Cecila Taylora, Dave'a Hollanda, Jana Garbarka, Gary'ego Peacocka, Edwarda Vesalę, Dona Cherry'ego, Bernta Rosengrena (który wcześniej grał z Komedą, a którego Stańko zaprosił do nagrania płyty Litania, zawierającej kompozycje Komedy), oraz wielu polskich muzyków, m.in. Tomasz Szukalski, Janusz Skowron, Marcin Wasilewski, Sławomir Kurkiewicz, Michał Miśkiewicz.

Piotr Wojtasik (ur. 10 czerwca 1964 we Wrocławiu) - polski trębacz jazzowy, absolwent Wydziału Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej w Katowicach, wykładowca Akademii Muzycznej w Katowicach i Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. W 2008 roku otrzymał Fryderyka dla muzyka jazzowego roku i autora najlepszej jazzowej płyty (za album "Circle").

Siergiej Nakariakow (ur. 10 maja 1977 w Gorkach) – rosyjski wirtuoz trąbki. Nakariakow rozpoczął naukę gry na fortepianie w wieku 6 lat, lecz po wypadku, który wydarzył się w roku 1986 pojawiły się problemy w kontynuowaniu nauki gry. Z pomocą ojca rozpoczął wówczas naukę gry na trąbce osiągając w krótkim czasie wysoki poziom sprawności technicznej.W wieku 13 lat został okrzyknięty "Paganinim trąbki" i osiągnął sukces na festiwalu w Korsholm, w Finlandii.W latach 1991-1992 brał udział w takich festiwalach jak:1991 – Ivo Pogorelich Festival w Baden Wörishofen (Niemcy), gdzie nazwano go "czarodziejem trąbki"; 1991 – Salzburgerfestspiele w Salzburgu, Austria. 1992 Schleswig-Holstein Musikfestival (nagroda Prix Davidoff), po którym nagrał swój pierwszy album (w wieku 15 lat) z utworami Ravela, Gershwina i "Wariacjami na temat Karnawału Weneckiego" J. B. Arbana Później występował na wszystkich najważniejszych festiwalach europejskich: Menton, Strasburg, Tours, Cannes etc., często występuje ze swoją siostrą Wierą Ochotnikową (Vera Okhotnikova), pianistką.Odbywa regularne tournée po całym świecie, współpracując z najlepszymi orkiestrami (jak Orkiestra Teatru Kirowa z Sankt Petersburga, English Chamber Orchestra, Concertgebouw Orchestra z Amsterdamu, Orquesta Sinfonica de Madrid, Philharmonia Orchestra di Londra, etc.) i dyrygentami takimi jak Kent Nagano, Heinrich Schiff, E. Krivine, Jesus Lopez-Cobos, P. Bender, J. Judd, H. Griffiths, G. Navarro, W. Spiwakow, Y. Bashmet, T. Vasary, Raimond Leppard, Vladimir Ashkenazy. Od roku 1992 współpracuje z TELDEC CLASSIC. Kilkakrotnie odwiedził Polskę (Gdańsk, Poznań).

Test : Pytanie 1 Pytanie 2 Pytanie 3

Pytanie pierwsze : Trąbka to instrument : Dęty blaszany Dęty drewniany Strunowy

Pytanie drugie : W którym wieku wypracowano technikę gry na trąbce zwana „clarino” XV XVII – XVIII X

Pytanie trzecie Polskim trębaczem jazzowym jest : Chriss Botti Tomasz Stańko Wynton Marsalis

To jest dobra odpowiedź ! BRAWO ! To jest dobra odpowiedź ! Przejdź do pytania : 1. 2. 3. ZAKOŃCZ

Niestety to jest zła odpowiedź ! ŹLE ! Niestety to jest zła odpowiedź ! Powróć do pytania 1 Przejdź do pytania 2

Niestety zła odpowiedź ŹLE ! Niestety zła odpowiedź Wróć do pytania 2 Przejdź do pytania 3

Niestety zła odpowiedź! ŹLE ! Niestety zła odpowiedź! Wróć do pytania trzy Zakończ test

KONIEC