UKŁAD SZKIELETOWY

szkielet Szkielet stanowi rusztowanie ciała i oparcie dla mięśni. Pełni również następujące funkcje: wzrostową (przyrost koście decyduje o wzroście organizmu); ochronną dla narządów; krwiotwórczą (szpik kostny wypełniający wnętrze kości tworzy ciałka krwi); magazynującą (w kościach gromadzi się wiele soli mineralnych, szczególnie soli wapnia).

Szkielet dzieli się na szkielet osiowy, w którego skład wchodzi czaszka, kręgosłup i mostek oraz szkielet kończyn.

Kształt kości: kości płaskie, np. kości czaszki, łopatka; kości krótkie, np. kości nadgarstka, kości stępu; kości długie, np. kość udowa, ramienna; kości różnokształtne, np. kręgi.

CZASZKA

Czaszka Czaszka to kostne rusztowanie głowy. Część górną i tylną czaszki nazywa się mózgoczaszką (czaszka mózgowa), część zaś przedniodolną - trzewioczaszką (czaszka twarzowa). Kości czaszki są połączenie nieruchomo za pomocą szwów (połączeń stałych kości)

Czaszka Mózgoczaszka stanowi ochronę mózgowia. Trzewioczaszka chroni narządy zmysłów, początkowe odcinki przewodu pokarmowego (jama ustna) i dróg oddechowych (jama nosowa). U niemowląt na granicach zetknięcia się kości czaszki dość długo utrzymuje się tkanka łączna, tworząc w niektórych rejonach wgłębienia zwane ciemiączkami.

KRĘGOSŁUP

ODCINEK SZYJNY Liczba kręgów: 7 kręgi tego odcinka mają delikatną budowę, cechuje je duża ruchomość, trzony tych kręgów są mniejsze, gdyż kręgosłup szyjny dźwiga tylko głowę.

ODCINEK PIERSIOWY Liczba kręgów: 12 kręgi bardziej masywne i mniej ruchome, na wyrostkach poprzecznych mają tzw. dołki żebrowe służące do połączenia z żebrami.

ODCINEK LĘDŹWIOWY Liczba kręgów: 5 kręgi najbardziej masywne, gdyż na nich spoczywa ciężar całego tułowia i głowy, mają silnie rozwinięte wyrostki kolczyste.

ODCINEK KRZYŻOWY (kość krzyżowa) Liczba kręgów: 5 powstaje ze zrośnięcia się pięciu kręgów krzyżowych; znajdują się w nim cztery pary otworów, przez które wychodzą nerwy krzyżowe.

ODCINEK GUZICZNY Liczba kręgów: od 4 do 5 kręgi tego odcinka łączą się w kość guziczną, która tworzy zakończenie osi kręgosłupa; kość ta ma u człowieka charakter szczątkowy.

OBRĘCZ BARKOWA

Obojczyk - kość długa, umieszczona poziomo w górnej i przedniej części klatki piersiowej. Łączy się z mostkiem i łopatką. Tworzy kształt litery "S".

Łopatka - kość płaska w kształcie trójkąta. Ma dwa ważne przedłużenia: grzebień łopatki na swej powierzchni tylnej i wyrostek kruczy na swym górnym brzegu.

Kości kończyny górnej:

Kości kończyny górnej: Konstrukcja szkieletu kończyny górnej zapewnia jej bardzo dużą ruchomość. Wyróżniamy w niej kości: ramienia, przedramienia i ręki oraz kości obręczy barkowej.

Kości kończyny górnej Kość ramienna - kość długa, stanowi podstawę ramienia. Składa się z trzonu i nasad. Kość łokciowa - kość długa. Wraz z kością promieniową tworzy strukturę przedramienia. Leży po stronie palca piątego - wewnętrznie. Kość promieniowa- to druga z kości przedramienia. Jest równoległa do kości łokciowej. Kość ta często ulega złamaniu. Leży po stronie kciuka - zewnętrznie.

Kości ręki

Kości ręki Kości nadgarstka- nadgarstek jest zbudowany z ośmiu kości krótkich, rozmieszczonych w dwóch szeregach. Kości śródręcza - śródręcze składa się z pięciu kości. Każda z nich odpowiada jednej z kości palców. Kości palców- są kościami długim. Palce z wyjątkiem kciuka składają się z trzech kości tzw. Policzków, kciuk ma tylko 2 kości (dwa paliczki).

Kości klatki piersiowej

Żebra Zależnie od sposobu połączenia z mostkiem żebra dzielą się na: żebra prawdziwe – łączą się z mostkiem bezpośrednio poprzez chrząstki żebrowe (I – VII) żebra rzekome – łączą się za sobą i poprzez żebro VII z mostkiem (VIII, IX, X) żebra wolne – nie mają połączenia z mostkiem, kończą się wolno w ścianach jamy brzusznej (XI – XII) Dzięki budowie chrzęstno–kostnej klatka piersiowa jest mocna i sprężysta. Ochrania narządy wewnętrzne, a dzięki ruchomości żeber możliwe jest rozszerzanie i kurczenie klatki piersiowej podczas oddychania.

Mostek

Mostek Kość ta zawdzięcza swą nazwę swojemu kształtowi, który łudząco przypomina kształt miecza krótkiego wojsk Aleksandra Macedońskiego. Składa się z 3 części: rękojeść mostka (łac. manubrium sterni) to górna część mostka mająca postać czworokątnej kości płaskiej, do której powierzchni górno-bocznej przyczepiają się obustronnie obojczyki, natomiast do powierzchni bocznej — obustronnie I żebra. Poniżej, w miejscu przyczepu II żebra znajduje się kolejna część mostka trzon mostka (łac. corpus sterni), który ma kształt podłużnej płaskiej kości, do której bocznej powierzchni przyczepiają się żebra III do VI, natomiast na wysokości miejsca przyczepu VII żebra rozpoczyna się kolejna część mostka: wyrostek mieczykowaty (łac. Processus xiphoideus), który jest najmniejszą i najcieńszą kością mostka.

Obręcz miednicza

Obręcz miednicza Miednica zbudowana jest z trzech kości: biodrowej, kulszowej i łonowej. Na powierzchni zewnętrznej kości miedniczej znajduje się zagłębienie o kształcie kulistej jamy. Jest to panewka stawu biodrowego; łączy się ona z głową kości udowej, która zagłębia się w jej wnętrzu.

Kości kończyny dolnej

Kości kończyny dolnej Obręcz kończyny dolnej stanowią: dwie kości miedniczne, które wraz z kością krzyżową i guziczną tworzą pierścień kostny – miednicę. Część wolną kończyny dolnej można podzielić na trzy odcinki: bliższy utworzony przez kość udową, środkowy, czyli kości goleni oraz dalszy – kości stopy. Ponadto na przedniej stronie kolana między kością udową a kośćmi goleni znajduje się rzepka (patella). Jest to płaska kość, kształtu trójkątnego posiadająca zaokrąglone brzegi. Rzepka chroni staw kolanowy przed urazami mechanicznymi.

Kości stopy

Kości stopy utworzone są przez kości: stępu, śródstopia palców.

Kości stopy Kości stępu składają się z siedmiu kości ułożonych w dwóch rzędach. W bliższym rzędzie znajduje się kość skokowa i piętowa, a w dalszym kości klinowate (przyśrodkowa, środkowa, boczna) i kość sześcienna. Od strony przyśrodkowej między oba rzędy wciska się kość łódkowa.

Kości stopy Kość skokowa (łac. talus) zbudowana jest z trzonu, szyjki i głowy. Na trzonie znajduje się wypukły do góry bloczek, którym łączy się z piszczelą i strzałką. Na powierzchniach bocznych mieszczą się powierzchnie stawowe dla połączenia z kostką boczną i przyśrodkową. Kość piętowa (łac. calcaneus) położona jest poniżej kości skokowej. Tworzy wypukły ku tyłowi guz piętowy. Od przodu łączy się z kością łódkową i sześcienną.

Kości stopy W skład kości śródstopia- wchodzi pięć kości długich posiadających podstawę, trzon i głowę. Kości palców stopy utworzone są przez paliczki zbudowane podobnie jak kość ręki.

STAWY

Stawy Każdy staw wolny składa się z: powierzchni stawowych, torebki stawowej jamy stawowej.

Stawy – powierzchnie stawowe Powierzchnie stawowe (facies articulares) - to zazwyczaj gładkie połączenia dwu lub więcej kości stykających się ze sobą. Mogą mieć różny kształt, ale zazwyczaj powierzchnia jednej kości jest wypukła - główka stawowa, a druga wklęsła- panewka. Każda z nich pokryta jest najczęściej chrząstką szklistą, zwaną chrząstka stawową. Ma ona zazwyczaj 0,5 - 3 m, jest gładki i odporna na tarcie.

Stwawy – torebka stawowa Torebka stawowa (capsula articularis) - łączy powierzchnie stawowe kości i tworzy osłonę stawu. Składa się z warstwy włóknistej i maziowej. Błona włóknista (membrana fibrosa) - zawiera włókna klejodajne i mniej elastycznych. Zewnętrzne, wzmacniające wiązki włókien to więzadła (ligamenta). Wpływają one na rodzaj i zakres ruchów w stawie. Błona maziowa (membrana synovialis) - jest cienka, delikatna, bogato unaczyniona i unerwiona. Na powierzchni wewnętrznej pokryta jest komórkami łącznotkankowymi, które wydzielają maź stawową. To gęsty ciągnący się płyn. Jej zadanie to zmniejszanie do minimum tarcia w stawie. Jest jakby smarem.

Stawy – jama stawowa Jama stawowa (cavum articulare) - to szczelinowata przestrzeń występująca między powierzchniami stawowymi, za życia wypełniona jest mazią.

Stawy W niektórych stawach znajdują się też elementy uzupełniające: obrąbek stawowy (labrum glenoidale) - powiększa i pogłębia panewkę chrząstka śródstawowa (discus articulationes) - dopasowuje powierzchnie stawowe, dzieli staw na dwie komory, czym zwiększa jego ruchomość. łękotki stawowe (memiscus articulationes) - wyrównują niedopasowane powierzchnie i służą jako przesuwalne powierzchnie stawowe.

Stawy Stawy dzieli się na: proste (simpleź) i złożone (composita). Zależy to od liczby kości biorących udział w tworzeniu danego stawu. W stawie prostym łączą się ze sobą dwie kości a w złożonym trzy i więcej. Jeżeli przy wykonywaniu jakiegoś ruchu zaangażowanych jest dwa lub więcej stawów to nazywamy je sprężonymi.

Stawy Ze względu na rodzaj wykonywanych ruchów stawy dzieli się na: jednoosiowe (jeden stopień swobody), dwuosiowe (dwa stopnie swobody) i wieloosiowe (trzy stopnie swobody).

Stawy jednoosiowe zawiasowy (ginglymus) - główka stawowa w kształcie walca a panewka to przybliżony negatyw główki. Ruchy: zginanie - prostowanie wokół osi prostopadłej do osi długiej kości (stawy międzypaliczkowe) obrotowy (trochoidea) - ma cylindrycznie ukształtowana główkę stykającą się bocznie z panewką. Główka obraca się równolegle do osi długiej kości (staw promieniowo - łokciowy bliższy) śrubowy (cochlearis) - uważany jest za odmianę stawu jednoosiowego. Wykonuje się w nim ruch obrotowy wokół własnej osi z posuwistym (staw szczytowo - obrotowy pośrodkowy)

Stawy dwuosiowe kłykciowy (condylaris) - ma główkę stawową eliptyczna w długiej i krótkiej osi. Panewka stawowa jest wklęsła w obu osiach (staw promieniowo - nadgarstkowy) siodełkowy (sellaris) - ma obie powierzchnie stawowe w kształcie siodła. Ruchy tutaj to ku przodowi i tyłowi oraz z boku na bok (staw nadgarstkowo - śródręczny kciuka).

Stawy wieloosiowe kuliste (spheroidae) - główka stawowa jest mniejszym lub większym wycinkiem kuli. Dzieli się je na: kuliste wolne - np. staw ramienny kuliste panewkowe - np. staw biodrowy Ruchy w stawach kulistych mogą odbywać się wokół dowolnych osi. Mogą tu również zachodzić ruchy złożone. płaskie (planae) - maja płaskie lub prawie płaskie powierzchnie stawowe główki i panewki. Ruchomość- w nich jest nieznaczna. nieregularne - to te w których powierzchnie stawowe są nieregularne. Ruch jest w nich możliwy dzięki chrząstce śródstawowej (mostkowo - obojczykowy)

Charakterystyka wybranych stawów

Stawy Staw ramienny: Jest to staw kulisty wolny. Główkę stawową tworzy powierzchnia stawowa głowy kości ramiennej (facies articularis capitis humeri); panewkę stawową stanowi wydrążenie stawowe łopatki (cavitas glenoidalis) oraz obrąbek stawowy (labrum glenoidale), przyczepiony do brzegów wydrążenia stawowego. Obrąbek zwiększa powierzchnię stawową panewki. W stawie ramiennym wykonujemy ruchy : zgięcia (flexio), prostowania (extensio), odwodzenia (abductio), przywodzenia (adductio), obrotu na zewnątrz (rotatio externa), obrotu do wewnątrz (rotatio interna) i obwodzenia (circumductio). Ruch odwodzenia odbywa się tylko do kąta ok. 90 stopni. Odwodzenie kończyny górnej do pionu odbywa się w stawach mostkowo-obojczykowym i barkowo-obojczykowym.

Stawy Staw łokciowy: Staw łokciowy jest stawem złożonym anatomicznie i czynnościowo. Tworzą go kość ramienna, kość łokciowa i kość promieniowa. Wspólna torebka stawowa obejmuje trzy stawy: staw ramienno-łokciowy, staw ramienno-promieniowy i staw promieniowo-łokciowy bliższy. Złożone są one w dwa przedziały. Wykonujemy w nim ruchy : zgięcia (flexio) i prostowania (extensio) i ruchy obrotowe (rotatio).

stawy Staw kolanowy: Staw zawiasowy zmodyfikowany. Główkę stawową stanowią powierzchnie stawowe kłykci kości udowej (facies articulares condyli femoris) i powierzchnia stawowa rzepki (facies articularis patellae); panewkę tworzą powierzchnie stawowe górne kłykci piszczeli (facies articulares superiores condyli tibiae) pogłębione przez łąkotki stawowe (menisci articulares) oraz powierzchnia rzepkowa kości udowej (facies patellaris femoris). W stawie kolanowym wykonujemy ruchy : zgięcia (flexio), prostowania (extensio), a w pozycjach pośrednich (nie w maksymalnym zgięciu, bądź wyproście) także ruchy obrotu do wewnątrz i na zewnątrz (rotatio interna et externa)

Stawy

Stawy Trzeszczki są małymi, okrągłymi kostkami o nieznanej funkcji wchodzącymi w skład torebki stawowej lub ścięgna. Staw skokowy górny jest połączeniem bloczka kości skokowej i powierzchni stawowych bocznych z powierzchnią stawową kości piszczelowej i obu kostek obejmujących widełkowato kość skokową. Jest stawem zawiasowym umożliwiającym ruchy zginania i prostowania. Staw skokowy dolny jest połączeniem między kością skokową i piętową oraz kością skokową, piętową i łódkową. Jest stawem złożonym, w którym zachodzą ruchy zginania i prostowania, przywodzenia i odwodzenia, odwracania i nawracania. Staw poprzeczny stępu (Choparta) utworzony jest przez połączenie kości skokowej i łódkowej oraz kości piętowej i sześciennej. Stawy palców stopy są stawami kulistymi, w których niemożliwy jest ruch obrotowy.

Dziękuję za uwagę 