Ogólne wprowadzenie do studium prawa kanonicznego Ks. Mariusz Czajkowski CM 2011 Ten szablon może być używany jako plik startowy do prezentowania materiałów szkoleniowych w ustawieniu grupy. Sekcje Kliknij prawym przyciskiem myszy slajd, aby dodać sekcje. Sekcje ułatwiają organizowanie slajdów i usprawniają współpracę nad dokumentem. Notatki Użyj sekcji Notatki do wstawiania notatek lub dodatkowych informacji dla odbiorców. Podczas przedstawiania prezentacji notatki są widoczne w widoku prezentacji. Pamiętaj o odpowiednim rozmiarze czcionki (w celu ułatwienia dostępu, widoczności, nagrywania i pracy online). Odpowiednio dobrane kolory Zwróć szczególną uwagę na wykresy, schematy i pola tekstowe. Uwzględnij to, że uczestnicy mogą drukować w trybie czarno-białym lub w skali odcieni szarości. Wykonaj wydruki testowe, aby sprawdzić, czy wszystko jest widoczne po wydrukowaniu w trybie czarno-białym i w skali odcieni szarości. Elementy graficzne, tabele i wykresy Staraj się zachować prostotę — używaj spójnych stylów i kolorów, które nie odwracają uwagi od zawartości. Oznacz etykietą każdy wykres i tabelę.

1. Źródła istnienia prawa kanonicznego 1.1. Źródła prawa powszechnego a) Niezmienne prawo Boże Naturalne – wpisane przez Stwórcę w naturę człowieka Objawione – Stary i Nowy Testament (normy sądownicze i obyczajowe, wola Chrystusa, ustanowienie Kościoła, zasady funkcjonowania, ustanowienie sposobu rządzenia). b) Prawo stanowione przez Kościół prawo papieskie, prawo soborowe, rozporządzenia dykasterii Kurii Rzymskiej 1.2. Źródła prawa partykularnego, np. Rozporządzenia synodów, Dekrety biskupów Omów krótko prezentację. Przedstaw najważniejszy element i wyjaśnij, dlaczego jest on istotny. Zaprezentuj każdy z głównych tematów. Aby zapewnić odbiorcom dobrą orientację w szkoleniu można powtarzać ten slajd z zarysem w całej prezentacji, podkreślając za każdym razem temat, który będzie omawiany. 1. Źródła istnienia prawa kanonicznego

2. Zarys historii źródeł prawa kanonicznego 2.1. Zakorzenienie prawa kanonicznego w tradycji Pisma św. 2.2. Okres prawa kanonicznego pregracjańskiego (czyli starego prawa – ius vetum). Inna możliwość zaprezentowania slajdów z zarysem przy użyciu przejść.

2. 3. Okres kanonistyki klasycznej (czyli nowego prawa – ius novum, tj 2.3. Okres kanonistyki klasycznej (czyli nowego prawa – ius novum, tj. od Dekretu Gracjana – 1140 r.). 2.3.1. Dekret Gracjana 2.3.2. Dekretyści i dekretaliści

2.4. Okres prawa post-trydenckiego (od Soboru Trydenckiego do KPK z 1917 r. – ius novissimum). 2.4.1. Corpus Iuris Canonici W skład Corpus Iuris Canonici weszły: 1. Dekret Gracjana 2. Liber Extra papieża Grzegorza IX 3. Liber Sextus papieża Bonifacego VIII 4. Clementinae, to jest zbioru papieża Klemensa V, opublikowanego przez Jana XXII 5. Extravagantes papieża Jana XXII 6. Extravagantes Communes, który był zbiorem praw różnych papieży.

2.4.2. Sobór Trydencki

2.4.3. Kodeks Prawa Kanonicznego z roku 1917 Prawa z czasów reformy Soboru Trydenckiego a także te ustanowione po Soborze przez różne dykasterie Kurii Rzymskiej, nigdy nie zostały zebrane w jeden zbiór. Spowodowało to nagromadzenie się tak wielkiej masy ustawodawstwa, że brakowało porządku, usystematyzowania, a przez to normy powtarzały się, zachodziły na siebie, tworzyły sprzeczności, a sytuacja tego typu stała się niebezpieczna dla dyscypliny Kościoła.

Zaczęto mówić o potrzebie przeprowadzenia kodyfikacji prawa kościelnego, zdając sobie sprawę, że będące w użyciu liczne zbiory prawne, w wielu przypadkach zawierające ustawy przestarzałe, nie dostosowane do nowych warunków życia społecznego, nie służyły dobru rzeczywistości prawnej Kościoła. W roku 1867 r. powstała specjalna Komisja kodyfikacyjna, która już na początku Soboru Watykańskiego I (1869), zaprezentowała projekt kilku działów kodeksu. Sobór nie zdołał przeprowadzić dzieła kodyfikacji, gdyż już po roku od swego rozpoczęcia został zmuszony do przerwania obrad. Powodem było wkroczenie Armii zjednoczonych Włoch do państwa Papieskiego i ograniczenie jego granic zaledwie do Watykanu i ogrodów Castel Gandolfo. Papieże aż do II wojny światowej uważali się za "więźniów Watykanu".

Dzieło stworzenia nowego prawa kanonicznego, zostało ponownie podjęte dopiero przez papieża św. Pius X (1903-1914), który powołał komisję kodyfikacyjną. Sekretarzem komisji został abp Piotr Gasparri, który po uzyskaniu godności kardynalskiej (1907) był jej referentem i ostatecznie głównym twórcą pierwszego Kodeksu Prawa Kanonicznego (Codex Iuris Canonici). Inna możliwość zaprezentowania slajdu Zarys. CIC 1917 online

Po śmierci Piusa X, w 1914 r., prace kodyfikacyjne podjął papież Benedykt XV (1914-1922). Promulgował on Kodeks bullą Providentissima Mater Ecclesia z dnia 27 maja 1917 r. Kodeks zaczął obowiązywać od uroczystości Zesłania Ducha świętego roku następnego, czyli w dniu 19 maja 1918. Codex Iuris Canonici, anno 1917 promulgatus

W kan. 6 tegoż pierwszego Kodeksu Prawa Kanonicznego czytamy, że: «Kodeks, dotychczas obowiązującą dyscyplinę w zasadzie zachowuje, chociaż wnosi do niej odpowiednie zmiany». Nie chodziło zatem o ustanowienie całkowicie nowego prawa w Kościele, lecz głównie o uporządkowanie prawa dotychczas obowiązującego. Czego można nauczyć się na tym szkoleniu? Krótko opisz każdy cel i korzyści, jakie odniosą odbiorcy z tej prezentacji.

Odrzucono jednak stary sposób kompilacji ustaw, według którego poszczególne prawa przytaczano według tekstu oryginalnego, a wybrano współczesny sposób kodyfikacji. We współczesnych ustawodawstwach zestawia się przepisy w sposób uporządkowany, według klucza wynikającego z przyjętych założeń. Jeśli usystematyzowane przepisy obejmują całość jakiejś dziedziny prawa, mówimy o kodyfikacji. Jej cechą jest to, że regulacja prawna została dokonana w sposób zupełny, jednolity i wyłączny. Zbiór taki nosi zazwyczaj nazwę «kodeks». Kodyfikację ogłasza się w formie ustawy (każda kodyfikacja jest ustawą, ale nie każda ustawa jest kodyfikacją, aczkolwiek używa się tej nazwy także w znaczeniu niewłaściwym na oznaczenie stanowienia prawa). W ten sposób dawne teksty zawierające i przedstawiające nakazy zostały zredagowane w nowej i krótszej formie. Użyj nagłówka sekcji dla każdego tematu, aby zapewnić odbiorcom płynne przechodzenie między tematami.

Cała materia została ujęta w pięciu księgach, które naśladują system instytucji prawa rzymskiego cesarza Justyniana*: o osobach, o rzeczach, o skargach (personae, res i actiones). Institutiones Iustiniani (Institutiones sive Elementa) - podstawowe wiadomości z zakresu prawa, o charakterze podręcznikowym, zebrane w 4 księgach; oparte były głównie na 'Instytucjach' Gaiusa z II w n.e. oraz podręcznikach takich prawników jak: Florentinus, Marcjan, Ulpian. Instytucje, będące częścią kodyfikacji Justyniana, posiadały również moc ustawy. Zostały ukończone 21 listopada 533. Strona tytułowa wydania z 1583

Justynian I Wielki (483-565)– cesarz bizantyjski od 1 sierpnia 527 do 13 listopada 565, święty Kościoła prawosławnego. Fragment mozaiki z kościoła San Vitale w Rawennie Justynian I Wielki jako obrońca wiary – fr. Dyptyku z kości słoniowej; początek VI w. Bizancjum Do każdej sekcji tematu dodaj odpowiednie slajdy — z tabelami, wykresami czy obrazami. W następnej sekcji można zobaczyć przykłady tabel, wykresów, obrazów i wideo. Justynian na mozaice w kościele San Vitale w Rawennie

2.5. Od Soboru Watykańskiego II - kanonistyka współczesna. Kodeks Prawa Kanonicznego z 1917 roku, jest powszechnie zaliczony do nowoczesnych kodeksów prawnych i uznany za epokowe dzieło Kościoła. Wprawdzie z czasem dostrzeżono w nim pewne braki, jednakże nie mogły one podważyć jego wielkiego znaczenia. Z upływem czasu, a także w związku z rozwojem myśli teologicznej i przemianami zachodzącymi w życiu Kościoła, Kodeks ten wymagał nowelizacji. 2.5. Od Soboru Watykańskiego II - kanonistyka współczesna. Papież bł. Jan XXIII, dostrzegając zmieniające się znaki czasów, 25 stycznia 1959 ogłosił zamiar zwołania Soboru Watykańskiego II, który miał zająć się między innymi reformą dotychczasowego Kodeksu. Staraj się pisać zwięźle. Tekst powinien być możliwie jak najkrótszy, aby zmieścić czcionki o większym rozmiarze.

2.5.1. Komisja do reformy Kodeksu Prawa Kanonicznego Po rozpoczęciu Soboru, Jan XXIII ustanowił Komisję do reformy Kodeksu Prawa Kanonicznego (28 marca 1963 r). Przewodniczył jej kard. Piotr Ciriaci, sekretarzem był Jakub Violard, a członkami wybrani kardynałowie członkowie. Jednak na posiedzeniu, 12 listopada tegoż roku, Komisja uznała, że prace reformatorskie należy odłożyć do zakończenia Soboru, bowiem odnowa Kodeksu miała być dokonana według wskazań i zasad ustanowionych przez Sobór. Dodaj analizę przypadku lub symulację, aby zachęcić do dyskusji i przeprowadzić ćwiczenia. 2.5.1. Komisja do reformy Kodeksu Prawa Kanonicznego

Po śmierci Jana XXIII, prace soborowe zostały wznowione przez jego następcę, papieża Pawła VI. Tenże papież dołączył, 17 kwietnia 1964 r., do utworzonej wcześniej Komisji do reformy KPK, 70 konsultorów z całego świata. Omów wyniki analizy przypadku lub symulacji. Przedstaw najlepsze rozwiązania.

2.5.2 Podstawy prac reformatorskich nakreślone przez papieża Pawła VI Gdy Sobór Watykański II zbliżał się już do końca, 20 listopada 1965 r., w obecności Pawła VI, odbyła się uroczysta sesja, w której brali udział: członkowie kardynałowie, sekretarze, konsultorzy i urzędnicy sekretariatu, aby uroczyście zapoczątkować prace nad odnową KPK. Przemówienie Papieża w jakiejś mierze położyło podstawy całej pracy; zostało też przypomniane, że prawo kanoniczne wynika z natury Kościoła, a za jego podstawę należy uważać władzę jurysdykcji udzieloną Kościołowi przez Chrystusa, cel zaś upatrywać w trosce duszpasterskiej dla osiągnięcia zbawienia wiecznego. Podsumuj prezentację, przedstawiając ponownie najważniejsze punkty z lekcji. Co powinni zapamiętać słuchacze po zapoznaniu się z Twoją prezentacją? Zapisz swoją prezentację jako wideo, aby ułatwić jej udostępnianie. (Aby utworzyć wideo, kliknij kartę Plik, polecenie Udostępnij i w obszarze Typy plików kliknij polecenie Utwórz wideo). 2.5.2 Podstawy prac reformatorskich nakreślone przez papieża Pawła VI

Paweł VI, naświetlił ponadto, naturę prawną Kościoła oraz wziął w obronę konieczność prawa w konfrontacji z upowszechniającymi się zarzutami, iż wspólnota kościelna powinna być charyzmatyczna i nie powinna mieć jako taka prawa stanowionego. Zgodnie z założeniami teorii Kościoła charyzmatycznego, Chrystus miał założyć tylko duchowy Kościół, zaś prawo kanoniczne jest elementem czysto ludzkim. Kościołem od początku rządził Duch Święty poprzez charyzmaty. Charyzmat nie dawał prawa do rządzenia, lecz wierni podporządkowali się z miłości lub raczej z posłuszeństwa Bogu – dawcy charyzmatów. Z czasem jednak dary Ducha Świętego były coraz mniej wykorzystywane a przez to życie według charyzmatów stopniowo obumierało. Funkcje sprawowane we wspólnocie przestały być uzyskiwane na drodze charyzmatycznej lecz poprzez ustanowienie prawne. Było to niejako konieczne, ale stało się zaprzestaniem idei Kościoła Chrystusowego, duchowego, opartego na Duchu Świętym i miłości.

W odpowiedzi na wyżej wspomniany zarzut Paweł VI przypomniał, że celem Kodeksu Prawa Kanonicznego nie jest bynajmniej zastąpienie w życiu Kościoła lub wiernych wiary, łaski, charyzmatów, a zwłaszcza miłości. Przeciwnie, w Kodeksie chodzi raczej o to, aby rodził taki porządek społeczności kościelnej, który przyznając główne miejsce miłości, łasce i charyzmatom, ułatwiał ich uporządkowany postęp w życiu. Papież, ponadto, wskazał Komisji dwie cechy, które powinny przewodzić całej pracy: 1° nie chodzi tylko o nowe uporządkowanie praw, jak uczyniono w pracach nad Kodeksem Pio-Benedyktyńskim, lecz raczej i przede wszystkim o reformę norm, dostosowaną do nowej mentalności i nowych potrzeb, nawet jeśli prawo dawne powinno stanowić fundament. 2° należy dokładnie mieć na względzie w dziele odnowy dekrety i akty Soboru Watykańskiego II, ponieważ w nich znajdują się właściwe linie odnowy ustawodawczej, czy to dlatego, że zostały wydane normy, które bezpośrednio odnosiły się do nowych instytucji i dyscypliny kościelnej, czy też dlatego, że wypadało, aby bogactwo doktrynalne tego Soboru, które wiele wnosiło do życia pastoralnego, miało także swoje konieczne dopełnienie w kanonicznym ustawodawstwie.

Na Synodzie Biskupów, w październiku 1967 r Na Synodzie Biskupów, w październiku 1967 r., zatwierdzono principia, którymi należało się kierować w reformie całego Kodeksu. Jest ich dziesięć: 1° W odnawianiu prawa powinien być w całości zachowany charakter prawny nowego kodeksu, którego domaga się sama natura społeczna Kościoła. Kodeks powinien dlatego podać normy, aby wierni w prowadzeniu życia chrześcijańskiego stawali się uczestnikami dóbr przez Kościół ofiarowanych, które prowadzą ich do zbawienia wiecznego. W tym celu Kodeks powinien określić i zadbać o prawa i obowiązki każdego względem innych i wobec społeczności kościelnej, jeśli należą do kultu Bożego i zbawienia dusz. 2° Między zakresem zewnętrznym i wewnętrznym, które są Kościołowi właściwe i zachowują wartość przez wieki, powinna zaistnieć taka koordynacja, aby uniknąć konfliktu pomiędzy nimi. 2.5.3. Principia reformy kodeksowej zatwierdzone przez Synod Biskupów w roku 1967.

3° Dla jak najlepszego popierania troski duszpasterskiej w nowym prawie, oprócz cnoty sprawiedliwości, ma być także uwzględniona miłość, umiarkowanie, ludzkie podejście, umiar, których stosowność (zasada słuszności prawa - equita) ma być uwzględniona nie tylko w aplikacji praw przez pasterzy, lecz także w samym ustawodawstwie, a zatem normy zbyt surowe mają być odrzucone, należy raczej posługiwać się zachętami i radami, gdzie nie zachodzi konieczność ścisłego przestrzegania prawa ze względu na dobro publiczne i ogólną dyscyplinę kościelną. 4° Aby Papież i biskupi zgodnie działali w dziedzinie pastoralnej i ukazywali w sposób bardziej pozytywny urząd pasterzy, należy uprawnienia w dziedzinie dyspensowania od praw ogólnych, dotychczas nadzwyczajne, uczynić zwyczajnymi, z zastrzeżeniem tylko tego dla papieża i innym władz wyższych, co wymaga wyjątku ze względu na dobro wspólne.

5° Zgodnie z powyższym, należy starannie dążyć do zastosowania w Kościele zasady pomocniczości, ponieważ urząd biskupów i uprawnienia z nim związane są z prawa Bożego. Za tą zasadą, gdy jest zachowana jedność ustawodawcza i prawo powszechne i ogólne, przemawia stosowność i konieczność zaradzenia porządkowi, zwłaszcza poszczególnych instytucji, przez prawa partykularne i przez zdrową autonomię władzy wykonawczej partykularnej im przyznanej. Stosując się do tej zasady, nowy Kodeks zleci czy to prawom partykularnym, czy władzy wykonawczej, co nie jest konieczne do jedności dyscypliny Kościoła powszechnego, aby zdrowej tak zwanej decentralizacji odpowiednio wyjść naprzeciw; usunąwszy jednak niebezpieczeństwo rozczłonkowania lub utworzenia Kościołów narodowych.

6° Ze względu na fundamentalną równość wszystkich wiernych i ze względu na równość obowiązków i zadań, opartą na samym porządku hierarchicznym Kościoła, wypada, aby prawa osób były określone i zabezpieczone. Sprawi to, że wykonywanie władzy okaże się jaśniej jako służba, umocni się jej stosowanie, usunie się nadużycia. 7° Konieczna jest szczególna troska o uporządkowanie procedury, która odnosi się do ochrony praw podmiotowych. W odnawianym prawie winno zatem dąż się do tego, co w tej materii było dotychczas bardzo pożądane, mianowicie do rekursów administracyjnych i do administracji sprawiedliwości. Do osiągnięcia tego jest konieczne, aby różne zadania władzy Kościelnej zostały jasno wyróżnione, mianowicie funkcja ustawodawcza, administracyjna i sądownicza. Należy odpowiednio określić przez jakie organa mają być wykonywane poszczególne zadania.

8° Należy zreformować zasadę o zachowaniu terytorialnego charakteru w wykonywaniu kościelnego rządzenia; względy bowiem współczesnego apostolatu wydają się zalecać jednostki jurysdykcyjne personalne. Ma być więc w nowym prawie ustanowiona zasada, przez którą Lud Boży będzie zdeterminowany ogólną zasadą terytorialności; ale nic nie przeszkadza, gdzie jest to pożyteczne, aby inne racje, przynajmniej razem z kryterium terytorialnym, były dopuszczone jako kryteria do określenia wspólnoty wiernych.

9° Co do prawa karnego, którego Kościół jako społeczność zewnętrzna, widzialna i niezależna zrzec się nie może, kary są z reguły ferendae sententiae i tylko na forum zewnętrznym są wymierzane i odpuszczane. Kary latae sententiae mają być sprowadzone do niewielu przypadków i wymierzane tylko przeciw najcięższym wykroczeniom. 10° Nowy układ systematyczny Kodeksu może być dokonany dopiero po wystarczającym przejrzeniu poszczególnych części, a zatem gdy prawie całe dzieło zostanie ukończone.

Kodeks musiał być niejako wielkim pasem transmisyjnym przenoszącym na język kanonistyczny soborową eklezjologię. I chociaż nie da się obrazu Kościoła, w ujęciu doktryny Soboru, doskonale przełożyć na pojęcia prawne, to jednak Kodeks musiał odnosić się do tego obrazu jako pierwotnego wzoru. Nowy Kodeks jest uważany za dopełnienie nauki soborowej, zwłaszcza gdy chodzi o dwie konstytucje: dogmatyczną i duszpasterską. Przede wszystkim mamy tutaj na uwadze Kościół jako Lud Boży (KK 2) oraz hierarchię jako służbę (KK 3). Ponadto, w Kodeksie jest zawarta doktryna, która ukazuje Kościół jako Wspólnotę i ustala wzajemne relacje, które powinny zachodzić między Kościołem partykularnym i powszechnym oraz między kolegialnością i prymatem. Nie brak także nauki, według której wszyscy członkowie Ludu Bożego, w sposób sobie właściwy, partycypują w potrójnym zadaniu Chrystusa, mianowicie kapłańskim, prorockim i królewskim, do której to nauki dochodzi także to wszystko, co dotyczy obowiązków i praw wiernych, a szczególnie osób świeckich; wreszcie troska Kościoła o ekumenizm. 2.5.4. Konieczność zastosowania w nowym Kodeksie doktryny Soboru Watykańskiego II o Kościele

2.5.2. Kolegialność prac kodyfikacyjnych oraz dalsze prace Komisji Dnia 15 stycznia 1966 r., Kardynał przewodniczący Komisji, skierował list do przewodniczących Konferencji Episkopatów, w którym wszyscy biskupi Kościoła zostali poproszeni, o zgłaszanie uwag i propozycji do tworzonego prawa. Należało również ustalić sposób współpracy poszczególnych Episkopatów z Komisją oraz poproszono o zgłaszanie nazwisk biegłych kanonistów, którzy zdaniem biskupów wyróżniają się wiedzą w poszczególnych krajach, wskazując także ich szczególną specjalizację, aby spośród nich można było mianować konsultorów i współpracowników. W ten sposób, oprócz stałych członków, do zespołu konsultorów Komisji, zostali włączeni biskupi, kapłani, zakonnicy, ludzie świeccy (biegli w prawie kanonicznym i teologii, w duszpasterstwie i prawie cywilnym z całego świata). Członkowie Komisji, jej konsultorzy oraz inni współpracownicy pochodzili z 5 kontynentów i 31 narodów: 105 kardynałów, 77 arcybiskupów i biskupów, 73 kapłanów diecezjalnych, 47 kapłanów zakonnych, 3 zakonnice, 12 ludzi świeckich. Już przed ostatnią sesją Soboru Watykańskiego II, 6 maja 1965 r., konsultorzy Komisji zostali wezwani na prywatną sesję, na której za zgodą Papieża, przewodniczący Komisji poddał ich rozwadze trzy kwestie fundamentalne, mianowicie: czy ma być sporządzony jeden czy dwa kodeksy - łaciński i wschodni; jaki powinien być zastosowany porządek prac przy jego redagowaniu, czyli w jaki sposób Komisja i jej organa powinny postępować; wreszcie w jaki sposób dokonać odpowiedniego podziału pracy między różne podkomisje. 2.5.2. Kolegialność prac kodyfikacyjnych oraz dalsze prace Komisji

Co do porządku systematycznego, zgodnie ustalono w kwietniu 1968 r Co do porządku systematycznego, zgodnie ustalono w kwietniu 1968 r., że: do nowego Kodeksu nie zostaną włączone normy ściśle liturgiczne, normy odnoszące się do procesów beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych oraz normy określające relacje zewnętrzne Kościoła ponadto, aby w części, która dotyczy Ludu Bożego, umieszczony był status osobowy wszystkich chrześcijan i aby oddzielnie traktować o władzach i uprawnieniach, które odnoszą się do wykonywania różnych obowiązków i urzędów struktura ksiąg KPK`17 nie może być w całości zachowana.

W ramach prac powstawało wiele zespołów: O osobach fizycznych i prawnych O miejscach i czasach świętych oraz o kulcie Bożym O prawach wiernych i o stowarzyszeniach oraz o świeckich O instytutach życia konsekrowanego przez profesję rad ewangelicznych … Poszczególne zespoły tworzyli konsultorzy, w liczbie od 8 do 14. Dawano im zagadnienie, które w oparciu o Kodeks obowiązujący należało poddać badaniu w celu rewizji. Każdy, po zbadaniu zagadnienia, przesyłał swoje wotum sporządzone na piśmie do sekretariatu Komisji i jego tekst był przekazywany relatorowi, a jeśli był czas - wszystkim członkom zespołu. Na sesjach badawczych, odbywanych w Rzymie według kalendarza prac, konsultorzy zespołu zbierali się i po przedstawieniu przez relatora badali wszystkie kwestie i zdania, dopóki tekst kanonów, drogą głosowania, w szczegółach nie został wyjaśniony i zredagowany w schemat. W czasie sesji relatorowi świadczył pomoc urzędnik, który pełnił funkcję notariusza. Prace trwały latami, a w późniejszym czasie tworzone były również pewne zespoły mieszane, ustanawiane po to, aby dyskutować tematy, które odnosiły się bezpośrednio do wielu zespołów, i wypadało je wspólnie rozważyć.

Gdy zespoły robocze dokonały opracowania niektórych schematów, przesyłano je razem z relacją wyjaśniającą do Papieża, który decydował, czy należy przystąpić do szerszych konsultacji. Po uzyskaniu takiego pozwolenia wydrukowane schematy były poddawane badaniu przez wszystkie Episkopaty, dykasterie Kurii Rzymskiej, Uniwersytety i Wydziały Kościelne oraz przez Unię Najwyższych Przełożonych Zakonnych. Oto porządek, w jakim schematy były wysyłane do konsultacji: 1972 „O procedurze administracyjnej”, 1973 - „O sankcjach w Kościele”, 1975 - „O sakramentach”, 1976 - „O sposobie postępowania dla ochrony praw czyli o procesach”, 1977 - „O instytutach życia konsekrowanego przez profesję rad ewangelicznych”, „O normach generalnych”, „O Ludzie Bożym”, „O zadaniu nauczycielskim Kościoła”, „O miejscach i czasach świętych i o kulcie Bożym”, „O prawie majątkowym Kościoła”.

Nadsyłano na piśmie wiele uwag, których badanie stanowiło ogromną i doniosłą pracę, trwającą 7 lat. Każdą uwagę traktowano z największą troską i pilnie badano. Sprawy wątpliwe oraz szczególnej wagi poddawano orzeczeniom członków Komisji, zbierających się na sesjach plenarnych. W niektórych przypadkach konsultowana była także Kongregacja Nauki Wiary i inne dykasterie Kurii Rzymskiej. Wprowadzano też, na prośby i sugestie biskupów oraz innych organów konsultacyjnych, liczne poprawki w kanonach schematów pierwotnych tak, że niektóre z nich zastały gruntownie odnowione i poprawione.

2.5.6. Systematyka nowego Kodeksu Kolejnym krokiem było wewnętrzne uzgodnienie wszystkich schematów, zapewnienie im jednolitości terminologicznej oraz systematyczne uporządkowanie, tak aby scaliły się w jeden i pod każdym względem zgodny Kodeks. Nowy porządek systematyczny, który zrodził się jakby spontanicznie z pracy stopniowo dojrzewającej, opiera się na dwóch zasadach, z których jedna dotyczy wierności wobec ogólnych zasad już wcześniej przez zespół centralny ustalonych, druga zaś praktycznej użyteczności, tak aby nowy Kodeks mógł być zrozumiany i stosowany nie tylko przez biegłych, lecz także przez pasterzy, a nawet przez wszystkich wiernych. Kodeks został ostatecznie usystematyzowany w 7 ksiąg: I - Normy ogólne II - Lud Boży III - Nauczycielskie zadanie Kościoła IV - Uświęcające zadanie Kościoła V - Dobra doczesne Kościoła VI - Sankcje w Kościele VII - Procesy Nowy porządek bardziej niż stary odpowiada nie tylko materii i charakterowi prawa kanonicznego, lecz - co jest ważniejsze - bardziej czyni zadość eklezjologii Soboru Watykańskiego II i płynącym stąd zasadom. 2.5.6. Systematyka nowego Kodeksu

29 czerwca 1980 r., w uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła, schemat całego Kodeksu został przedłożony Janowi Pawłowi II, który polecił, aby wysłać go do poszczególnych Kardynałów, członków Komisji, w celu ostatecznego zbadania i oceny. Dla jeszcze większego uwidocznienia udziału całego Kościoła, także w ostatniej fazie prac, Jan Paweł II powiększył Komisję do 74 członków, włączając do niej kolejnych kardynałów i biskupów wybranych z całego Kościoła według propozycji Konferencji Episkopatów. Oni to, na początku 1981 r., nadesłali ponownie liczne uwagi, które następnie sekretariat Komisji przy pomocy konsultorów, mających szczególną biegłość w poszczególnych materiach, poddał dokładnemu przebadaniu, pilnemu studium i zespołowej dyskusji. Synteza wszystkich uwag, razem z odpowiedziami sekretariatu i konsultorów, została przesłana w sierpniu 1981 r. do członków Komisji. Sesja plenarna, zwołana na polecenie Jana Pawła II, aby rozważyć cały tekst nowego Kodeksu i wydać ostateczną opinię, odbyła się w sali Synodu Biskupów od 20 do 28 października 1981 r. Na koniec jednogłośnie wydano zgodę, aby ostatecznie poprawiony projekt Kodeksu przedstawić Papieżowi, który go promulguje w czasie i w sposób, jaki uzna za właściwy. Cały tekst Kodeksu powiększony dodatkowo o niektóre kanony schematu Lex Ecclesiae Fundamentalis, został przekazany Janowi Pawłowi II, 22 kwietnia 1982 r. 2.5.7. Prace finalne oraz promulgacja nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego

Jan Paweł II przy pomocy niektórych biegłych oraz wysłuchawszy przewodniczącego Papieskiej Komisji do Rewizji Kodeksu Prawa Kanonicznego, schemat przejrzał i postanowił, iż należy go promulgować 25 stycznia 1983 r., w 24° rocznicę pierwszej zapowiedzi rewizji Kodeksu, którą ogłosił Jan XXIII. Aby zaś wszyscy te przepisy mogli poznać i zrozumieć, zanim zostaną wprowadzone w życie, papież postanowił i nakazał, aby przepisy Kodeksu otrzymały moc obowiązywania od pierwszego dnia Adwentu 1983 r.

W Konstytucji Apostolskiej Sacrae disciplinae leges, promulgującej Kodeks, Jan Paweł II napisał: «(...) promulgując dziś Kodeks, w pełni jesteśmy świadomi, że ten akt od naszej władzy pochodzący, posiada naturę prymatu. Jednak również jesteśmy świadomi, że ten Kodeks, gdy chodzi o materię, wyraża w sobie kolegialną troskę o Kościół wszystkich naszych braci w biskupstwie; co więcej, jakby na podobieństwo Soboru, ten Kodeks powinien być uważany za owoc kolegialnej współpracy, który powstał z wysiłku biegłych ludzi i instytucji, zebranego w jedno przez cały Kościół».