Finanse Zbigniew Kuryłek zbigniew.kurylek@gmail.com Zajęcia 1

Finanse Finanse jako zjawisko ekonomiczne stanowią podstawową część gospodarki rynkowej. Przedmiotem zainteresowania finansów jest: Ruch pieniądza, Tworzenie pieniądza, Cyrkulacja miedzy podmiotami prywatnymi i publicznymi, Skutki społeczno – gospodarcze. Ogół zjawisk i procesów związanych z emisją, przepływem, gromadzeniem, wydatkowaniem środków pieniężnych FINANSE występują tam gdzie w procesach gospodarczych jest PIENIĄDZ.

Funkcje finansów Fiskalna Redystrybucyjna Źródła podatkowe: PIT, CIT, VAT, akcyza, Źródła niepodatkowe: cła, wpłaty z zysku NBP Redystrybucyjna Stanowi podstawę wydatków budżetowych – transferów Utrzymanie sfery oświaty, kultury, nauki, Dotacje Celowe – administracji rządowa, samorządy terytorialne Podmiotowe – dofinansowanie działalności bieżącej podmiotu Przedmiotowe – dopłaty do wybranych rodzajów wyrobów i usług Subwencje Szczególny rodzaj dotacji związany z bezzwrotną pomocą finansową udzielaną podmiotom Stymulacyjna – państwo posiada instrumenty za pomocą których może wpływać na zyskowność podmiotów. Instrumenty to polityki: Podatkowa Kredytowa Dewizowa Kontrolna – śledzenie przepływu strumieni pieniężnych np. stan płynności bieżącej przedsiębiorstw.

Złożoność finansów W skład finansów wchodzą: Finanse przedsiębiorstw, Finanse publiczne, Finanse ludności, Bankowość, Rynek finansowy. Powinny odpowiadać na następujące pytania: Jakie rodzaje pieniądza występują w gospodarce, Istota, funkcje i różnice strumieni pieniężnych, Dlaczego władze publiczne zgłaszają popyt na środki pieniężne, Od czego zależy wielkość popytu na pieniądz i jak go zaspokoić, Jak powinien być zorganizowany rynek finansowy, Jaki wpływ na zjawiska gosp. ma inflacja, stopa procentowa, polityka podatkowa.

System finansowy Zespół aktów prawnych, instytucji finansowych, który umożliwia zawieranie stosunków finansowych w sferze realnej i finansowej, Składnikami systemu są: instrumenty finansowe, rynki finansowe, instytucje finansowe, zasady określające sposoby ich działania.

Funkcje systemu finansowego Funkcja płatnicza System finansowy zapewnia sprawne działalnie rozliczeń przy zakupie dóbr i usług Funkcja płynności system finansowy umożliwia i ułatwia zamianę papierów wartościowych i innych aktywów finansowych na gotówkę (pieniądz) Funkcja oszczędności polega na promowaniu warunków atrakcyjnego lokowania nadwyżek pieniądza przy umiarkowanym ryzyku Funkcja akumulacji bogactwa „przechowywanie” siły nabywczej danego podmiotu

Funkcje systemu finansowego Funkcja kredytowa zapewnienie nieprzerwanego kredytu dla przedsiębiorstw, gospodarstw domowych, rządu, aby zapewnić finansowanie inwestycji i konsumpcji, Funkcja minimalizacji ryzyka w system finansowy powinny być wbudowane mechanizmy i instrumenty minimalizujące ryzyko Funkcja polityki gospodarczej możliwość prowadzenia przez rząd polityki mającej na celu wzrost gospodarczy, niskie bezrobocie, walkę z inflacją

Instytucje systemu finansowego Monetarne instytucje finansowe Bank centralny, Banki komercyjne, Instytucje pośrednictwa finansowego Zakłady ubezpieczeń, OFE, Fundusze inwestycyjne, Podmioty maklerskie, Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe

System finansowy Przepływ funduszy w systemie finansowym Rynki finansowe Jednostki nadwyżkowe (zysk>inwestycje) Jednostki deficytowe (zysk<inwestycje) Pośrednicy finansowi Źródło: Z. Bodie, R. C. Merton, Finanse, PWN, Warszawa 2003, s. 51.

Modele systemów finansowych według zaangażowania sektora bankowego Model anglo-amerykański Model niemiecko - japoński Finansowanie przedsiębiorstw duże znaczenie finansowania wewnętrznego finansowanie zewnętrzne za pośrednictwem anonimowych rynków kapitałowych nacisk na krótkookresowe, pasywne stosunki miedzy instytucjami finansowymi i przedsiębiorstwami brak udziału banków w kapitale przedsiębiorstw, Finansowanie przedsiębiorstw duże znaczenie finansowania zewnętrznego finansowanie zewnętrzne oparte na indywidualnie negocjowanych kredytach bankowych o stałym oprocentowaniu nacisk na długookresowe, aktywne, bliskie stosunki miedzy instytucjami finansowymi i przedsiębiorstwami udziały banków w kapitale przedsiębiorstw

Modele systemów finansowych według zaangażowania sektora bankowego Model anglo-amerykański Model niemiecko - japoński Typy i rola przedsiębiorstw finansowych wysoki stopień specjalizacji instytucji (wyodrębnienie banków depozytowo kredytowych i inwestycyjnych) banki nastawione na krótkoterminową działalność kredytową banki wykorzystywane są przede wszystkim do realizacji funkcji płatniczych i rozliczeniowych duża skłonność do tworzenia innowacji finansowych Typy i rola przedsiębiorstw finansowych niski stopień specjalizacji instytucji banki uniwersalne nastawione na długoterminowa działalność kredytową mniejsza skłonność do tworzenia innowacji finansowych

Modele systemów finansowych według zaangażowania sektora bankowego Model anglo-amerykański Model niemiecko - japoński Rynki papierów wartościowych Bardziej rozwinięte Polityka banku centralnego Operacje otwartego rynku Mechanizm płatniczy transfery debetowe (czeki) Izby rozliczeniowe Rynki papierów wartościowych Mniej rozwinięte Polityka banku centralnego Działalność refinansowa Mechanizm płatniczy transfery kredytowe (giro) poczta

Funkcje banku centralnego Emisyjna Prawo wydawania pieniądza papierowego i monet, Bank w za pomocą tej funkcji zawsze jest wypłacalne, a depozyty są pewne Banku banków Regulacja pieniądza gotówkowego w obiegu, Oddziaływanie na płynność banków komercyjnych, Wpływ na zdolność banków kom. do kreowania pieniądza kredytowego, Bank państwa Realizacja polityki gospodarczej Obieg pieniądza, Równowaga bilansu płatniczego państwa, Obsługa płatnicza państwa. Realizacja polityki dewizowej i kursowej, Gospodarowanie rezerwami pieniężnymi państwa

Funkcje banków komercyjnych Kredytowa Zaspokajanie popytu na środki pieniężne w gospodarce, Oszczędnościowo – lokacyjna Przyjmowanie i gromadzenie wolnych środków pieniężnych w postaci wkładów i lokat, Rozliczeniowa Wykorzystanie operacji płatniczych pomiędzy dłużnikami i wierzycielami

CIR w bankach krajowych W LATACH 2007-2008 Źródło: www.bankier.pl

ROE netto w wybranych bankach krajowych W latach 2005 - 2008 Źródło: www.bankier.pl

Bibliografia M. Podstawka, Finanse, PWN, Warszawa 2010, W. Szczęsny, Finanse, Difin, Warszawa 2010, E. Jarocka, Finanse, Difin, Warszawa 2008, Z. Bodie, R. C. Merton, Finanse, PWN, Warszawa 2003, J. Ostaszewski, red., Finanse, Difin, Warszawa 2007.