Wstęp do filozofii Wykład nr 5 (JW) Argument ontologiczny jako przykład argumentacji filozoficznej

Argument filozoficzny Mało lub wcale danych empirycznych (jeśli tak, to b. ogólne, typu rzeczy się ruszają, powstają i giną itp.) Dużo analizy pojęciowej (np.. Co to znaczy istnieć?) Próba rozwiązania paradoksu, odpowiedzi na kontrprzykład

Argument ontologiczny Św. Anzelm z Canterbury (XI w.) Kartezjusz (XVII w.) Współcześni logicy i filozofowie analityczni (1) Spełnia warunki jw. (2) Wikła się w szereg problemów filozoficznych (3) Intrygujący bez względu na trafność lub nie wniosku

Kartezjusz (1)Bóg jest bytem najdoskonalszym (absolutnie doskonałym). (2)Bóg posiada wszystkie doskonałości. (3)Istnienie jest doskonałością. (4)Bóg posiada doskonałość istnienia. WN: Bóg istnieje

Analiza formalna (1) Definicja (pojęcia) Boga. (2) Konsekwencja (1). (3) Teza zdrowego rozsądku. (4) Konsekwencja (2) i (3). WN – konsekwencja (4).

Analiza materialna (1), (2), (4) – OK (2) – problem: czy istnienie jest doskonałością (własnością, predykatem) jak każda inna? I. Kant: nie! (czy na pewno?) Przykład: ona jest piękna, inteligentna, zaradna oraz... istniejąca.

Reformulacja (1)Pojęcie Boga jest pojęciem bytu najdoskonalszego (PBN). [def.] (2)Jeśli pojęcie x-a jest PBN, to pojęcie to pociąga swą egzemplifikację. [teza] (3)Pojęcie Boga pociąga swą egzemplifikację. [RO: 2, 1] WN: Bóg istnieje.

Ocena OK., ale dlaczego mamy akceptować (2)? Odpowiedź – propozycja współczesna. Uwaga: większość znanych nam pojęć nie pociąga a priori swej egzemplifikacji. Niektóre (pojęcia wewn. sprzeczne) pociągają a priori jej brak (pustość). Może są więc analogicznie odwrotne.

Norman Malcolm (XX w.) – par. (1)Treść pojęcia Boga: Bóg nie może powstać (urodzić się), ani zginąć (umrzeć). [eksplikacja] (2)Jeżeli Bóg nie istnieje, to nie jest możliwe, żeby istniał. [z 1: bo nie mógł zginąć, ani nie może się narodzić ]

Cd. (3) Jeśli jest możliwe, żeby Bóg istniał, to Bóg istnieje. [Prawo transpozycji: 2] (4) Jest możliwe, żeby Bóg istniał. [Teza] WN: Bóg istnieje. [RO: 3, 4]

Problemy A. Czy na pewno teza (4) jest prawdziwa? G. W. Leibniz: dowód dla (4): niemożliwość = sprzeczność, a w Bogu nie może być sprzeczności, bo jest prosty lub składa się z samych jakości pozytywnych. B. Czy nie miesza się tu pojęć możliwości: logicznej i temporalnej?

Św. Anzelm (1)Bóg jest czymś, ponad co nie może być pomyślane nic większego. [def.] (2)Bóg istnieje w intelekcie (rozumiemy jego pojęcie). [teza empir.] (3)Istnieć w intelekcie i w rzeczywistości jest czymś więcej niż istnieć tylko w intelekcie. [teza]

Cd. (4) Jeśli Bóg istnieje tylko w intelekcie, to nie jest czymś, ponad co nie może być pomyślane nic większego (bo można pomyśleć coś większego: istniejącego także w rzeczywistości). [konsekwencja 3 i 1] (5) Bóg nie może być czymś, ponad co można pomyśleć coś większego. [konsekwencja 1]

Wniosek WN: Bóg istnieje i w intelekcie i w rzeczywistości. (Gdyby tak nie było, to byłby – wbrew definicji – czymś, ponad co można pomyśleć coś większego).

Gaunilon Kontrprzykład: OK., ale w ten sposób można też dowieść, że istnieje w rzeczywistości np. zaginiona wyspa, ponad którą nie można pomyśleć doskonalszej itp.

Odpowiedź Co innego wyspa, co innego Bóg: Dla każdej wyspy można pomyśleć wyspę doskonalszą, np. mającą o 1 banana więcej. Tak nie jest dla Boga, np. Bóg jest wszechmocny lub wszechwiedzący, a tzn., że nie można pomyśleć bytu, który choć trochę więcej może lub więcej wie.

Konkluzja Można się spierać o wartość argumentu ontologicznego, o istnienie Boga itp. Jedno jest pewne: pojęcie Boga (jeśli się w nie wmyślimy) jest wyjątkowe, niezwykłe. A takimi pojęciami interesuje się filozofia. Czy są pojęcia bardziej godne filozoficznej analizy?