31.10.12

31.10.12 § Koncepcje wynagradzania pracowników sądów de lege lata i de lege ferenda dr Artur Rycak Uczelnia Łazarskiego

Podstawy prawne wynagradzania pracowników sądów Obecnie wynagradzanie pracowników sądów uregulowane jest w kilku aktach prawnych, w tym: 1) Prawie o ustroju sądów powszechnych – zasady wynagradzania sędziów, referendarzy sądowych, a od 1 stycznia 2013 r. także dyrektorów sądów, 2) ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury – zasady wynagradzania urzędników sądowych i pracowników pomocniczych i obsługi, 3) rozporządzeniu MS z dnia 30 marca 2010r. w sprawie stanowisk i szczegółowych zasad wynagradzania urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury oraz odbywania stażu urzędniczego – zasady wynagradzania urzędników sądowych i pracowników pomocniczych i obsługi,

Podstawy prawne wynagradzania pracowników sądów 4) rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 kwietnia 2012 r. w sprawie wynagrodzenia zasadniczego asystentów sędziów, 5) ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie wynagrodzeń kuratorów zawodowych i aplikantów kuratorskich – zasady wynagradzania zawodowych kuratorów sądowych oraz aplikantów kuratorskich.

Metody kształtowania wynagrodzeń W prawie pracy wyróżnia się dwie główne metody kształtowania wynagrodzeń: układową (dialogu społecznego), administracyjną (zakładająca brak dialogu na poziomie pracodawcy). Metoda układowa jest metoda preferowaną przez przepisy kodeksu pracy i dotyczy zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego. Polega na regulowaniu zasad wynagradzania pracowników w układach zbiorowych pracy i innych porozumieniach o charakterze zbiorowym. Metoda administracyjna polega na regulowaniu zasad wynagradzania pracowników w ustawach i rozporządzeniach. 31.10.12 dr Krzysztof Walczak

Metody kształtowania wynagrodzeń 31.10.12 Metody kształtowania wynagrodzeń W odniesieniu do pracowników sądów stosuje się głównie metodę administracyjną – regulowania zasad wynagradzania w ustawach i rozporządzeniach. Metodę dialogu społecznego stosuje się tylko w przypadku premiowania. Taki stan rzeczy jest nieprawidłowy. Jego skutkiem jest brak elementów dialogu społecznego w sądach i marginalizowanie związków zawodowych. Polska nie przestrzega zatem art. 7 Konwencji MOP nr 151 dotyczącej ochrony prawa organizowania się i procedury określania warunków zatrudnienia w służbie publicznej. 31.10.12 dr Krzysztof Walczak

Metody kształtowania wynagrodzeń 31.10.12 Metody kształtowania wynagrodzeń Zgodnie z art. 7 Konwencji MOP nr 151, kraje ratyfikujące zobowiązane są podejmować odpowiednie kroki odpowiadające warunkom krajowym zmierzające do udzielenia poparcia i pomocy w jak najszerszym rozwijaniu i stosowaniu mechanizmu rokowań między zainteresowanymi władzami publicznymi i organizacjami pracowników publicznych co do warunków zatrudnienia lub każdej innej metody pozwalającej na uczestniczenie przedstawicieli pracowników publicznych w ustalaniu tych warunków. 31.10.12 dr Krzysztof Walczak

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Regulacja wynagrodzeń pracowników sądów jest rozproszona, przy czym wobec niektórych grup zawodowych można uznać ją za właściwą, np. wobec referendarzy sądowych Regulacja wynagrodzeń asystentów powinna być umiejscowiona w ustawie o pracownikach sądów (obecnie wynika z przepisów Prawa o ustroju sądów powszechnych). W ustawie o pracownikach sądów i prokuratury brak jest zasad określających reguły ustalania wynagrodzenia za pracę, które można by uznać jako spełniające wymogi wynikające z zasady równego traktowania pracowników.

Metody kształtowania wynagrodzeń 31.10.12 Metody kształtowania wynagrodzeń Zgodnie z art. 7 Konwencji MOP nr 151, kraje ratyfikujące zobowiązane są podejmować odpowiednie kroki odpowiadające warunkom krajowym zmierzające do udzielenia poparcia i pomocy w jak najszerszym rozwijaniu i stosowaniu mechanizmu rokowań między zainteresowanymi władzami publicznymi i organizacjami pracowników publicznych co do warunków zatrudnienia lub każdej innej metody pozwalającej na uczestniczenie przedstawicieli pracowników publicznych w ustalaniu tych warunków. 31.10.12 dr Krzysztof Walczak

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Ustawa o pracownikach sądów i prokuratury oraz rozporządzenie MS z 30 marca 2010 r. w sprawie stanowisk i szczegółowych zasad wynagradzania (…) przepisy przewidują taryfowy system wynagradzania oparty o: - tabele stanowisk z określonymi formalnie kwalifikacjami koniecznymi do zajmowania stanowiska, - tabelę stawek wynagrodzenia zasadniczego, - tabelę mnożników służących do ustalenia wysokości dodatku funkcyjnego brak mechanizmów dialogu społecznego brak wartościowania stanowisk pracy zbyt szerokie widełki płacowe zbyt sztywne wymagania kwalifikacyjne

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Referendarze sądowi Struktura wynagrodzenia: Wynagrodzenie zasadnicze – wynosi 75 % wynagrodzenia zasadniczego w stawce pierwszej sędziego sądu rejonowego, powiększonego o należną składkę z tytułu ubezpieczenia społecznego. - po 7 latach pracy na stanowisku referendarza sądowego wynagrodzenie zasadnicze podwyższa się do wysokości 75 % wynagrodzenia zasadniczego sędziego sądu rejonowego w stawce drugiej, powiększonego o należną składkę z tytułu ubezpieczenia społecznego, - po dalszych 7 latach pracy - do wysokości 75 % wynagrodzenia zasadniczego sędziego sądu rejonowego w stawce trzeciej, powiększonego o należną składkę z tytułu ubezpieczenia społecznego.

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Referendarze sądowi Struktura wynagrodzenia: Wynagrodzenie zasadnicze starszego referendarza sądowego wynosi: 85 % wynagrodzenia zasadniczego sędziego sądu rejonowego w stawce drugiej, powiększonego o należną składkę z tytułu ubezpieczenia społecznego, po 7 latach pracy na stanowisku starszego referendarza sądowego wynagrodzenie zasadnicze podwyższa się do wysokości 85 % wynagrodzenia zasadniczego sędziego sądu rejonowego w stawce trzeciej, powiększonego o należną składkę z tytułu ubezpieczenia społecznego. Dodatek za wieloletnią pracę – od 5 do 20% wynagrodzenia zasadniczego pocąwszy od 6. roku pracy Dodatkowe wynagrodzenie roczne Nagroda jubileuszowa

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Kuratorzy sądowi Struktura wynagrodzenia: Wynagrodzenie zasadnicze – odnosi się do kwoty bazowej ustalanej przez państwo, corocznie waloryzowanej Dodatki funkcyjne – kuratorzy okręgowi i ich zastępcy oraz kierownicy zespołu kuratorskiej służby sądowej Dodatek za wieloletnią pracę – wynoszący począwszy od szóstego roku pracy 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek specjalny – przyznawany na czas określony, do wysokości 40% wynagrodzenia zasadniczego powiększonego o kwotę przyznanego dodatku funkcyjnego Dodatek za pracę terenową - w wysokości 50% kwoty bazowej Dodatek patronacki za sprawowanie opieki nad aplikantem Dodatkowe wynagrodzenie roczne Nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy –wysokość nielimitowana Nagrody jubileuszowe

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Tabela mnożników kwoty bazowej dla stopni służbowych Kwota bazowa w 2012 r.: 1 873,84 zł. Lp.   Mnożnik kwoty bazowej 1 Kurator specjalista 2,3 2 Starszy kurator zawodowy 2,0 3 Kurator zawodowy 1,7 4 Aplikant kuratorski 0,9

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Dyrektorzy sądów - obecnie Struktura wynagrodzenia: Wynagrodzenie zasadnicze – Dodatek za wieloletnią pracę – wynoszący począwszy od szóstego roku pracy 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek specjalny – przyznawany na czas określony, do wysokości 40% wynagrodzenia zasadniczego powiększonego o kwotę przyznanego dodatku funkcyjnego Dodatkowe wynagrodzenie roczne Nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy Nagrody jubileuszowe

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Dyrektorzy sądów – od 1 stycznia 2013 r. Struktura wynagrodzenia: Wynagrodzenie zasadnicze – stawki wg widełek z rozporządzenia Dodatek specjalny – przyznawany na czas określony, do wysokości 40% wynagrodzenia zasadniczego powiększonego o kwotę przyznanego dodatku funkcyjnego w wysokości do 40% wynagrodzenia zasadniczego) plus nieograniczone co do wysokości nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy Dodatkowe wynagrodzenie roczne Nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy – wysokość nielimitowana

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Dyrektorzy sądów – od 1 stycznia 2013 r. Wynagrodzenie zasadnicze – stawki projektowane: Dla dyrektorów sądów rejonowych i okręgowych: 4 500 – 8 000 w sądach o limicie do 20 etatów sędziowskich 5 000 – 9 000 w sądach o limicie od 21 do 50 etatów sędziowskich 6 000 – 10 000 w sądach o limicie powyżej 50 etatów sędziowskich Dla dyrektorów sądów apelacyjnych: 8 000 – 13 000

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Urzędnicy i pracownicy sądów Struktura wynagrodzenia: Wynagrodzenie zasadnicze – wg stawek z załącznika do rozporządzenia Dodatek za wieloletnią pracę – wynoszący począwszy od szóstego roku pracy 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek specjalny – przyznawany na czas określony, do wysokości 40% wynagrodzenia zasadniczego powiększonego o kwotę przyznanego dodatku funkcyjnego Premie Dodatkowe wynagrodzenie roczne Nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy – wysokość nielimitowana Nagrody jubileuszowe

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Wynagrodzenie zasadnicze urzędników i pracowników sądów Stanowiska   Kwota w zł 1 2 Stanowiska samodzielne 1.800-7.000 Stanowiska wspomagające 1.500-5.200 Stażysta 1.400-2.400 Aplikant referendarski 1.700 Stanowiska pomocnicze, obsługi technicznej i gospodarczej 1.126-2.900

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów TABELA MNOŻNIKÓW SŁUŻĄCYCH DO USTALENIA WYSOKOŚCI DODATKU Z TYTUŁU ZAJMOWANEGO STANOWISKA LUB PEŁNIONEJ FUNKCJI PRZYSŁUGUJĄCEGO URZĘDNIKOM I INNYM PRACOWNIKOM SĄDÓW I PROKURATURY Stanowiska samodzielne   do 2,0 Stanowiska wspomagające: - starszy inspektor ds. biurowości do 1,5 - inspektor ds. biurowości do 1,1 - główny specjalista do 1,0 Funkcja naczelnika wydziału Funkcje kierowników: sekretariatu, sekretariatu wydziału lub sekcji wydziału, oddziału, biura, sekcji, zespołu, działu

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Urzędnicy i pracownicy sądów Struktura stanowisk. Urzędnicy: stanowiska samodzielne (dyrektor, główny księgowy, radca prawny, audytor) stanowiska wspomagające pion orzeczniczy (np. inspektor ds. biurowości, sekretarz sądowy, migrator, protokolant) pozostałe stanowiska wspomagające (np. inspektor, księgowy, kasjer, główny specjalista, informatyk) Pracownicy: stanowiska pomocnicze (np. sekretarz, woźny) stanowiska obsługi technicznej i gospodarczej (np. kierowca, portier, sprzątaczka)

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Asystenci sędziów Struktura wynagrodzenia: Wynagrodzenie zasadnicze – wg stawek z rozporządzenia od 2.675 zł do 3.824 zł. Dodatek za wieloletnią pracę – wynoszący począwszy od szóstego roku pracy 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek specjalny – przyznawany na czas określony, do wysokości 40% wynagrodzenia zasadniczego powiększonego o kwotę przyznanego dodatku funkcyjnego Premie Dodatkowe wynagrodzenie roczne Nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy – wysokość nielimitowana Nagrody jubileuszowe

Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów Mechanizm waloryzacji wynagrodzeń Art. 14a ustawy o pracownikach sądów i prokuratury  Podwyższenie wynagrodzeń urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury następuje w terminach i na zasadach określonych dla pracowników państwowej sfery budżetowej nieobjętych mnożnikowymi systemami wynagrodzeń.

Praktyka wynagradzania w sądach Premiowanie i nagradzanie Art. 14 ust. 2 ustawy Minister Sprawiedliwości może określić, w drodze rozporządzenia: 1) regulamin premiowania urzędników i innych pracowników zatrudnionych przy ściąganiu należności sądowych oraz w wydziałach ksiąg wieczystych, 2) regulamin przyznawania urzędnikom i innym pracownikom sądów i prokuratury nagród za szczególne osiągnięcia w pracy - uwzględniając charakter i rodzaj czynności wykonywanych przez urzędników i innych pracowników oraz zajmowane stanowisko, a także rzetelność, inicjatywę, sumienność i zaangażowanie przy wykonywaniu obowiązków i poleceń służbowych.

Praktyka wynagradzania w sądach Premiowanie i nagradzanie § 7 rozporządzenia płacowego 1. Urzędnikom i innym pracownikom sądów i prokuratury mogą być przyznawane premie z funduszu premiowego. 2. Prezes sądu albo właściwy prokurator tworzy fundusz premiowy w ramach posiadanych środków na wynagrodzenia, określając jego wysokość oraz regulamin premiowania. Ministerstwo Sprawiedliwości nie mogło jak widać zdecydować się komu przyznać kompetencje regulowania premii dla urzędników i pracowników sądów.

Praktyka wynagradzania w sądach Regulaminy wynagradzania: w niektórych sądach wprowadzono regulaminy wynagradzania, które co do zasady powtarzają regulacje ustawy i rozporządzenia płacowego. W przypadku zmian normatywnych, które znoszą lub modyfikują elementy wynagrodzenia pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, dla skuteczności tych zmian konieczne są wypowiedzenia zmieniające warunki płacy Regulaminy nagród: badanie regulaminów nagród obowiązujących w sądach powszechnych wskazuje, że nie wnoszą one zazwyczaj nowej jakości do zasad nagradzania i są formułowane szablonowo.

Praktyka wynagradzania w sądach § Regulaminy premiowania: praktyka pokazuje, że regulaminy premiowania obowiązujące w sądach są formułowane zbyt ogólnikowo, w szczególności brak jest precyzyjnie określonych, sprawdzalnych zasad premiowania, co prowadzi do dużych problemów w zakresie kwalifikacji tych regulaminów, które często można uznać za regulaminy nagród, wbrew ich tytułom. Problem braku prac legislacyjnych o charakterze holistycznym

Praktyka wynagradzania w sądach Inicjatywa zawarcia ponadzakładowego układu zbiorowego pracy – jesienią 2012 r. Międzyregionalna Sekcja „Solidarność” NSZZ Pracowników Sądownictwa wystąpiła do Ministra Sprawiedliwości z inicjatywą zawarcia ponadzakładowego układu zbiorowego pracy. Obecnie trwają prace wstępne mające na celu przygotowanie się stron do fazy negocjacji.