Wymiary polityki rodzinnej w Polsce Dr B Wymiary polityki rodzinnej w Polsce Dr B. Fedyszak-Radziejowska IRWiR PAN Wydział Administracji i Nauk Społecznych PW

Socjologiczny wymiar polityki rodzinnej 1. Rodzina jako instytucja społeczna. 2. Rodzina jako wartość ceniona w społeczeństwie. Czy polityka rodzinna może abstrahować od systemu wartości Polaków?

Rodzina opisywana i definiowana przez socjologów 38 lat temu, wg. J Rodzina opisywana i definiowana przez socjologów 38 lat temu, wg. J. Szczepańskiego to: „szczególna grupa społeczna tworząca własne środowisko kulturowe, własny styl życia, indywidualne sposoby wyrażania tożsamości, kształtująca osobowość dzieci w procesie socjalizacji”. W 1994 roku wg. N. Goodmana: „Instytucja składająca się przynajmniej z jednej osoby dorosłej i jednego dziecka, grupa społeczna stosunkowo (!) trwała, odpowiedzialna za proces socjalizacji”. W XXI wieku wg. A. Giddensa (2004): „To społeczna instytucja opiekuńczo-socjalizacyjna”. wg B. Szackiej (2003): Rodzina to grupa społeczna i instytucja kontrolująca proces reprodukcji osobników ludzkich. Raczej gospodarstwo domowe, niż rodzina, raczej instytucja reprodukcyjno – socjalizacyjna, niż wspólnota połączona pokrewieństwem.

Tabela 1. Sprawy ważne w życiu Polaków (w %)

Tabela 2. Znaczenie rodziny w życiu Polaków (w %)

Tabela 3. Sytuacja demograficzna w Polsce w latach 1989–2007

Tabela 4. Polacy o rozwodach. (w %)

Tabela 5. Opinie o rozwodach w wybranych krajach

Tabela 6. Modele podziału obowiązków w rodzinie w latach 1997–2007 (w %)

Tabela 7. Rzeczywista sytuacja w rodzinie a preferowany model wzajemnych relacji (w %)

Tabela 8. Opinie o przyczynach mniejszej liczby urodzeń w Polsce w ostatnich latach (w %)

Polityka społeczna powinna dostrzegać dominujące postawy Polaków Role macierzyńskie i rodzicielskie okresowo dominują nad rolami zawodowymi Role opiekuńcze - wnuki i starzejący się rodzice - przyspieszają czas przechodzenia na emeryturę Role wspólnotowe wygrywają z rywalizacją, karierą, sukcesem, polityką

Dylematy polityki rodzinnej w Polsce, wybór celu i instrumentów a. Wspierać jednostkę w pracy zawodowej i karierze, czy rodzinę w godzeniu ról? b. Podejmować działania zmierzające do opieki nad dzieckiem, (autonomiczna jednostka), czy wspierać rodzinę i dzieci (autonomiczna wspólnota)? c. Polityka rodzinna a polityka ludnościowa, polityka rynku pracy, polityka parytetów, d. W polskim społeczeństwie dzisiaj wartością jest rodzina jako wspólnota, polityka społeczna adresowana do jednostek w rolach pracowniczych to projekt ingerujący w obecny system wartości Polaków

Kierunkowe rozwiązania polityki rodzinnej uwzględniającej postawy Polaków a. Instrumenty finansowe wspierają rodziny posiadające dzieci (becikowe, zasiłki, ulgi podatkowe) b. System emerytalny zapewnia poczucie finansowego bezpieczeństwa kobietom w roli matki c. Wzmocnienie instytucji – żłobki, przedszkola, przyjazna szkoła (nie kombinat szkolny!) – które ułatwiają godzenie ról zawodowych i rodzicielskich d. Akceptacja roli i kompetencji związków zawodowych jako instytucji gwarantującej w miejscu pracy prawa pracownicze kobiet, mężczyzn, rodziców e. Instrumenty wspierające partnerstwo rodziców w rolach rodzicielskich – urlopy dla ojców, elastyczność zatrudnienia, ruchomy czas pracy f. System wsparcia, terapii, poradnictwa dla rodzin biednych, patologicznych a interwencje kryzysowe i system placówek opiekuńczych