Postępowania kontrolne Anna DOBACZEWSKA

Rodzaje kontroli Czynności sprawdzające Kontrola podatkowa Kontrola skarbowa Szczególny nadzór podatkowy Różni je tryb i cel dokonywanych czynności, organy wykonujące oraz podstawa prawna

Czynności sprawdzające Pojawiły się wraz z tzw. samowymiarem Dokonywane przez organy podatkowe I instancji, mają na celu: 1)   sprawdzenie terminowości: składania deklaracji wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów;  2)  stwierdzenie formalnej poprawności deklaracji  3)   ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami Stosuje się do nich odpowiednio wybrane przepisy działu IV - postępowanie podatkowe, nie o kontroli Celem wprowadzenia tej instytucji było odformalizowanie postepowania w przypadkach , gdzie bez szkody dla wierzyciela i uprawnien procesowych storny

Czynności sprawdzające Przez organy podatkowe pierwszej instancji, mają na celu: 1)   sprawdzenie terminowości: składania deklaracji wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów;  2)  stwierdzenie formalnej poprawności deklaracji  3)   ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami

Czynności kontrolne Ustalenie stanu obowiązującego (wzorców) Ustalenie stanu faktycznego ( wykonań) Porównanie stanu faktycznego z wyznaczonym wzorcem postępowania i ustalenie ewentualnych niezgodności Wyjaśnienie przyczyn stwierdzonych niezgodności

Charakter czynności sprawdzających 272 pkt 1, 2 i 274 (korekta pod nadzorem), tylko te są w istocie czynnościami sprawdzającymi 272 pkt 3, 274c, 275-277 (postęp. dowodowe) 274a(korekta samowymiaru) 278 (wyłączenie organu) 280 (relacje czynności sprawdzających i postępowania podatkowego) 272 pkt 3 – w zakresie niezbędnym – to de facto niedookreslone pojęcie daje duze pole do nadużyc, bo jest praktycznie nieogranicznony. I to bez wszczynania postepowania podatkowego. Nawet w postepowaniu czynnosci musza się zawęzać do przedmiotu postępowania Podatnik nie wie czy to jeszcze postepowanie sprawdzajace czy już podatkowe, może ono być dowolnie długie i dowolnie szeroko zakrojone.ochrona procesowa jak dla strony jest czesciowo wyłaczona (art. 280) Czynności sprawdzajace nie konczą się żadnym aktem , żadnym protokolem, zaswiadczeniam o zakresie przekrowadzonych czynnosći, nie mówiąc już o stanowisku organu Może stanowić podstawe do swoistych nadurzyć – organ podatkowy pozyska inforamcje o nierzetelnych zeznaniach podatkowych, ale błedy nie będą miały charakteru formalnego. Organ może poczekać do konca okresu przedawnienia i wówcas naliczyc aksymlne odsetki. Nie ma insrumentów mobilizujacych organ podatkowy do natychmianstowego dzialania

Korekta organu (art. 274OP) Po wezwaniu do wyjaśnień Błędów rachunkowych oczywistych omyłek Braków w wymaganych wypełnieniach deklaracji lub załączników do deklaracji (np. Podpisów na PIT 36) Składanych przez podatnika, płatnika lub inkasenta W pozostałych przypadkach zwraca się do składającego

Korekta organu Gdy zmiana wysokości zobowiązania, nadpłaty, zwrotu lub straty w wyniku korekty nie jest wyższa niż 1000 zł Uwierzytelnia się kopię deklaracji Doręcza podatnikowi wraz z informacją zmianie wysokości zobowiązania, nadpłaty zwrotu czy straty Podatnik ma prawo sprzeciwu w 14 dni od doręczenia, i anulowania korekty korekta niekwestionowana ma skutek jakby była złożona przez podatnika Czyli jeśli organ tez się pomyli, to obciąża to podatnika

Konsekwencje korekty Zastosowanie się wezwanego do wykonania czynności określonych w wezwaniu przez organ podatkowy zapewnia traktowanie skorygowanej deklaracji podatkowej jako sporządzonej prawidłowo pod względem formalnym. nie chroni przed postawieniem ewentualnych zarzutów materialnych (np. o zaniżeniu podstawy opodatkowania itp.) w toku wykonywania kontroli podatkowej lub kontroli skarbowej. nie zwalnia też od obowiązku uiszczenia odsetek za zwłokę uwalnia od odpowiedzialności przewidzianej w kodeksie karnym skarbowym. Podatnik może nadal dokonywać samodzielnej korekty deklaracji

Kontrola podatkowa a postęp. podatkowe Art. 292 OP – odsyła do : art. 102 § 2 i 3 art. 135-138 art. 139 § 4, 140 § 2 , art. 141, 142 DZIAŁ IV -Rozdział 1,2,5,6,9-12,14,16,22,23 Prowadzona może być samoistnie lub jako etap wszczętego postępowania podatkowego Prowadzenie postępowania podatkowego w danej sprawie nie wyklucza ustalenia stanu faktycznego związanego z tą sprawą w toku równolegle prowadzonej kontroli podatkowej. Uzasadnieniem odrębności postępowania w danej sprawie jest to że nie służy jurysdykcji podatkowej, ma węższy zakres i ogranicza się do badania stanu faktycznego, ma rolę „służebną’ w stosunku do postępowania podatkowego. Kontrola prowadzi w konsekwencji do wymiaru podatku. Jednak w zakresie postępowania dowodowego obydwa są tożsame, należy się zatem zastanowić czy wyodrębnienie jest uzasadnione? – w zielonej ksiażce (Dzwonkowski) tweirdzi ze nie. Można i należy prowadzić kontrole obok prowadzonego postępowania, pod warunkiem że dotyczą innej sprawy, w pozostałych sytuacjach kontrola powinna być „wchłonięta”. W przeciwnym wypdaku trzeba by prowadzic postepowanie dowodowe dwukrotnie, a w skrajnych przypadkach prowadziłoby do odmiennych wyników. Jednak rezultaty obydwu postępowan są odmienne, w kontroli niewiążące ustalenia w protokole oraz wiążąca decyzja wymiarowa.

Zakres kontroli W zakresie spraw rozstrzygniętych decyzją ostateczną k.p. nie może być ponownie wszczęta, chyba że jest niezbędna dla przeprowadzenia postępowania w:   1)   sprawie stwierdzenia nieważności, stwierdzenia wygaśnięcia, uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej lub wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną;   2)   związku z uchyleniem lub stwierdzeniem nieważności decyzji przez sąd administracyjny.

Organy kontroli Organ podatkowy pierwszej instancji Minister Finansów (w przypadku ustalania cen transakcyjnych ) Ewentualny udział służb porządkowych -Policji, Straży Granicznej lub straży miejskiej (gminnej), jeżeli trafi na opór uniemożliwiający lub utrudniający przeprowadzenie czynności kontrolnych, albo zwrócić się o ich asystę, gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że na taki opór natrafi. Przepisy o kotroli podatkowej stosują także inspektorzy kontroli skarbowej, albowiem od 2003 przeprowadzono unifikację procedur OP i ustawy o kontroli skarbowej

Podmioty podlegające kontroli Podatnik Płatnik Inkasent Następcy prawni nie osoby trzecie

Zasady podejmowanych czynności Podejmowane tylko z urzędu, choć często ”z inspiracji” osób postronnych traktowane jako czynności faktyczne, których podjęcie i wykonanie nie prowadzi bezpośrednio do wywołania skutków prawnych są porównywane do kontroli wstępnej (kameralnej), której istota polega na weryfikowaniu oraz konfrontowaniu informacji pochodzących z różnych źródeł Inspiracja: polecenie dyrektora izby skarbowej lub Ministra Finansów, informacje przekazane przez inne organy finansowe, banki i inne instytucje finansowe, policję, Agencję Wywiadu i Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, prokuraturę, informacje prasowe, radiowe, telewizyjne, anonimy i donosy

Zasady dokonywania czynności Tylko na podstawie upoważnienia, i w zakresie jego treści (przedmiot, okres kontroli , podstawa prawna, określenie osoby kontrolującej etc. Co do zasdy za uprzednim powiadomieniem (7-30 dni) Upoważnienie wydawane jest przez naczelnika US, naczelnika UC, burmistrza (etc.), MF w obecności kontrolowanego, lub jego pełnomocnika, osoby reprezentującej, z zastrzeżeniem art. 284a chyba że nastąpił upływ okresu przedawnienia realizacji obowiązku podatkowego, stanowiącego przedmiot kontroli. Podjęcie kontroli podatkowej nie wymaga podania przez organ kontrolujący powodów wszczęcia kontroli, czego nie należy jednak utożsamiać z obowiązkiem określenia zakresu kontroli i okazania upoważnienia z redakcji art. 284 § 1 wynika, że upoważnienie nie może być doręczone osobie wskazanej przez kontrolowanego, jeśli nie jest ona pełnomocnikiem ustanowionym w trybie art. 281a. Osoba wskazana przez kontrolowanego może reprezentować kontrolowanego tylko w trakcie kontroli, a nie w obliczu jej wszczęcia. Jeżeli w trakcie wykonywania kontroli podatkowej, organ podatkowy chce wprowadzić dalsze lub inne osoby upoważnione lub wycofać upoważnienie dla wskazanej wcześniej osoby, to powinien to uczynić poprzez zmianę upoważnienia i ponowne doręczenie go kontrolowanemu. Upoważnienia do przeprowadzenia kontroli podatkowej nie można udzielić osobom niebędącym pracownikami wymienionych urzędów, a zatrudnionym w nich, np. na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Wreszcie, upoważnienia nie można udzielić innemu organowi lub jego pracownikom. Kontrola podatkowa przeprowadzona z naruszeniem wymienionych wymogów jest nieważna z mocy prawa i nie może być podstawą innych czynności (np. wymiarowych) organu podatkowego.

Miejsce kontroli Siedziba kontrolowanego Miejsce przechowywania ksiąg Lokale mieszkalne, gdy: - tam są przechowywane księgi - tam jest siedziba przedsiębiorcy - Dotyczy uprawnień do korzystania z ulg mieszkaniowych Lokale osób trzecich

Czas kontroli w godzinach urzędowania (kontrolowanego!) 8 godzin dziennie Zakończona bez zbędnej zwłoki Nie dłużej niż przez okres podany w upoważnieniu Przedłużenie kontroli tylko na podstawie nowego upoważnienia możliwość zawieszenia lub umorzenia zawieszonej kontroli Kontrolowany nie ma możliwości kwestionowania zasadności podanych przyczyn przedłużenia oraz nowego terminu zakończenia kontroli, chyba że kontrolujący nie poda takich przyczyn lub wskaże na nie w sposób niezwiązany z istotą kontroli (np. gdy poda, że był zajęty innymi czynnościami służbowymi i musiał odłożyć w czasie czynności kontrolne). Kontrolowany może wówczas złożyć skargę na nieuzasadnione przedłużanie kontroli do organu wyższego stopnia wobec organu kontroli lub wnioskować o odstąpienie od kontroli, skoro kontrolujący nie może zakończyć jej w wyznaczonym terminie.25

Uprawnienia kontrolujących 1) do wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego; ( bez konieczności posiadania przepustki do wstępu oraz poruszania się po tym terenie przy czym nie podlegają rewizji osobistej przewidzianej w regulaminie wewnętrznym tej jednostki) 2)   do wstępu do lokali mieszkalnych w przypadku, o którym mowa w art. 276 § 1; 3)   do żądania okazania majątku podlegającego kontroli oraz do dokonania jego oględzin; 4)   do żądania udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania danych w formie elektronicznej; 5)   zbierania innych niezbędnych materiałów w zakresie objętym kontrolą, 6)   zabezpieczania zebranych dowodów; 7)   legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli; 8)   żądania przeprowadzenia spisu z natury; 9)   przesłuchiwania świadków, kontrolowanego oraz innych osób wymienionych w art. 287 § 4; 10)  zasięgania opinii biegłych.

Uprawnienia kontrolujących 1) wydania, na czas trwania kontroli, za pokwitowaniem:   próbek towarów,  akt, ksiąg i dokumentów, o których mowa w § 1 pkt 4: a)  w razie powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że są one nierzetelne, lub b)  gdy podatnik nie zapewnia kontrolującym warunków umożliwiających wykonywanie czynności kontrolnych związanych z badaniem tej dokumentacji, a w szczególności nie udostępnia kontrolującym samodzielnego pomieszczenia i miejsca do przechowywania dokumentów 2)  umożliwienia, nieodpłatnie, filmowania, fotografowania, dokonywania nagrań dźwiękowych oraz utrwalanie stanu faktycznego za pomocą innych nośników informacji, jeżeli film, fotografia, nagranie lub informacja zapisana na innym nośniku może stanowić dowód lub przyczynić się do utrwalenia dowodu w sprawie będącej przedmiotem kontroli; 3) tłumaczenie na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji dotyczącej spraw będących przedmiotem kontroli. Kontrolowany jest obowiązany wykonać je nieodpłatnie.

Przedmiot kontroli obowiązki materialne i instrumentalne (proceduralne). Czynności faktyczne o prawne stosowanie uznanej przez MF metody ustalania ceny transakcyjnej między podmiotami powiązanymi prawidłowość korzystania z uprawnień podatkowych ( np. prowadzenia uproszczonej formy dokumentacji, spełniania warunków do ulg

Uprawnienia kontrolowanego Powiadamiania o czynnościach co najmniej na 3 dni przed ich planowanym dokonaniem Pouczenia o prawach i obowiązkach Obecność przy wszystkich czynnościach Otrzymania egzemplarza protokołu kontroli Wniesienia zastrzeżeń lub wyjaśnień do protokołu, wskazując wnioski dowodowe są różnice gdy kontrolowany ma status przedsiębiorcy lub nie gdy okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli, a w szczególności istnieje ryzyko utraty materiału dowodowego lub istnieje uzasadnione prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, tylko n podstawie legitymacji Pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego nie może polegać na odesłaniu do lektury przepisów niniejszego rozdziału, lecz powinno polegać na przytoczeniu tych przepisów na piśmie. Przepisy ordynacji podatkowej nie przewidują żadnego limitu dla prowadzenia kontroli podatkowej. Ograniczenie takie pojawia się dopiero w art. 83 u.s.d.g. w stosunku do kontroli podatkowej przedsiębiorców. W praktyce kontrolnej nagminnie występują przypadki nieuzasadnionego wydłużania terminu zakończenia kontroli. Dlatego też w odniesieniu do kontroli przedsiębiorców wydłużenie takie wymaga podania uzasadnienia na piśmie i wpisania do księgi kontroli. Wydłużenie kontroli podatkowej wymaga zmiany upoważnienia. Nie można jednak prowadzić kontroli lub wydłużać terminu, nawet gdy nie został on podpisany przez kontrolowanego lub gdy kontrolowany wniósł zastrzeżenia co do protokołu kontroli. NA kontrolującym spoczywa również obowiązek zawiadomienia kontrolowanego o każdym przypadku niezakończenia kontroli w podanym wcześniej terminie oraz obowiązek podania przyczyn przedłużenia i nowego terminu, jeśli termin zakończenia kontroli ma ulec wydłużeniu. Odmowa złożenia oświadczenia o rezygnacji z obecności przy czynnościach kontrolnych nie stanowi przeszkody w podjęciu i wykonywaniu czynności kontrolnych. Należy jednak dokonać odpowiedniej adnotacji w tej sprawie i dołączyć ją później do protokołu kontroli.

Oświadczenie o stanie majątkowym Zastąpiło planowaną uprzednio abolicję podatkową Dotyczy tylko osób fizycznych gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że kontrolowany będący osobą fizyczną nie ujawnił wszystkich obrotów lub przychodów mających znaczenie dla określenia lub ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego brak rygoru za nieujawnienie, brak dookreślenia kiedy przypuszczenie jest „uzasadnione”

Treść protokołu Protokół kontroli zawiera w szczególności:   1)   wskazanie kontrolowanego;   2)   wskazanie osób kontrolujących;   3)   określenie przedmiotu i zakresu kontroli;   4)   określenie miejsca i czasu przeprowadzenia kontroli;   5)   opis dokonanych ustaleń faktycznych;   6)   dokumentację dotyczącą przeprowadzonych dowodów;   6a)  ocenę prawną sprawy będącej przedmiotem kontroli;   7)    pouczenie o prawie złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień oraz prawie złożenia korekty deklaracji. Ewentulanie ustalenia dotyczące badania ksiąg w zakresie przewidzianym w art. 193.

Kontrola skarbowa Na podstawie ustawy o kontroli skarbowej

Egzekucja należności Ściganie zaległości zaistniałych zagranicą odbywa się na podstawie dyrektywy Rady 76/308 w sprawie wzajemnej pomocy w dochodzeniu należności podatkowych i celnych oraz 2002/94 dot. zasad prowadzenia egzekucji. Na podstawie zagranicznego tytułu wykonawczego , wystawiany jest polski tytuł wykonawczy i to ten jest egzekwowany. Zainteresowany musi wykazać, że zapłacił podatek zagranicą W 2007 r. liczba wniosków otrzymanych to 1247, a wysłanych 378 na kwoty

Tajemnica skarbowa

Zakres przedmiotowy Indywidualne dane zawarte w deklaracji oraz innych dokumentach składanych przez podatników, płatników lub inkasentów Dane w informacjach podatkowych przekazywanych organom podatkowym przez podmioty inne niż wymienione w § 1;  dane w aktach dokumentujących czynności sprawdzające;  dane w aktach postępowania podatkowego, kontroli podatkowej oraz aktach postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe; dane zawarte dokumentacji rachunkowej organu podatkowego; informacje uzyskane przez organy podatkowe z banków oraz z innych źródeł informacje uzyskane w toku postępowania w sprawie zawarcia porozumień w sprawie cen transakcyjnych

Podmiotowy zobowiązane pracownicy urzędów skarbowych oraz izb skarbowych; funkcjonariusze celni i pracownicy urzędów celnych oraz izb celnych; wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta, marszałek województwa oraz pracownicy samorządowych służb finansowych; członkowie SKO, a także pracownicy biur tych kolegiów; MF oraz pracownicy Ministerstwa Finansów; Stażyści i praktykanci przedstawiciele obcej władzy obecni w toku czynności kontrolnych, w związku z prowadzeniem równoczesnych kontroli. inne osoby, którym udostępniono informacje objęte tajemnicą skarbową, chyba że na ich ujawnienie zezwala przepis prawa. Zachowanie tajemnicy skarbowej obowiązuje również po ustaniu zatrudnienia, zakończeniu stażu lub praktyki.

Udostępnianie akt z danymi MF, dyrektor owi IS lub ICj- w toku postępowania podatkowego, postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe lub postępowania kontrolnego prowadzonego w urzędzie skarbowym lub urzędzie celnym;  naczelnikom US lub UCalbo organom kontroli skarbowej - w związku ze wszczętym postępowaniem podatkowym, postępowaniem w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe lub kontrolą podatkową; Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej  sądom lub prokuratorowi - w związku z toczącym się postępowaniem;  Rzecznikowi Praw Obywatelskich - w związku z jego udziałem w postępowaniu przed sądem administracyjnym;   Prokuratorowi Generalnemu - na wniosek właściwego prokuratora: a)  w przypadkach określonych w dziale IV KPA b)  w związku z udziałem prokuratora w postępowaniu przed sądem administracyjnym; służbom ochrony państwa, Agencji Wywiadu, CBA, Policji, ŻW, Straży Granicznej, Służbie Więziennej w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania sprawdzającego na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych;  CBA w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia czynności kontrolnych, określonych w rozdziale IV ustawy o CBA. Najwyższej Izbie Kontroli § 3. W przypadkach, o których mowa w § 1, akta spraw są oznaczane oraz przekazywane w sposób przewidziany w art. 82 § 4. § 4. Naczelnicy urzędów skarbowych oraz naczelnicy urzędów celnych udostępniają Najwyższej Izbie Kontroli, w związku z toczącym się postępowaniem kontrolnym, akta, o których mowa w § 1, po wyłączeniu z nich informacji wymienionych w art. 182, chyba że informacje takie zostały uprzednio udzielone Najwyższej Izbie Kontroli na podstawie odrębnych przepisów.

Dodatkowe zabezpieczenia danych Akta spraw zawierające informacje: 1)    pochodzące z banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, z wyłączeniem informacji, o których mowa w art. 82 § 2, oraz z innych instytucji finansowych, 2)   określone w art. 305b, uzyskane od państw członkowskich Unii Europejskiej, pochodzące z banków oraz innych instytucji finansowych, 3)    uzyskane w postępowaniu w sprawie zawarcia porozumień w sprawie cen transakcyjnych - przechowuje się w pomieszczeniach zabezpieczonych zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych. Informacje, te po ich wykorzystaniu są wyłączane z akt sprawy i przechowywane w kasach pancernych lub szafach pancernych. O wyłączeniu informacji dokonuje się adnotacji w aktach sprawy.