Racjonalność w ekonomii Na podstawie M. Blaug „Metodologia ekonomii” Sylwia Malinowska

Założenie o racjonalności Próba sprowadzenia zachowania ekonomicznego do działania jednostek, które maksymalizują swoją użyteczność w sytuacji, gdy technologie i posiadane zasoby są ograniczone.

Racjonalność w języku codziennym Działanie, za którym stoją dobre racje; wykorzystujące wszelką dostępną informację, Konsekwentne stosowanie adekwatnych środków w celu osiągnięcia dobrze określonych celów,

Racjonalność dla ekonomisty Dokonywanie wyboru pozostającego w zgodzie z uporządkowanym zbiorem preferencji w warunkach doskonałej informacji (nieograniczonej żadnymi kosztami dostępu), Maksymalizacja oczekiwanej użyteczności w warunkach niepewności, Preferowanie większej ilości do mniejszej; wybór najwyższej stopy zysku; minimalizacja kosztów jednostkowych,

Racjonalność dla ekonomisty Maksymalizacja spójnej hierarchii preferencji przy braku ryzyka i pełnej informacji Doskonałe poinformowanie co do rozkładu prawdopodobieństwa przyszłych cen

Lawrence Boland Krytykował postulat racjonalności jako bezskuteczny i pozbawiony sensu. Hipoteza o racjonalności jest niemożliwa do empirycznego obalenia, gdyż jej prawdziwość jest wynikiem konwencji.

Bruce Caldwell Dokonał przeglądu 5 testów racjonalności wyboru, które zostały przeprowadzone przez ekonomistów eksperymentalnych i doszedł do wniosku, iż założenie o racjonalności nie poddaje się testowaniu. Caldwell określa takie próby jako „ultra- empiryzm”, czyli niechęć do zaakceptowania jakiegokolwiek pomysłu teoretycznego, jeśli nie poddaje się on bezpośredniej obserwacji.

Krytyka „założenia o racjonalności” „Założenie o racjonalności nie może odnosić się do wszystkich podmiotów gospodarczych, bowiem nie można wykluczyć zachowania pod wpływem impulsu, zachowania nawykowego czy też motywowanego ciekawością”.

Herbert Simon Ludzie nie są w stanie maksymalizować użyteczności ze względu na „racjonalność ograniczoną”; możliwe jest jedynie zaspokojenie potrzeb w sposób zadowalający, jednak prowadzi to do odmiennych prognoz co do zachowania ekonomicznego.

Karl Popper Nazwał założenie o racjonalności logiką sytuacyjną lub metodą zero. Popper przyznał później, że założenie o racjonalności jest prawdopodobnie fałszywe, jednak bronił go, gdyż jego zastosowanie w badaniach zachowania ekonomicznego okazało się owocne w przyszłości.

Bruno Frey, Reiner Eichenberger Argumentowali, że anomalie mają rozkład przypadkowy i w przypadku procesów masowych niwelują się wzajemnie, lub że w miarę upływu czasu są eliminowane przez konkurencyjne rynki.

Podsumowanie Blaug podkreśla, że bezpośrednie badanie racjonalnego działania i próby testowania zakresu ważności „założenia o racjonalności” nie powinny być od razu zbywane jako ultra- empiryzm (Caldwell). Dodaje także, iż dopóki testy dokładności prognoz dają wieloznaczne wyniki należy sprawdzić również realistyczność założeń i poważnie traktować wszelkie uzyskane wyniki.