USPRAWNIANIE DZIECI PO ZABIEGACH KARDIOCHIRURGICZNYCH KLINIKA REHABILITACJI DZIECIĘCEJ UM W BIAŁYMSTOKU MGR KATARZYNA RACIBORSKA

Rehabilitacja pooperacyjna trwa od dziesięciu do czternastu dni rehabilitacja do pierwszej - drugiej doby po zabiegu jest prowadzona na oddziale intensywnej opieki medycznej i stanowi I okres rehabilitacji wewnątrzszpitalnej

Postępowanie fizjoterapeutyczne w poszczególnych dobach po zabiegu Rehabilitacja wewnątrzszpitalna w I okresie kinezyterapia prowadzona w systemie całodobowym ćwiczenia oddechowe – uzależnione od stopnia kontaktu z chorym U dzieci powyżej trzeciego roku życia utrudniony kontakt- czynności wspomagające oddychanie za pomocą stymulacji słownej i czuciowej ( dłonie terapeuty układane po obu stronach klatki piersiowej – uwaga na przebieg rany pooperacyjnej- wzdłuż przebiegu żeber)

wykorzystuje się ćwiczenia oporujące wydech (butelka z wodą, dmuchanie w ligninę, w aparaty kulkowe) ćwiczenia oddechowe z okresu rehabilitacji przedoperacyjnej - wspomagane pracą kończyn górnych i oddychanie torem piersiowym lub brzusznym, do trzydziestu minut w celu rozrzedzenia wydzieliny i rozszerzenia dróg oddechowych stosuje się inhalacje techniki oklepywania i wibracji ręcznej ułatwiają skuteczność kaszlu prowadzonego na przedłużonym , bądź przerywanym wydechu

jak najwcześniej stopniowo przeprowadzać pacjenta z pozycji poziomej do pionowej po operacji wskazana jest pozycja półsiedząca lub siedząca z podparciem pod plecy; powoduje to obniżenie przepony, zwiększenie powierzchni oddechowej, poprawia jakość kaszlu zapobieganie odleżynom- częste zmiany pozycji ułożeniowych kontrola parametrów życiowych pacjenta: zapis pracy serca, pomiar ciśnienia tętniczego krwi, tętna, częstości oddechów, dostosowanie terapii do otrzymanych wyników

U dzieci poniżej trzeciego roku życia gdy kontakt utrudniony wspomagamy oddychanie tylko za pomocą stymulacji czuciowej, techniką pobudzającą jest zastosowanie masażu kostkami lodu okolicy pleców (wzdłuż kręgosłupa i przestrzeni międzyżebrowych) – głębokie wdechy na zasadzie odruchów ćwiczenia oddechowe oraz bierne kończyn górnych i dolnych sprzed operacji

U noworodków drogi oddechowe są krótsze i węższe niż u dorosłych, co ułatwia aspirację ciał obcych oraz bakterii głęboko aż do pęcherzyków płucnych dbałość o czystość dróg oddechowych poprzez oklepywanie klatki piersiowej, opukiwanie i wibrację żebra noworodka nie są jeszcze skostniałe- klatka piersiowa nie jest dostatecznie stabilna, jest miękka, nie stanowi dobrego podparcia dla przepony stabilność zależy od mięśni międzyżebrowych, które zmniejszają napięcie w czasie snu w czasie próby pogłębiania oddechu dochodzi do deformacji klatki piersiowej, mostek zapada się głęboko

Rehabilitacja wewnątrzszpitalna w II okresie rozpoczyna się od momentu przeniesienia pacjenta z sali intensywnej opieki na oddział pooperacyjny U dzieci powyżej trzeciego roku życia we wszystkich dobach prowadzone są ćwiczenia bierne lub wspomagane kończyn górnych i dolnych, z zasadą mobilizacji krążenia obwodowego (ćwiczenia przeciwzakrzepowe)

po operacji należy zachowywać pełny zakres ruchomości zgięcia i wyprostu we wszystkich stawach intensywna gimnastyka oddechowa- ćwiczenia wspomagane ćwiczenia oddechowe torem odpowiednim do rodzaju operacji (trzy powtórzenia w kilku seriach- 3-4) ćwiczenia mają formę ćwiczeń czynnych, biernych, wspomaganych lub z oporem po tych czynnościach prowokuje się odksztuszanie z taką samą częstotliwością jak ćwiczenia oddechowe- stabilizacja rany pooperacyjnej

, w I i II dobie stosuje się ćwiczenia czynne kończyn górnych i dolnych, ćwiczenia przeciwzakrzepowe i ogólnousprawniające ważną rolę odgrywają ćwiczenia mięśni brzucha, których napięcie powoduje masaż jelit- powrót ich perystaltyki, zaburzonej przez środki znieczulające początkowo przeciwwskazaniem są ćwiczenia na długich dźwigniach (unoszenie wyprostowanych kończyn dolnych lub siad z leżenia na plecach- zbyt obciążają chorego, wykonywane przy zatrzymaniu oddechu) wykonuje się ćwiczenia izometryczne- napinanie wybranej grupy mięśniowej bez ruchu w stawach

istotną rolę po zabiegu spełnia pionizacja, przeprowadzana najpóźniej w I lub II dobie pozwala zapobiegać powikłaniom ze strony układu oddechowego, odleżynom i zastojom żylnym pionizację można przeprowadzić na dwa sposoby- czynnie w łóżku chorego, biernie na stole pionizacyjnym

Poszczególne etapy pionizacji czynnej, chory samodzielnie wykonuje kolejne ruchy: Półsiad Siad prosty czynny lub bierny Siad na krawędzi łóżka bez oparcia stóp o podłoże Siad na fotelu, krześle lub taborecie Stanie z pomocą kul i oparciem o ścianę Stanie tylko z pomocą kul Stanie bez kul, z trzymaniem się łóżka lub drabinek Stanie samodzielne

we wszystkich wymienionych pozycjach prowadzi się ćwiczenia przeciwzakrzepowe, czynne wolne stóp, kończyn dolnych i kończyn górnych w odciążeniu, ćwiczenia równoważne w celu zapobiegania odleżynom na początku usprawniania zleca się częste zmiany ułożenia w łóżku Pionizacja bierna: ustalenie wyjściowego kąta nachylenia stołu- 30stopni i czasu trwania pionizacji z każdym dniem stopniowe zwiększanie kąta nachylenia o kolejne 10 stopni, do 90stopni- pozycji pionowej

czas pierwszej pionizacji wynosi od trzech do pięciu minut, gdy brak objawów ubocznych, jeden etap pionizacji może trwać do trzydziestu minut- obserwacja pacjenta stała kontrola częstości akcji serca i ciśnienia tętniczego krwi- zapobieżenie zapaści ortostatycznej- nagłej krótkotrwałej utraty przytomności spowodowanej przejściowym niedotlenieniem mózgu

III i IV doba rehabilitacji kardiochirurgicznej: ćwiczenia czynne mięśni prostowników grzbietu odcinka piersiowego oraz rotatorów zewnętrznych stawów ramiennych czas od kilku do kilkunastu minut, zależnie od potrzeb, możliwości i tolerancji chorego prowadzone w pozycji leżącej i siedzącej kilka razy dziennie, liczba powtórzeń ćwiczeń od pięciu do ośmiu w dwóch lub trzech seriach

W kolejnych dobach powtarza się ćwiczenia z poprzednich dni, zwiększając liczbę powtórzeń do dziesięciu w każdej serii, wprowadza się krótkie spacery. VII i VIII doba próba poruszania się po schodach jazda na cykloergometrze bez oporu z prędkością około 10 km/h w czasie 5 minut weryfikacja częstości akcji serca, ciśnienia i rytmu oddechowego czas trwania ćwiczeń- 20-30minut

U dzieci w wieku do trzech lat we wszystkich dobach po zabiegu wykonuje się te same czynności jak u dzieci starszych, z wyjątkiem terapii ułożeniowej I doba dziecko układa się pod kątem 10-15 stopni kończynami dolnymi do dołu- zabezpieczenie przed zachłyśnięciem podczas ulewania wysokie ułożenie główki wraz z tułowiem powoduje odciążenie przepony i ułatwia jej pracę

II - III doba usunięty drenaż ze śródpiersia, pacjent układany na brzuchu pozycja ta ułatwia podjęcie przez noworodka ćwiczeń grzbietu, unoszenia główki, wymusza odwiedzeniowe układanie stawów biodrowych przez okres terapii przeciwwskazane jest układanie na bokach- zabezpieczenie rany pooperacyjnej i uniknięcie jej rozejścia się kontynuowanie terapii metodą Vojty lub NDT, ćwiczenia bierne stawów oraz ćwiczenia oddechowe i techniki wspomagające odksztuszanie

ważnym elementem jest oczyszczanie drzewa oskrzelowego- drenaż oskrzelowy, oklepywanie i opukiwanie klatki piersiowej, masaż wibracyjny, prowokacja efektywnego kaszlu intensywność ćwiczeń u dzieci w pierwszej jak i drugiej grupie wiekowej zmniejszamy przy przyspieszeniu akcji serca o dwadzieścia lub dwadzieścia pięć uderzeń na minutę ćwiczenia przerywamy, gdy temperatura ciała wynosi powyżej 37,5 stopnia lub pojawia się miejscowy stan zapalny, powikłania pooperacyjne nie są przeciwwskazane ćwiczenia oddechowe i ćwiczenia efektywnego kaszlu

Elementy fizykoterapii dział medycyny wykorzystujący w leczeniu różne formy energii znajdujące się w otoczeniu człowieka, czynniki fizykalne wytwarzane przez aparaturę stosuje się bodźce fizykalne, które rozluźniają mięśnie klatki piersiowej, działają przeciwbólowo, rozszerzają wydzielinę, powodują wzmożone wykrztuszanie lub łagodzą odruch kaszlu, przyspieszają resorpcję, pobudzają odporność chorego

INHALACJE aerozoloterapia- wprowadzanie do ustroju różnego rodzaju mgieł leczniczych w celu oddziaływania na układ oddechowy rozpylony lek w postaci aerozolu łatwo dociera przez błony śluzowe nosa i gardła do krwioobiegu- szybkie i skuteczne działanie przynosi natychmiastową ulgę leki stosowane do wziewań po zabiegach kardiochirurgicznych działają rozkurczowo (teofilina, salbutamol, terbutalina), ułatwiające wykrztuszanie (roztwory trypsyny, hialuronidazy, Mucosolvan), przeciwzapalne (woda wapienna), zapobiegające infekcjom- antybiotyki

ŚWIATŁOLECZNICTWO w rehabilitacji pooperacyjnej wykorzystuje się naświetlanie promieniami ultrafioletowymi i podczerwonymi (filtr czerwony i niebieski), światło spolaryzowane pod wpływem promieni UV- szybszy wzrost komórek naskórka oraz zwiększenie liczby białych krwinek w miejscu naświetlania gojenie się ran pooperacyjnych, odleżyn, innych infekcji w obrębie skóry działanie bakteriobójcze, uelastyczniają skórę i powodują lepsze jej ukrwienie

promienie podczerwone rozszerzają naczynia włosowate skóry- przyspieszony przepływ krwi tętniczej przez tkanki, zmniejszenie napięcia mięśni, podwyższony próg odczuwania bólu, wzmożenie przemiany materii

ELEKTROTERAPIA w leczeniu chorych wykorzystuje prąd stały oraz prądy impulsowe małej i średniej częstotliwości elektroterapia w kardiochirurgii odnosi się do układu oddechowego działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie, zwiększa przegrzanie i przekrwienie tkanek w miejscu stosowania diatermia krótkofalowa- pole magnetyczne wielkiej częstotliwości galwanizacja- prąd stały jontoforeza- wprowadzanie do tkanek leków prądy diadynamiczne prądy TENS

Okres poszpitalny Zasady rehabilitacji poszpitalnej wczesnej rozpoczyna się około dziesiątego dnia po operacji, trwa co najmniej sześć miesięcy- gdy nie ma powikłań, gdy wystąpią trwa dłużej od siedmiu do ośmiu miesięcy rehabilitacja może być realizowana w oddziałach rehabilitacji, w szpitalach uzdrowiskowych, sanatoriach, w ambulatoryjnych ośrodkach rehabilitacyjnych

rehabilitacja po zabiegach kardiochirurgicznych u dzieci po opuszczeniu szpitala polega na powtarzania czynności z okresu szpitalnego+ trening fizyczny dostosowany do wieku i możliwości pacjenta edukacja polega na nauczeniu prawidłowego wykonywania ćwiczeń pacjent może wykonywać wyłącznie symetryczne ruchy ramion i obręczy barkowej, unikać przekraczania linii płaszczyzny czołowej ciała- zabezpieczenie niezrośniętego jeszcze mostka

nauka chorego i jego bliskich kontrolowania tętna i ciśnienia tętniczego krwi przed rozpoczęciem, w trakcie i po zakończeniu wysiłku fizycznego zwrócić uwagę na wykonywanie ćwiczeń w niesprzyjających warunkach atmosferycznych szkolenia w zakresie udzielania pierwszej pomocy dokładna informacja o rodzaju choroby, wszelkich wskazań i przeciwwskazań dotyczących rodzaju aktywności ruchowej oraz ryzyku związanym z wykonywaniem nieodpowiednio dobranych zestawów ćwiczeń

trening dzieci w okresie poszpitalnym przeprowadzany jest w formie treningu interwałowego lub w postaci ciągłej na bieżni lub cykloergometrze rowerowym, przy stałej kontroli EKG, tętna oraz ciśnienia tętniczego pierwsze efekty treningu obserwuje się po 4 tygodniach ćwiczeń w warunkach ambulatoryjnych po wypisie pacjenta ze szpitala należy zwracać uwagę na odchylenia od prawidłowej postawy kształtowanie nawyku prawidłowej postawy- reedukacja postularna

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ