Książki elektroniczne w bibliotece akademickiej Jolanta Stępniak Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej

Podlaskie Forum Bibliekarzy Plan prezentacji Polityka gromadzenia Typologia e-książek z punktu widzenia zasad ich gromadzenia Źródła informacji o e-książkach w zbiorach biblioteki Promocja i udostępnianie Problemy 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Podlaskie Forum Bibliekarzy Polityka gromadzenia Książka elektroniczna czy drukowana rynek księgarski dla książek elektronicznych przyjazny dla czytelników wydawnictwa informacyjne i poradniki książki naukowe i podręczniki akademickie otwarty Internet i wydawnictwa informacyjne (Wikipedia, słowniki, książki tele-adresowe, ) zasoby bibliotek cyfrowych dla zwielokrotnienia udostępniania zbiorów dawnych Zakup czy licencja uprawnienia do archiwizacji zasady udostępniania (liczba stanowisk, określenie typu użytkownika, warunki oferowane przez platformę udostępniania) 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Zawartość wzorcowej licencji (umowy zakupu) [1] Format udostępnianych publikacji powinien być zgodny z międzynarodowymi standardami Biblioteka ma prawo do trwałej kopii publikacji Licencja gwarantuje specjalne warunki dla osób niepełnosprawnych Zdefiniowanie autoryzowanych użytkowników zgodnie z potrzebami licencjobiorcy np. uwzględnienie studentów studiów zdalnych lokalizacji oddziałów zamiejscowych 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Zawartość wzorcowej licencji (umowy zakupu) [2] Określenie czy dostawca ma plan zapewnienia trwałości dostępu na wypadek upadłości firmy Określenie formy płatności za oprogramowanie użytkowe Prawo do kopiowania (drukowania) fragmentów Więcej o licencjach i warunkach umów Licensing Digital Information http://www.library.yale.edu/~llicense/liclinks.shtml Open eBook Forum (International Digital Publishing Forum) http://xml.coverpages.org/RLTC-OeBF-Reqs.pdf 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

4 typy gromadzonych dokumentów [1] Książki zakupione na własność określenie platformy udostępnienia i warunków korzystania z niej ewidencja inwentarzowa (egzemplarza ?? - akcesja-wydruk inwentarza) opis katalogowy powiązania z egzemplarzem drukowanym określenie zasad (standardów) archiwizacji standardy techniczne / oprogramowanie 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

4 typy gromadzonych dokumentów [2] Licencje określenie warunków licencji (prawa do okresowego korzystania z pakietu publikacji) ewidencja księgowa zakupu (koszty ogólne, bez wpływu na wartość inwentarzową zbiorów) ograniczona informacja katalogowa licencje długookresowe (Referex Engineeing) licencje krótkookresowe (Safari – wymiana zawartości bazy) opis zakupionego pakietu – całości nie ma problemu archiwizacji, jest problem zapewnienia stałego dostępu po upływie terminu licencji do wybranych części kolekcji 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

4 typy gromadzonych dokumentów [3] Zasoby dostępne w Internecie ewidencja przydatnych linków (sprawdzanie ich aktywności – forma współczesnego skontrum) czy ewidencjonować zasoby otwartego Internetu? Wikipedię? zasoby bibliotek cyfrowych przydatne „naszym” użytkownikom (np. ABC – AGH – skrypty) ? 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

4 typy gromadzonych dokumentów [4] Zasoby własnej (lokalnej) biblioteki cyfrowej czy Oddział Gromadzenia uczestniczy w tworzenia zasobu biblioteki cyfrowej (w tworzeniu polityki jej gromadzenia)? ewidencja inwentarzowa dodatkowych kopii (prawo autorskie a porządkowanie kolekcji) ewidencja kopii bezpieczeństwa na DVD 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Źródła informacji o e-książkach w zbiorach biblioteki Katalogi biblioteczne - informacja o własnych zbiorach drukowanych Listy A-Z – informacja o licencjonowanych zbiorach elektronicznych Multiwyszukiwarki Wady stosowania osobnych źródeł brak jednolitości i kompletności każdego takiego źródła przerzucenie na użytkownika odpowiedzialności za odnalezienie gdzie MOŻE być informacja o poszukiwanej publikacji 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Podlaskie Forum Bibliekarzy Katalog biblioteczny Rejestruje zbiory będące własnością biblioteki aktywne linki do konkretnego tytułu (egzemplarz) pełny opis formalny i rzeczowy współpraca z katalogami centralnymi – NUKAT i BN standaryzacja opisu, upowszechnienie informacji dla potrzeb wypożyczeń międzybibliotecznych zalety katalogu jedno źródło informacji dla użytkownika jednolity opis (formalny i rzeczowy), jeden sposób ewidencji i rozliczania budżetu na gromadzenie zbiorów 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Podlaskie Forum Bibliekarzy 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Podlaskie Forum Bibliekarzy 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Podlaskie Forum Bibliekarzy 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Podlaskie Forum Bibliekarzy Lista A-Z Wzorowana na listach A-Z czasopism elektronicznych książki dostępne na prawach licencji, uporządkowany spis publikacji dostępnych na różnych platformach, u różnych dostawców (w tym książki zakupione na własność) wady listy zwykle brak charakterystyki rzeczowej (szczegółowej) brak konsekwencji (są książki będące własnością, nie ma tych z biblioteki cyfrowej) zalety listy łatwość ewidencji tytułów dostępnych w dużych pakietach łatwość wymiany pliku (dostępnego zasobu) przejmowanie gotowych opisów bez potrzeby ich samodzielnego opracowywania 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Podlaskie Forum Bibliekarzy 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Podlaskie Forum Bibliekarzy 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Podlaskie Forum Bibliekarzy 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Punkt widzenia użytkownika Nie jest ważne czy biblioteka ma książkę na własność czy tylko na zasadzie licencji (dostęp w tym momencie) Użytkownik nie zna ustaleń bibliotekarzy co do zawartości różnych typów źródeł informacji (katalog – lista A-Z) – umie wyszukiwać w Google Użytkownik najchętniej korzysta z własnych źródeł informacji (opcja: Ulubione) Polityka gromadzenia – liczy się dobór jakościowy, zakup konkretnego dzieła (a nie szeroki zakres gromadzenia – udostępnianie pakietów) 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Inne formy informowania o e-książkach Listy lektur, wykazy nowości Informacja rozsyłana do przez system (wraz z monitami, zawiadomieniami o czekającej książce) Ulotki informacyjne, plakaty, strona www Bezpośrednia współpraca z: dziekanami opiekunami studiów doktoranckich, studiów w języku angielskim, Radą Biblioteczną bibliotekami systemu biblioteczno-informacyjnego 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Podlaskie Forum Bibliekarzy Udostępnianie [1] Zalety możliwość dostępu równoległego dla wielu użytkowników dostęp z dowolnego komputera w sieci IP uczelni i z domu dodatkowe opcje np. tworzenie zakładek, dopisywanie własnych notatek, generowanie danych do bibliografii załącznikowej interaktywne tabele 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Podlaskie Forum Bibliekarzy Udostępnianie [2] Wady niedogodności korzystania z różnych platform udostępniania w zależności od dostawcy niekorzystne warunki techniczne oferowanego oprogramownia (np. MyiLibrary) Statystyki średni czas czytania książki elektronicznej 5-8 minut statystyki hitów z bibliotek cyfrowych liczba wejść do bazy – statystyki indywidualnych tytułów – niższe niż oczekiwane wykorzystywanie nie może być argumentem przeciwko e-książkom 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Podlaskie Forum Bibliekarzy 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Najważniejsze problemy Potrzeba ujednoliconego systemu informowania o zasobach Zmiany organizacyjne spowodowane trybem pojawianie się nowego dokumentu w bibliotece Warunki techniczne i organizacyjne archiwizacji Potrzeba zmian w prawie autorskim 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy

Podlaskie Forum Bibliekarzy Książki elektroniczne nie zastąpią szybko drukowanych, ale zdobywają coraz więcej zwolenników. Czy biblioteki i bibliotekarze są na to przygotowani? Dziękuję za uwagę stepniak@bg.pw.edu.pl 20 lutego 2007 Podlaskie Forum Bibliekarzy