„Opowiem Ci o wolnej Polsce” Spotkanie ze świadkiem Drugiej Wojny Światowej

Zbigniew Tadeusz Krejckant Syn powstańca wielkopolskiego - urodzony 14 września 1928 r. Członek organizacji młodzieżowej „Orlęta Warszawy”, a także żołnierz Armii Krajowej. Powstaniec Warszawski.

W chwili wybuchu II wojny światowej (1 września 1939 r.) Zbigniew Krejckant miał niespełna 11 lat. Wojna zastała go w Warszawie. Mieszkał wówczas w dzielnicy Praga. Wspomina, że „Zdawał sobie doskonale sprawę z tego, że to jest klęska, coś okropnego”. Przeżywał bardzo upadek państwowości polskiej.

Czas wojny opisuje jako bardzo ciężki: „Było głodno, chłodno i do domu daleko” – stwierdza nieco żartobliwie, ale ze smutkiem w oczach. Przez pierwsze lata wojny uczęszcza do szkoły podstawowej, a potem przyucza się na ślusarza. Niemcy wyrażali na to zgodę, bo potrzebowali taniej siły roboczej.

Zanim wstąpił w szeregi Armii Krajowej, należał do konspiracyjnej organizacji młodzieżowej „Orlęta Warszawy”, działającej przy Związku Strzelectwa Polskiego. Do Armii Krajowej przystąpił przed wybuchem Powstania Warszawskiego po złożeniu przysięgi wierności. Miał wówczas 16 lat Skłamał, że ma 18, żeby go przyjęli. Otrzymał pseudonim „Cyngiel”. Tekst przysięgi, składanej przez żołnierzy AK

W czasie powstania walczył w kilku oddziałach w stopniu strzelca. Początkowo należał do plutonu 1680, zgrupowania 1679, działającego w V Rejonie, VI obwodzie (Praga) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej. Jego oddział otrzymał rozkaz zajęcia przyczółku Mostu Kolejowego, ale siły niemieckie w tym miejscu były zbyt silne. Dowódca oddziału wystąpił z prośbą do komendanta głównego AK Tadeusza Komorowskiego „Bora” o pozwolenie na zaniechanie tego zadania. Uzyskał je. Odział został oddelegowany na pozycję wyczekującą i czekał na dogodny moment, aby dołączyć do walczących kolegów.. Pan T. Krejckant (drugi od lewej), w czasie Powstania Warszawskiego, bierze udział w zajęciach ze strzelania.

Z. Krejckant (trzeci od lewej) uczestniczy w zajęciach ze strzelania. Kadr z filmu „Powstanie Warszawskie”. Powstanie rozpoczęło się dla niego na dobre dopiero 24 sierpnia 1944 r., kiedy jego oddział przeprawił się przez Wisłę i dołączył do żołnierzy walczących w dzielnicach Warszawy lewobrzeżnej. Dotarli do Siekierek, stamtąd na Sadybę i wreszcie Mokotów.

Tam walczył w 1. kompanii por. „Leguna”, w batalionie „Oaza”, w 5 Rejonie, V obwodu (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej, którym dowodził rotmistrz w stanie spoczynku - Emil Alfons Vacqueret.

Zbigniew Krejckant był także żołnierzem Pułku A.K., Dywizjonu „Jeleń” rtm. Jeżyckiego – Lecha Głuchowskiego (7 Pułk Ułanów Lubelskich).

15 września 1944 r., podczas trwania walk na Mokotowie, Zbigniew Krejckant otrzymał awans na stopień starszego strzelca.

27 września 1944 r komendant V Obwodu (Mokotów) Warszawskiego Okręgu ogłosił kapitulację. Żołnierze AK, w tym Z. Krejckant, złożyli broń i poddali się Niemcom. Zostali wzięci do niewoli i umieszczeni w tymczasowym obozie przesiedleńczym koło Warszawy, po dwóch dniach przeniesiono ich do Skierniewic, a w połowie października 1944 r. załadowano ich do wagonów towarowych i przewieziono do Niemiec, do obozu wojskowego – Stalagu X B Sandbostel, zlokalizowanego pod Bremą.

W stalagu przebywało wielu żołnierzy różnych narodowości. Byli tam m.in.. Francuzi, Rosjanie. Niektórzy trafili do niego już w 1939 r. Brakowało żywności, jeńcy głodowali. Z tego powodu zapisywali się do pracy u bauera, liczyli bowiem, że tam się najedzą.

Zbigniew Krejckant i jego obozowi koledzy zamiast do pracy na roli zostali skierowani do Hamburga do stoczni okrętów podwodnych. Wykonywali tam różne, zwykle podrzędne czynności. Z. Krejckant pomagał w warsztacie ślusarskim. Na potrzeby jeńców przeznaczono mieszkania na ostatnim piętrze budynku fabrycznego.

W Hamburgu Z. Krejckant przeżył piekło alianckich nalotów dywanowych. Wspomina, że w czasie ich trwania drżała cała ziemia, a niebo było usiane tysiącami srebrnych punkcików, iskrzących się w słońcu. Na jego oczach znikały, waliły się kolejne budynki zakładu, w którym pracował. Stwierdził, że te wydarzenia były gorsze od tego, czego doświadczył w powstaniu. Podkreślił jednak, że Polacy cieszyli się, że to przyczynia się do zguby Niemców. Zniszczone zostały przemysł i morale niemieckiego narodu.

W kwietniu 1945 r. Z. Krejckant wraz z innymi jeńcami został ewakuowany z Hamburga pod duńską granicę do prowincji Schleswig-Holstein. Tam w obozie doczekał końca wojny. Zamierzał, jak wielu jego kolegów osiedlić się w jakimś państwie Europy zachodniej. Jednak wiadomość, którą otrzymał od znajomego, iż jego mama i siostra przeżyły Powstanie Warszawskie i poszukują go, wpłynęła na zmianę decyzji. Postanowił wrócić do kraju. W Hamburgu Z. Krejckant przebywał z grupą ok. 80 kolegów.

Do Polski jechał najpierw pociągiem do L üneburga, a potem transportem samochodowym, przygotowanym przez Brytyjczyków, do Szczecina. Dotarł tam w grudniu 1945 r. Stamtąd udał się do w ogromnej części zniszczonej Warszawy. Nie zastał tam już jednak rodziny, która,w poszukiwaniu lepszego miejsca do życia, wyjechała na Ziemie Odzyskane Pojechał za nią do Jeleniej Góry, gdzie mieszkał dwa lata. Potem przeniósł się do Wrocławia. Wrocław po 1945 r. Jelenia Góra po 1945 r.

Za zasługi dla Polski, czyny dokonane na polu walki Zbigniew Krejckant został wielokrotnie odznaczony. Otrzymał: Medal Wojska (ustanowiony przez Prezydenta RP na Uchodźstwie), Warszawski Krzyż Powstańczy, Krzyż Partyzancki.

Medal WojskaKrzyż Powstańców Warszawy Krzyż Partyzancki

Na internetowej witrynie Muzeum Powstania Warszawskiego odnaleźć można powstańczy biogram pana Tadeusza Krejckanta oraz nagranie rozmowy z nim, przeprowadzonej kilka lat temu.

Zbigniew Krejckant to świadek niezwykłych wydarzeń, wspaniały, człowiek, prawdziwy patriota, który po dziś dzień daje świadectwo tamtych trudnych czasów i bohaterstwa powstańców warszawskich. Należy do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

Źródła informacji: Wywiad przeprowadzony przez autorkę prezentacji z panem T. Krejckantem r. Witryna internetowa Muzeum Powstania Warszawskiego. Fotografie pochodzą z prywatnej kolekcji pana T. Krejckanta, a także ze stron: wyborcza.pl, oprac. Paulina Bryk Szkoła Podstawowa nr 10 we Wrocławiu Klasa 6 d