Wolna kultura jako uspołeczniona alternatywa dla dotychczasowego modelu własności intelektualnej DR MATEUSZ KLINOWSKI Wydział Prawa i Administracji UJ Polska Sieć Polityki Narkotykowej

Własność intelektualna Obejmuje wyłączne prawa do: - Znaków towarowych (prawo własności przemysłowej) - Wynalazków (prawo własności przemysłowej, prawo patentowe) - Wytworów intelektu (prawo autorskie)

Własność intelektualna Cechą wspólną praw własności intelektualnej jest wyłączenie innych osób z możliwości wykorzystywania pewnych obiektów, korzystania z pewnych symboli, artefaktów czy nawet idei, albo ich zbiorów. Ktoś uzyskuje faktyczny monopol na korzystanie z pewnego dobra. Exclusive rights are a form of monopoly.

Własność intelektualna - reżim praw wyłącznych - (IMPs)Imposed Monopoly Privileges - GOLEMs – Government-Originated Legally Enforced Monopolies

Własność intelektualna Uzasadnienie istnienia monopoli: (1) zasady moralne (nieuczciwe wzbogacenie się); (2) praktyczne – promowanie innowacyjności, twórczości, postępu naukowo-technicznego;

Własność intelektualna M. A. Heller, R.S. Eisenberg, Can patents deter innovation? The anticommons in biomedical research, Science 1998, 280: ss. 698-701. Prawo do wykluczania innych w warunkach wolnorynkowej konkurencji prowadzi do spadku ekonomicznej efektywności całych branż i stwarza niebezpieczeństwo dla obywateli.

Prawo autorskie - prawa osobiste – wynikają z faktu stworzenia dzieła, kontrola nad kształtem utworu, oznaczenia go nazwiskiem (są niezbywalne, nie wygasają, są związane z konkretną osobą); - prawa majątkowe (copyright) – przysługują autorowi utworu (wydawcy, producentowi), jest to prawo do odnoszenia korzyści z utworu, czerpania z niego zysku, może być zbyte.

Kryzys zaufania do prawa własności intelektualnej Procesy polityczne związane z globalizacją: Konsensus Waszyngtoński – narzucanie neoliberalnego modelu gospodarki, jako warunek udzielenia pomocy gospodarczej; w pakiecie prawo ochrony własności intelektualnej. PWI postrzegane jako przedłużenie polityki imperialnej.

Kryzys zaufania do prawa własności intelektualnej Rozwój naukowo-techniczny: Diamond v. Chakrabarty, 447 U.S. 303 (1980) - A live, human-made micro-organism is patentable subject matter. Patentowanie żywych organizmów oraz genów postrzegane jako przejaw moralnego nadużycia.

Kryzys zaufania do prawa własności intelektualnej Procesy kulturowe. Rozwój techniki collage, sample, cut and paste. Głośne sprawy dotyczące wykorzystania fragmentów cudzych utworów w utworach niosących nową wartość artystyczną jako przykład moralnego nadużycia.

Kryzys zaufania do prawa własności intelektualnej Stało się jasne, że Prawo Własności Intelektualnej prowadzi często do nadużywania posiadanego monopolu przez potężne koncerny. Stosowane jest ono wobec stron słabszych (kraje III świata, jednostki, początkujący twórcy). Jest to szczególnie niepokojące, jeżeli wziąć pod uwagę, że kradzież intelektualna oznacza w tym przypadku głównie stratę (zmniejszenie) potencjalnego zysku. Czy ściągający muzykę z Internetu kupiliby płytę?

Open Culture Creative Commons Free Software Foundation Open Source Initiative Uspołecznienie używania przedmiotów chronionych Prawem Własności Intelektualnej jest wynikiem rozwoju technologii w zakresie kopiowania.

Open Culture Wzrost możliwości kopiowania umożliwił nowe formy aktywności jednostek (dzielenie się muzyką, przekształcanie gotowych idei, dzieł – cut and paste). Pociągnęło to eskalację żądań wypływających z prawa własności. Technologia staje się środkiem eliminacji dozwolonego użytku. >> Lawrence Lessig

Open Culture Przyszłość OPEN CULTURE: - utrwalenie nowego modelu w wyniku ekspansji technologii? - wzrost narzędzi kontroli i zwycięstwo establishmentu? - cykle Tymczasowych Stref Autonomicznych? (Hakim Bey); Pirate Bay, WikiLeaks?