WOJSKO WOBEC INTERNETU Departament Informatyki i Telekomunikacji MON Warszawa 2010 Prezentacja dotyczy problemu „Wojsko wobec Internetu”. W ramach prezentacji omówione zostaną następujące zagadnienia: Rys historyczny Internetu; Struktura domenowa funkcjonująca w Internecie; Aspekty funkcjonowania Internetu w SZ RP; Projektowanie stron WWW; Rozwój sieci INTERMON. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi płk Zbigniew PODOSEK 1

Co to jest Internet ? Internet (inter- + ang. net ‘sieć’) infor. globalna sieć komputerowa zapoczątkowana w latach 60. XX w. obecnie łącząca ze sobą miliony komputerów na całym świecie, umożliwiając ich użytkownikom wzajemne przesyłanie informacji za pomocą sieci telefonicznej oraz tzw. łączy specjalnych, np. światłowodów, łączy satelitarnych. Podwaliny pod powstanie Internetu położono na początku lat 60, kiedy amerykańska firma RAND Corporation prowadziła badania nad możliwością dowodzenia w warunkach wojny nuklearnej. Na podstawie jej raportów podjęto badania nad skonstruowaniem sieci komputerowej mogącej funkcjonować pomimo zniszczenia jej części np. w wyniku ataku atomowego. Internet (inter- + ang. net ‘sieć’) infor. globalna sieć komputerowa zapoczątkowana w latach 60. XX w. obecnie łącząca ze sobą miliony komputerów na całym świecie, umożliwiając ich użytkownikom wzajemne przesyłanie informacji za pomocą sieci telefonicznej oraz tzw. łączy specjalnych, np. światłowodów, łączy satelitarnych. Podwaliny pod powstanie Internetu położono na początku lat 60, kiedy amerykańska firma RAND Corporation prowadziła badania nad możliwością dowodzenia w warunkach wojny nuklearnej. Na podstawie jej raportów podjęto badania nad skonstruowaniem sieci komputerowej mogącej funkcjonować pomimo zniszczenia jej części np. w wyniku ataku atomowego. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi

Historia Internetu - inspiracja 1957: ZSRR umieszcza Sputnika na orbicie Ziemi; 1958: w odpowiedzi wewnątrz Departamentu Obrony (DoD) powstaje ARPA (Advanced Research Projects Agency). Arpanet powstał jako inicjatywa Departamentu Obrony USA (Pentagonu). W 1958 roku po szoku wywołanym wysłaniem Sputnika w kosmos przez ZSRR powołano rządową agencję ARPA, której zadaniem było obserwowanie i wspieranie inicjatyw powstających na uczelniach w USA, które miały szczególne znaczenie dla obronności Stanów Zjednoczonych. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 3

Historia Internetu - początek 1966: Pierwsze plany powstania ARPANET Lawrence G. Roberts (MIT), Towards a Cooperative Network of Time-Shared Computers; 1969: zatwierdzenie utworzenia ARPANET w celu badań nad sieciami komputerowymi; 1969: powstaje pierwsza sieć: minikomputery Honeywell DDP-516 z 12KB pamięci połączenie dostarczone przez AT&T: 50kbps 4 węzły umieszczone w : UCLA (2.09) Stanford Research Institute (1.10) Univ. Of California Santa Barbara (1.11) Univ. Of Utah (2.12) Historia Internetu zaczyna się 29 września 1969 roku, kiedy to w Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles (UCLA), a wkrótce potem w trzech następnych uniwersytetach zainstalowano w ramach eksperymentu finansowanego przez ARPA (Advanced Research Project Agency), zajmującą się koordynowaniem badań naukowych na potrzeby wojska, pierwsze węzły sieci ARPANET - bezpośredniego przodka dzisiejszego Internetu. Eksperyment miał zbadać możliwość zbudowania sieci komputerowej bez wyróżnionego punktu centralnego, która mogłaby funkcjonować nawet pomimo uszkodzenia pewnej jej części. Wszystkie istniejące do tej pory sieci zarządzane były przez jeden główny komputer, którego awaria pozbawiała możliwości pracy całą sieć. Sieć taka nie nadawała się do dowodzenia armią podczas wojny, gdyż taki główny węzeł sieci byłby oczywiście pierwszym celem ataku przeciwnika. Postanowiono więc wypróbować zaproponowaną kilka lat wcześniej przez RAND Corporation (kolejną instytucję związaną z badaniami wojskowymi) koncepcję sieci rozproszonej. W ciągu dwóch następnych lat sieć była rozbudowywana, w pracach nad nią brała udział coraz większa liczba naukowców z różnych ośrodków. Trzeba było opracować konkretne aplikacje, umożliwiające wykorzystanie możliwości komunikacyjnych dawanych przez sieć; jednym z pierwszych zastosowań było zdalne wykonywanie obliczeń na komputerach dużej mocy znajdujących się w innych ośrodkach. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 4

Historia Internetu - początek Diagram pierwsza sieć ARPANET Rysunek przedstawia pierwszą sieć składającą się z 4 węzłów. Rysunek powstał w Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles w Grudniu 1969 roku. W miarę jej rozszerzania zaczęły z niej korzystać i inne przedsiębiorstwa, szkoły i szpitale. Sieć ta zaczęła być wykorzystywana zupełnie w innych celach niż dotychczas. Internet umożliwił nam szybkie porozumiewanie się i łatwe wyszukanie dowolnej informacji. Sprawił, że uzyskaliśmy łatwiejszy dostęp do niezmierzonych zasobów ogólnie pojętej wiedzy. W Internecie powstało również wiele sklepów internetowych oferujących swoje produkty i usługi. Z zasobów Sieci znajdujących się na "końcu świata" korzystamy poprzez różnego rodzaju aplikacje umożliwiające zdobycie informacji. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 5

Według dokumentu RFC 14631 na Internet składają się trzy elementy: Co to jest Internet ? Według dokumentu RFC 14631 na Internet składają się trzy elementy: połączone ze sobą sieci oparte o protokół TCP/IP; społeczność, która używa i rozwija tą sieć; zbiór zasobów, które znajdują się w tej sieci. Ta trójelementowa definicja wprowadza dobre rozróżnienie pomiędzy technicznymi aspektami Internetu, symbolizowanymi przez pierwszy element, aspektami społecznymi obecnymi w drugim i aspektem informacyjnym określonym w trzecim elemencie. Elementy te są ściśle ze sobą powiązane. Używanie Internetu to nic innego jak działanie członków społeczności przy pomocy sieci, mające na celu odnalezienie i wykorzystanie znajdujących się w niej zasobów informacyjnych. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 6

dotarcie do 50 mln użytkowników zajęło... radio – 38 lat Szybkość rozwoju dotarcie do 50 mln użytkowników zajęło... radio – 38 lat telewizja – 13 lat telewizja kablowa – 10 lat internet – 7 lat (1998) Powyższy slajd pokazuje szybkość dotarcia poszczególnych mediów do grupy 50 mln użytkowników. Powyższy fakt świadczy o stale rosnącym rozwoju sieci i jego globalnym zasięgu. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 7

Organizacje zarządzające INTERNETEM: Internet Architecture Board (IAB), dawniej Internet Activities Board - techniczne ciało zarządzające INTERNETEM, składające się z dwóch podstawowych grup roboczych: Internet Research Task Force (IRTF) badająca nowe technologie; Internet Engineering Task Force (IETF) zajmująca się opracowywaniem standardów. Internet Research Task Force (IRTF) – grupa robocza w ramach Internet Architecture Board (IAB), odpowiedzialna za badania i rozwój Internet Protocol. IRTF bada nowe technologie i decyduje o rekomendacjach dla Internet Engineering Task Force (IETF). IETF nie posiada żadnej formalnej władzy, jednak to właśnie prace prowadzone przez IETF mają decydujący wpływ na kształt przyszłości Internetu. IETF generuje specjalny rodzaj dokumentów zwanych Request For Comments (RFC), w których zawarte są definicje dużej części standardów i protokołów internetowych (jak np. protokołu IP, TCP, SMTP, IMAP etc.) IETF ma charakter otwarty i może do niego przystąpić każda zainteresowana osoba. Ponieważ IETF to organizacja zupełnie nieformalna, nie ma czegoś takiego jak członkostwo w IETF, ani też nie trzeba opłacać żadnych składek. Osoby zainteresowane uczestnictwem w pracach w IETF zapisują się do grupy mailowej którejś z grup roboczych IETF i po prostu mogą się w danej sprawie wypowiedzieć. IETF organizuje 3 razy w roku spotkania plenarne, na które może przyjechać każda zainteresowana osoba i zabrać głos w dyskusji. Uczestnictwo w spotkaniach wiąże się tylko z opłaceniem kosztów uczestnictwa i rezerwacją miejsca w hotelu tak jak to ma miejsce na konferencjach naukowych. Zadaniem sekretariatu jest organizowanie spotkań, zarządzanie stroną www IETF i nadzorowanie działania serwera list mailingowych IETF. Pracownicy sekretariatu to jedyni etatowi pracownicy IETF. Pozostałe osoby pracujące na rzecz IETF robią to w 100% społecznie. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 8

INTERNET W POLSCE 30.04.1991r.Szef Ośrodka Komputerowego Uniwersytetu w Kopenhadze –Jan Sorensen zarejestrował polską domenę .pl 17.08.1991r. Wydział Fizyki Uniwerytetu Warszawskiego-Centrum Komputerowe w Kopenhadze-wysłany pierwszy e-mail z Polski 20.12.1991r.placówki naukowe Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Fizyki Jądrowej i Obserwatorium Astronomiczne oraz komputery w Krakowie, Toruniu i Katowicach zostały podłączone do internetu (NASK) 1992r, - pierwsza firma z Polski- ATM S.A uzyskała dostęp do Internetu. Pierwsze połączenie Polski z Internetem nastąpiło 17 sierpnia 1991 roku. Do 1994 roku polski Internet był prawie wyłącznie siecią akademicką. Jedynym operatorem Internetu w Polsce była instytucja o nazwie NASK (Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa), działająca początkowo w ramach Uniwersytetu Warszawskiego, a od grudnia 1993 do dziś jako samodzielna Jednostka Badawczo-Rozwojowa podległa Komitetowi Badań Naukowych. Lata 1994-95 przyniosły powolne rozszerzanie się Internetu poza środowisko akademickie. Już w 1993 roku warszawska firma ATM oferowała w porozumieniu z NASK-iem komercyjny dostęp do Internetu; nieco później usługi komercyjne zaczął świadczyć także sam NASK. Ceny były jednakże bardzo wygórowane - 2,5 mln starych złotych miesięcznie za pojedyncze konto na serwerze internetowym z dostępem przez linię telefoniczną. W czerwcu 1994 Stanisław Tymiński uruchamia w Warszawie Maloka BBS, dzięki któremu dostęp do Internetu stał się po raz pierwszy możliwy dla osób prywatnych: koszt wynosił 480 tys. złotych miesięcznie za konto. We wrześniu 1995 r. w Warszawie odbyła się pierwsza konferencja "Internet w Polsce", dzięki której istnienie Internetu i jego możliwości zostały szerzej dostrzeżone przez opinię publiczną, a zwłaszcza środowiska komercyjne. W tym czasie w Polsce było już (a może dopiero?) około 10 providerów Internetu, z czego znakomita większość w Warszawie. Wszyscy ci providerzy byli jednak wciąż przyłączeni do jednego "hurtownika" - NASK-u, pozostającego jedynym operatorem sieci szkieletowej w Polsce. Na przełomie 1995 i 1996 r. wybuchła słynna "sprawa cennika NASK-u": zamiast - jak dotychczas - od szybkości łącza, którym abonent przyłączony był do sieci, NASK uzależnił wysokość opłat od liczby przesłanych od i do abonenta megabajtów danych. Według nowego cennika koszty korzystania z Internetu nie tylko wzrosłyby od kilku do kilkudziesięciu razy, ale stałyby się po prostu nieprzewidywalne - abonent płaciłby bowiem np. za otrzymane e-maile czy za to, że ktoś korzysta z jego serwera WWW. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 9

INTERNET W POLSCE 1993r.- pierwszy polski serwer www „Polska Strona Domowa” 1994r.- rządowy serwer www 1995r.- pierwszy polski portal internetowy Wirtualna Polska 1996r.- TP S.A. uruchomiła modemowy dostęp do Internetu Ciekawostki z rozwoju Internetu w Polsce: 1993r.- pierwszy polski serwer www „Polska Strona Domowa” 1994r.- rządowy serwer www 1995r.- pierwszy polski portal internetowy Wirtualna Polska 1996r.- TP S.A. uruchomiła modemowy dostęp do Internetu Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 10

com - firmy komercyjne; edu - instytucje edukacyjne; Domeny podstawowe domeny krajowe np. pl com - firmy komercyjne; edu - instytucje edukacyjne; gov - instytucje rządowe; int - organizacje międzynarodowe; mil - instytucje militarne; net - administracje sieciowe; org - organizacje niekomercyjne. DNS (Domen Name Server) jest to System Nazw Domen stanowiący rozproszoną bazę danych który służy do tłumaczenia nazw kanonicznych (np.www.wp.pl) na adresy IP. Nazwy domen odczytuje się z prawej strony do lewej. Slajd prezentuje domeny najwyższego rzędu wraz z reprezentacją tematyczną. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 11

Organizacje zarządzające domenami - ŚWIAT: ICANN-IANA - nadzór ogólny nad domenami najwyższego poziomu (TLD- ang. Top Level Domain ); VeriSign Global Registry Services - .net, .org, .com; Rząd USA – .mil i .gov; NeuLevel – .biz (do użytku wyłącznie dla biznesu); IEEE – .aero; Afilias Limited – .info ; EurID – .eu DNS, jako system organizacyjny, składa się z dwóch instytucji – IANA i ICANN. IANA (ang. Internet Assigned Numbers Authority) to organizacja, która wyłoniła się z Internet Engineering Task Force w celu zaprowadzenia porządku w nazwach domen i adresach IP komputerów przyłączonych do Internetu. ICANN (ang. The Internet Corporation for Assigned Names and Numbers - Internetowa Korporacja ds. Nadawania Nazw i Numerów) to instytucja odpowiedzialna obecnie za przyznawanie nazw domen internetowych, ustalanie ich struktury oraz za ogólny nadzór nad działaniem serwerów DNS na całym świecie. Została powołana do życia 18 września 1998 r. w celu przejęcia od rządu USA funkcji nadzorowania technicznych aspektów Internetu. Nadzorują (IANA i ICANN) one ogólne zasady przyznawania nazw domen i adresów IP. Nie zajmują się jednak one przydzielaniem domen poszczególnych chętnych, jedynie rozdzielają domeny najwyższego poziomu (takie jak .pl, .gov, .com, .eu) pomiędzy kraje lub wybrane organizacje i przekazują im prawa do zarządzania tymi domenami. Te mogą dalej przekazywać nadzór nad całością bądź częścią swoich domen, i tak Rząd Polski przekazuje nadzór nad domeną .pl Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej, która rozdziela poddomeny w obrębie domeny .pl pomiędzy zainteresowanych. Ci z kolei mogą rozdzielać te domeny pomiędzy poszczególne komputery, lub dalej swoim klientom. W wielu krajach domena internetowa przyznana przez system DNS staje się własnością tego, kto pierwszy ją kupi. W Polsce jest ona tylko wynajmowana na określony czas. Jeżeli ktoś zrezygnuje ze swojej domeny i zwróci ją administratorowi DNS, może ona trafić w inne ręce. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 12

Organizacje zarządzające domenami - POLSKA NASK – nadzór nad domeną .pl jako całością, oraz obsługa rejestrowania domen .com.pl; .biz.pl; .org.pl; .net.pl; SGH – .irc.pl; Politechnika Wrocławska – .usenet.pl IPPT PAN – .gov.pl Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN ICM – .art.pl; .mbone.pl Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego UW TASK – .med.pl; .gda.pl; .gdansk.pl; .sopot.pl; .gdynia.pl; Trójmiejska Akademicka Sieć Komputerowa Instytucje administrujące głównymi domenami w Polsce: NASK – nadzór nad domeną .pl jako całością, oraz obsługa rejestrowania domen: .com.pl, .biz.pl, .org.pl, .net.pl oraz kilkudziesięciu innych domen "funkcjonalnych" (łącznie z np. sex.pl) oraz części domen lokalnych, np. .waw.pl. IPPT PAN Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN – rejestracja domeny .gov.pl; ICM – .art.pl, .mbone.pl; TASK – .med.pl, .gda.pl, .gdansk.pl, .gdańsk.pl, .sopot.pl, .gdynia.pl; SGH – .irc.pl; Politechnika Wrocławska – .usenet.pl. Oprócz tego wiele domen typu nazwa-firmy.pl wykupiły od NASK rozmaite firmy i zarządzają tymi domenami we własnym zakresie. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 13

Interakcja ze społeczeństwem; Kształtowanie opinii publicznej. Zastosowanie internetu w wojsku Informowanie; Interakcja ze społeczeństwem; Kształtowanie opinii publicznej. Z pewnym uproszczeniem można stwierdzić, że powstanie internetu związane było z potrzebami wojska. Teraz, po wielu latach „życia” oraz wielu przeobrażeniach, internet oferuje przeogromne możliwości i naturalne jest, że wojsko cały czas wykorzystuje tę ogólnoświatową sieć. Główną siłą internetu jest ogólnodostępność. Siły Zbrojne poprzez swoje jednostki stosuje Internet jako środek przekazu do: Informowania; Interakcji ze społeczeństwem; Kształtowania opinii publicznej. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 14

wojskowych serwisów WWW Zarządzanie serwisami internetowymi w wojsku SASI (CZST / DIiT) Tworzenie Administrowanie Utrzymywanie Instytucje oraz jednostki wojskowe dostrzegają wielki zasięg i siłę oddziaływania na społeczeństwo za pomocą internetu i dlatego uważają za istotną sprawę posiadanie własnych serwisów WWW. Departament Informatyki i Telekomunikacji zabezpiecza ten kierunek rozwoju w Siłach Zbrojnych poprzez podległe mu Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznym. Działająca w ramach CZST sekcja Administrowania Serwisami Internetowymi ma następujące zadania: Tworzenie wojskowych serwisów WWW; Utrzymywanie wojskowych serwisów WWW; Administrowanie wojskowych serwisów WWW. Na chwilę obecną utrzymujemy ponad 200 serwisów WWW instytucji i jednostek wojskowych, w tym kilka głównych takich jak: www.wp.mil.pl – główna strona Ministerstwa Obrony Narodowej; www.sgwp.wp.mil.pl – strona Sztabu Generalnego WP; www.ordynariat.wp.mil.pl – strona Ordynariatu Polowego WP; www.bip.wp.mil.pl – strona Biuletynu Informacji Publicznej. wojskowych serwisów WWW Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 15

Infrastruktury sieci INTER-MON Zarządzanie serwisami internetowymi w wojsku (2) SASI (CZST / DIiT) Administrowanie Utrzymywanie Rozbudowa Istotną rolą Sekcji ASI jest także zabezpieczenie infrastruktury potrzebnej do prawidłowego działania sieci Internet w Siłach Zbrojnych. Realizowane jest poprzez administrowanie, bieżące utrzymywanie oraz rozbudowę punktu serwerowego. Infrastruktury sieci INTER-MON Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 16

Język programowania – PHP; Baza danych – MySQL. Używane technologie Własny autorski CMS; Serwer HTTP - Apache; Język programowania – PHP; Baza danych – MySQL. Podstawą tworzenia nowoczesnych serwisów WWW dla potrzeb wojska jest autorski CMS (Content Management System – czyli System Zarządzania Treścią) zrealizowany przez naszego pracownika. Jako serwer HTTP używany jest Apache. Podstawowym językiem programowania jest PHP a jako bazy danych używana jest MySQL. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 17

Statystyki ilościowe serwisów WWW Obecnie wykonanych jest 200 serwisów WWW: 10 Departamentów wojskowych; 40 instytucji wojskowych; 50 Jednostek wojskowych; 100 instytucji administracji wojskowej (WKU i WSzW). Rocznie wykonuje się ok. 50 - 60 serwisów: Czas realizacji serwisu wg harmonogramu 1 tydzień; Zwykle rocznie wykonywane są 3-4 serwisy z dużym nakładem pracy (od miesiąca do nawet 3-4 miesięcy) np: www.wp.mil.pl, www.ordynariat.wp.mil.pl, www.bip.wp.mil.pl Obecnie wykonywany jest katalog stron wojskowych: www.wp-go.wp.mil.pl Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi obecnie utrzymuje ok. 200 serwisów WWW z podziałem na ok.: 10 Departamentów wojskowych; 40 instytucji wojskowych; 50 jednostek wojskowych; 100 instytucji administracji wojskowej (WKU i WSZW); Rocznie wykonuje się ok. 50 - 60 serwisów: Czas realizacji serwisu wg harmonogramu 1 tydzień; Zwykle rocznie wykonywane są 3-4 serwisy z dużym nakładem pracy (od miesiąca do nawet 3-4 miesięcy) np: www.wp.mil.pl, www.ordynariat.wp.mil.pl, www.bip.wp.mil.pl Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 18

Statystyki odwiedzin Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi Slajd prezentuje statystyki wyciągnięte z systemu mierzenia statystyk statBiznes. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 19

Główna strona MON www.wp.mil.pl Do 6 500 użytkowników dziennie. Statystyki odwiedzin Główna strona MON www.wp.mil.pl Do 6 500 użytkowników dziennie. Około 30.000 użytkowników tygodniowo; Ordynariat Polowy WP www.ordynariat.wp.mil.pl Do 1 276 użytkowników dziennie średnio Do 39 596 użytkowników miesięcznie 1 DZ www.1dz.wp.mil.pl Do 100 użytkowników dziennie. Około 500 użytkowników tygodniowo; - Najistotniejszym wyróżnikiem zainteresowania społeczeństwa stronami wojskowych serwisów WWW są statystyki. Na kluczowych stronach są założone profesjonalne statystyki dostarczane przez specjalizujące się w tym firmy (stat24) na innych darmowe statystyki (oferowane np. przez Google). W miarę możliwości (i coraz większych potrzeb) statystyki są dokładane do nowo powstałych serwisów. Do najliczniej odwiedzanej strony należy główna strona Ministerstwa ON. Tygodniowo odwiedza ją średnio około 30 tys. Unikalnych użytkowników, a dzienne odwiedziny sięgają 6 500 użytkowników (w weekendy liczba ta spada do około 4 000. Na drugim miejscu jest strona Ordynariatu Polowego WP – tu liczba odwiedzin sięga około 5 000 tygodniowo i do 900 dziennie. Dla przykładu serwis WWW 1 Dywizji Zmechanizowanej odwiedza 500 użytkowników tygodniowo i do 100 użytkowników dziennie. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 20

Podświetlane kalendarze; Wyświetlanie zdjęć. WWW Tendencje Nowe biblioteki; Javascript; Podświetlane kalendarze; Wyświetlanie zdjęć. Serwisy WWW mają za zadanie oddziaływać na użytkowników internetu i przyciągać ich uwagę. Dlatego bardzo istotnym elementem jest oprócz treści jest ich graficzne przedstawienie. Strona WWW ma działać szybko i być atrakcyjna dla oka. Dlatego też ważne i konieczne jest stosowanie nowych technologii w procesie tworzenia serwisów WWW na potrzeby wojska takich jak: nowe biblioteki do języków programowania wraz z nowymi możliwościami; używanie skryptów języka javascript; nowe elementy graficzne takie jak podświetlane kalendarze czy nowy sposób wyświetlania zdjęć. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 21

Bezpieczeństwo Stabilność Priorytety działania internetu w wojsku Jednak wprowadzanie nowych technologii musi następować bardzo rozważnie, bo priorytetami działania internetu w wojsku jest: bezpieczeństwo; stabilność. Jest to istotne ze względu na charakter jaki posiadają strony wojskowe. Przerwa w działaniu głównej strony MON jest natychmiast zauważana przez odbiorców i musi następować natychmiastowa reakcja, w wyniku której działanie strony ma zostać przywrócone. Dlatego też strony WWW umieszczane na resortowym serwerze sprawdzane są pod kątem bezpieczeństwa. Nie stosuje się ogólnodostępnych rozwiązań (takich jak otwartych CMS) lecz bazuje się na autorskim CMS. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 22

INTER-MON Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi Na kolejnych kilku slajdach prezentowany zostanie rozwój systemu INTER-MON stanowiącego sieć Internet rozwijaną w środowisku wojskowym. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi

Regulacje prawne w zakresie świadczenia usługi dostępu do Internetu w Ministerstwie Obrony Narodowej: Rozporządzenie MON z dnia 12.10.2005 r. w sprawie szczegółowych warunków wykonywania działalności telekomunikacyjnej, Decyzja nr 270 z dnia 7 października 2002 r. w sprawie wprowadzenia do użytku „Instrukcji o zasadach pracy biurowej w resorcie Obrony Narodowej”, Sieć INTER-MON istnieje od 1998 r. – powstał wówczas pierwszy profesjonalny Węzeł Internetowy MON w obiekcie Rakowiecka 4a. Na początku stworzony został na potrzeby lokalnych użytkowników „Tymczasowy regulamin użytkowania INTER-MON”. Wraz z rozwojem technologii internetowych powstały następne uregulowania prawne dotyczące sieci INTER-MON. Jednak szybki rozwój technologii zawsze wyprzedzał ustalenia prawne dotyczące nowych możliwości technologicznych zarówno w SZ jak i na rynku cywilnym. Obecnie w ramach projektu nr 2 (Strategia informatyzacji w SZ RP) została wypracowana propozycja nowej decyzji dotyczącej funkcjonowania sieci INTER-MON uwzględniająca możliwości najnowszych technologii internetowych. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi

Co to jest INTER-MON? Zgodnie z Decyzją Nr 270 Ministra Obrony Narodowej z dnia 07.10.2002 INTER-MON to: System wyizolowanej sieci informacyjnej pracującej w oparciu o protokół komunikacyjny TCP/IP resortu obrony narodowej, przeznaczony do wymiany jawnych informacji tekstowych, graficznych, fonicznych i wizyjnych w relacjach krajowych i zagranicznych, umożliwiający także zorganizowany dostęp do zasobów światowej sieci INTERNET; W obecnie opracowywanej decyzji zespół opracowujący zaproponował następującą definicję INTER-MON: INTER-MON - system złożony ze zbioru podsystemów INTER-MON Podsystem INTER-MON - system teleinformatyczny umożliwiający korzystanie z usług internetowych w komórce (jednostce) organizacyjnej. Każdy podsystem INTER-MON tworzy logiczną całość i ma co najmniej jeden dostęp do sieci Internet zapewniony przez operatora telekomunikacyjnego. W skład podsystemu INTER-MON wchodzą urządzenia aktywne i pasywne sieci, serwery oraz stacje robocze. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 25

Sieć INTER-MON powinna zapewnić sprawną realizację usług Dla kogo INTER-MON? Sieć INTER-MON powinna zapewnić sprawną realizację usług dla wszystkich jednostek i komórek organizacyjnych resortu obrony narodowej (około 2 000 ) wszystkich jego pracowników cywilnych i wojskowych (około 200 000 użytkowników) Sieć INTER-MON powinna swoim zasięgiem objąć wszystkie jednostki i komórki organizacyjne resortu obrony narodowej (w sumie ok. 2 000 punktów) oraz wszystkich pracowników cywilnych i wojskowych (ok.. 200 000 użytkowników). Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 26

Usługi dostępne w cieci INTER-MON W sieci INTER-MON są dostępne m.in. następujące usługi: Strony WWW; Poczta Elektroniczna; FTP; e-Learning ; Fora dyskusyjne; Komunikatory; Streaming Video (przyszłość). Forum dyskusyjne to przeniesiona do struktury stron WWW forma grup dyskusyjnych, która służy do wymiany informacji i poglądów między osobami o podobnych zainteresowaniach przy użyciu przeglądarki internetowej. Fora dyskusyjne są obecnie bardzo popularną formą grup dyskusyjnych w Internecie. Prowadzą je praktycznie wszystkie portale, większość wortali, znaczna liczba ISP. Są one także powszechne na stronach wielu instytucji, czasopism, przedsiębiorstw, uczelni itp. a także spotykane są liczne fora zakładane zupełnie prywatnie. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 27

.mon.gov.pl .wp.mil.pl .army.mil.pl .sp.mil.pl .mw.mil.pl SERWERY POCZTOWE .mon.gov.pl .wp.mil.pl .army.mil.pl .sp.mil.pl .mw.mil.pl Powyższy slajd prezentuje obsługiwane domeny poczty elektronicznej funkcjonujące w resorcie obrony narodowej: mon.gov.pl – domena obsługiwana przez DIiT .wp.mil.pl – domena obsługiwana przez CZST .army.mil.pl – domena obsługiwana przez ZI DWLĄD .sp.mil.pl – domena obsługiwana przez CWT SP .mw.mil.pl – domena obsługiwana przez ZI MW Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 28 28

Regionalne Węzły Dostępowe (WD) Centralny Węzeł InterMON Węzeł Internetowy Punkt Dostępowy Ze względu na swoją specyfikę wynikającą z połączenia z ogólnoświatową siecią Internet z wykorzystaniem niezależnych operatorów, sieć INTER-MON będzie miała budową opartą na kilku podsieciach regionalnych. W każdej sieci regionalnej będzie wyodrębniony jeden główny punkt - Węzeł Internetowy, który będzie bezpośrednio podłączony do sieci Internet z wykorzystaniem operatora i będzie dawał dostęp do usług oferowanych w sieci Internet w ramach swojej sieci regionalnej dla odbiorców. Centrum Kierowania to organ koordynujący pracę Węzłów Dostępowych realizujący centralne usługi na potrzeby sieci INTER-MON. Punkt Dostępowy INTER-MON to organ podległy bezpośrednio pod Węzeł Internetowy i podłączony bezpośrednio do Węzła Internetowego wojskowymi zasobami transmisyjnymi, realizuje on lokalne usługi dostępu do Internetu i usług internetowych w jednostkach i instytucjach wojskowych będących odbiorcami usług teleinformatycznych na poziomie GWŁ. Punkt Dostępowy to organ podległy bezpośrednio pod Węzeł Internetowy, realizuje on lokalne usługi na potrzeby sieci INTER-MON w obszarach uniemożliwiających ze wyglądu na odległości lub warunki terenowe podłączenie bezpośrednio do Węzła Internetowego. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 29

Regionalne Węzły Dostępowe (WD) Proponowana lokalizacja Węzłów Internetowych: Węzeł Internetowy w Szczecinie; Węzeł Internetowy w Bydgoszczy; Węzeł Internetowy w Olsztynie; Węzeł Internetowy w Poznaniu; Węzeł Internetowy w Warszawie; Węzeł Internetowy w Lublinie; Węzeł Internetowy w Wrocławiu; Węzeł Internetowy w Krakowie; Węzeł Internetowy w Gdyni (Marynarka Wojenna); Węzeł Internetowy w Warszawie (Siły Powietrzne). Prezentowany slajd przedstawia wykaz proponowanych węzłów internetowych. O rozmieszczeniu WI decydowały względy transmisyjne oraz rozmieszczenie jednostek i instytucji wojskowych. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 30

Architektura Węzła Internetowego Architektura Węzła Internetowego przewiduje wszystkie ważne aspekty funkcjonowania sieci usługowej podłączonej do sieci internet. Architekturę Węzła można podzielić na następujące podstawowe obszary: bezpieczeństwo sieciowe – firewall, IPS/IDP(system antywłamaniowy), bramka antywirusowa usługi – serwery pocztowe, AD, www sieci - LAN/WAN Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi

Centralny Węzeł Internetowy Schemat zarządzania siecią INTER-MON Centralny Węzeł Internetowy Węzeł Internetowy Punkt Dostępowy CZST RWŁCWT Slajd przedstawia zależności między poszczególnymi komponentami architektury sieci INTER-MON pod względem zarządzania i administracji siecią. Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 32

WNIOSKI Utrzymanie ciągłego dostępu do stron www i usług internetowych resortu ON; Utrzymanie w sprawności technicznej sprzętu teleinformatycznego; Testowanie i doskonalenie narzędzi programowych; Doskonalenie współpracy i szkolenie administratorów; Wprowadzenie nowych usług multimedialnych; Archiwizacja danych; Upowszechnianie komunikacji wewnętrznej. Na podstawie prezentowanego materiału stwierdzić należy, że najistotniejszymi aspektami funkcjonowania Internetu w SZ RZ jest: - Utrzymanie ciągłego dostępu do stron www i usług internetowych resortu ON; - Utrzymanie w sprawności technicznej sprzętu teleinformatycznego; - Testowanie i doskonalenie narzędzi programowych; - Doskonalenie współpracy i szkolenie administratorów; - Wprowadzenie nowych usług multimedialnych; - Archiwizacja danych; - Upowszechnianie komunikacji wewnętrznej Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi 33

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ zpodosek@mon.gov.pl Centrum Zarządzania Systemami Teleinformatycznymi