Potoki w Mieście - projekty dot Potoki w Mieście - projekty dot. ochrony wód przybrzeżnych Zatoki Gdańskiej Przez teren Sopotu płynie 11 potoków o łącznej długości ok. 21 km Zbierają z terenu Sopotu m. in. wody deszczowe i uchodzą do Zatoki Gdańskiej Cel obrany przez Gminę: Zapobieganie podtapianiu dolnej części Sopotu w okresie nawalnych deszczów, Ochrona jakości wód w strefie kąpielisk (nowe wymagania jakościowe od 2015 roku wynikające z Dyrektywy Kąpieliskowej) Metoda: budowa zbiorników retencyjnych oraz urządzeń podczyszczających likwidacja betonowych ujść potoków oddalenie wylotów wszystkich poza Swelinią potoków wgłąb Zatoki (odległość wylotów A i B 345 ÷ 380 m od komór wylotowych usytuowanych na plaży)

1 etap (koniec: 9.12.2009 r.):  Układ wylotowy „A” – obszar od granicy z Gdańskiem do ulicy Na Wydmach – wyprowadzenie w sąsiedztwie istniejącego wylotu Potoku ,,2”. Odprowadza wodę z Potoku ,,1”, Potoku ,,2” i Potoku Karlikowskiego.  Układ wylotowy „B” – obszar od mola do wylotu potoku Haffnera (Elizy) - wyprowadzenie w sąsiedztwie istniejącego wylotu Potoku Bohaterów Monte Cassino (wylot ,,7”) w kierunku głowicy ostrogi mola. Odprowadza wody z Potoku Elizy, Potoku ,,6” oraz Potoku Bohaterów Monte Cassino.  Budowa zbiornika retencyjnego Okrzei (1 325m³), podziemnego zbiornika retencyjnego w ul. Piastów (134m³) oraz montaż 32 urządzeń podczyszczających 

2 Etap: od 2012 r. do grudnia 2013r. Wykonanie wylotu „C” oraz budowa zbiornika retencyjnego na Potoku Babidolskim.  Źródła: http://www.sopot.pl; http://www.NaszeMiasto.pl

SWELINIA WCZORAJ I DZIŚ WEDŁUG M. GERINGER D’OEDENBERG

Jedną z nich jest dolina Swelini Współczesna rzeźba strefy krawędziowej Wysoczyzny Gdańskiej otrzymała zasadniczy rys około 10-12 tys. lat temu w okresie ustępowania lądolodu. Wody fluwioglacjalne, a następnie wody opadowe utworzyły w tej strefie szereg głęboko wciętych dolin, przez które przepływają liczne potoki, często o charakterze podgórskim Jedną z nich jest dolina Swelini

Lokalizacja potoku

Potok Swelinia Zwany potokiem granicznym, płynie na granicy Sopotu i Gdyni Uchodzi do Zatoki Gdańskiej Długość potoku ok. 2,5 km i średni spadek 22m/km (13-33‰) Średni przepływ - 10 do 20 l/s Źródła na wysokości 60 m n.p.m., obok dużej polany należącej do gdyńskiego Bernardowa. Jedyny sopocki potok płynący w całości w otwartym korycie

Górny bieg Swelini W 2005 w górnym, źródliskowym odcinku doliny Swelini utworzono 13ha rezerwat Łęg nad Swelinią Leży na terenie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, na terytorium Gdyni (przy granicy z Sopotem) Chroniony jest las łęgowy i grądowy, półnaturalne śródleśne łąki. Jest w nim ponad 205 gatunków roślin naczyniowych w tym: 7 podlega ochronie ścisłej (Kukułka plamista, Kukułka krwista, Kukułka szerokolistna, Wawrzynek wilczełyko, Listera jajowata, Kruszczyk szerokolistny, Przylaszczka pospolita) 6 ochronie częściowej (Bluszcz pospolity, Kalina koralowa, Konwalia majowa, Kruszyna pospolita, Marzanka wonna, Pierwiosnek lekarski) Za: Dariusz Ożarowski: Wykład: Trójmiejski Park Krajobrazowy – Ochrona Przyrody, Flora i fauna, 2012

Oczyszczalnia hydrofitowa W 1994 roku na potoku Swelina wykonano zbiornik sedymentacyjno-retencyjny o pojemności 500 m3 (głębokość ok. 1 m) oraz wegetacyjny filtr piaskowy o pojemności 870 m3 i miąższości warstwy czynnej 1m (czas zatrzymania 2 godziny dla przepływu obliczeniowego 30 dm3·s-1) . Filtr wegetacyjny obsadzony został trzciną pospolitą, a wypełnienie złoża stanowi żwir. Oczyszczana woda zbierana jest drenażem rurowym i odprowadzana do studni kontrolnej, a stamtąd bezpośrednio do wód potoku. Średni roczny przepływ w okresie suchym wynosi od 12 do 33 dm3·s-1, natomiast podczas intensywnych opadów deszczu pierwsza, najbardziej zanieczyszczona fala spływu jest zatrzymywana w zbiorniku retencyjnym, zaś nadmiar wód trafia przelewem bezpośrednio do potoku.

Dolny bieg Swelini W 1996 utworzono użytek ekologiczny "Jar Swelinia". Na długości 550 m, Swelinia wrzyna się w malowniczy jar. Las porastający jar Swelini to głównie grąd gwiazdnicowy i żyzna buczyna niżowa. W strumieniu spotkać można pstrąga potokowego i wypławka alpejskiego.

Wypławek alpejski (Crenobia alpina) Gatunek zimnolubnego płazińca zaliczanego do wirków. Jest reliktem ostatniego zlodowacenia. Występował masowo w Europie w okresie zlodowaceń. Współcześnie występuje w chłodnych źródłach i strumieniach. W Polsce m.in. w Karpatach, Sudetach, Pieninach. Dorasta do 18 mm długości. Przód ciała tępo zakończony, z dwoma wyraźnymi czułkami. Jedna para dość dużych oczu. Żywi się głównie kiełżami. Crenobia alpina Photo © Biopix: N Sloth http://www.biopix.com/crenobia-alpina_photo-51866.aspx oraz Wikipedia

Swelinia w historii W średniowieczu Swelinia stanowiła północną granicę dóbr cystersów oliwskich gdy Sopot został im nadany przez Mściwoja II. Jej nazwa została wymieniona w dokumencie wystawionym 5 III 1283 r. w formie Svelina. Po raz pierwszy słowiańska nazwa Swelina pojawiła się w dokumencie z 1235 roku (Rivulum qui Swelina dicitur), potem wymieniano ją także w innych dokumentach z lat 1283, 1291 i 1295, a później wymieniał ją także Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego. Źródła : Bedeker Sopocki F. Mamuszki za: http://zoppot.fm.interia.pl/potok.htm#l9 Wikipedia KODEKS DYPLOMATYCZNY WIELKOPOLSKI OBEJMUJĄCY DOKUMENTA TAK JUŻ DRUKOWANE, JAK DOTĄD NIE OGŁOSZONE, SIĘGAJĄCE DO ROKU 1400. WYDANY STARANIEM TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK POZNAŃSKIEGO. TOM IV SUPLEMENT. NAKŁADEM BIBLIOTEKI KÓRNICKIEJ. DRUKIEM J. I. KRASZEWSKIEGO (Dr. W. ŁEBIŃSKI). 1881. za: http://www.wbc.poznan.pl/Content/20091/kw_04.html

Nazwa potoku Z. Brecki w Roczniku Sopockim 1976 pisze: "gdy się jednak wie, że językowo niemieccy kanceliści średniowieczni nie zapisywali miękkości głosek słowiańskich, wówczas ich zapis Swelina odczytamy jako Swelinia". (Patrz także Czasopismo Onomastica R.14: 1969, Za: Wikipedia)

Art. 100 podpisanego w Wersalu 28. 06. 1919r Art. 100 podpisanego w Wersalu 28.06.1919r. traktatu pokojowego określał kształt granicy Wolnego Miasta Gdańska. Granicę podzielono na sekcje od A do G Sekcja A : Od Morza Bałtyckiego (Ostsee) przez Kolibki / Steinfließ, rzeką Sweliną (Menzelbach), Lasami Oliwskimi (Forst Oliva) do punktu granicznego Sulmin / Ottomin.  Odcinek ten liczył blisko 40 km, ustawiono na nim 206 słupów oznaczonych od A001 do A206.

Ujście Swelini było w okresie międzywojennym popularnym celem wycieczek turystycznych, podejmowanych zarówno z Sopotu, jak i z Gdyni. Po jednej i drugiej stronie granicy biegł obok koryta potoku ścieżki spacerowe aż do drogi gdańsko-gdyńskiej.

LITERATURA Ochorna Przyrody w Województwie Pomorskim . Mapa edukacyjna. Wydanie IV 2009 http://www.dawnysopot.pl/?content=opracowania&akcja=pokaz&id=14 http://www.dawnysopot.pl/?content=opowiadania&akcja=opowiescipokaz&page=&id=6 M.Gajewska, A. Wargin Możliwości zastosowania metody hydrofitowej w oczyszczaniu ścieków deszczowych zbieranych ze źródeł zanieczyszczeń liniowych, http://www.sopockiepotoki.republika.pl/ E. Rojowsk, M Tomkiewicz, Gdynia 1939-1945 w świetle źródeł niemieckich i polskich, Wydawnictwo Róża Wiatrów, Gdynia 2009 http://www.gdynia.pl/wszystko/o/gdyni/srodowisko/info/162_.html http://www.sopot.pl/eGmina/pl/cityzone/Aktualnosci/Wydarzenia/modules/events/1206.html http://www.sopockiepotoki.republika.pl/ Zdjęcia Zofia Plucińska 