Prezentacja systemu organizowania interwencji kryzysowej dla ofiar przemocy w Polsce Liliana Krzywicka Rada Ekspertów ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie przy PARPA Ośrodek Interwencji Kryzysowej MOPS Katowice

Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie - nowelizacja Określa: Zadania administracji rządowej i samorządowej w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie Zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą w rodzinie Zasady postępowania wobec osób stosujących przemoc w rodzinie

Rozwiązania legislacyjne - Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Wprowadza definicję przemocy: jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

System przeciwdziałania przemocy w rodzinie Minister właściwy ds. zabezpieczenia społecznego Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie – powołanie koordynatora programu

Zadania: Samorząd województwa Wojewódzki program przeciwdziałania przemocy w rodzinie Promowanie nowych rozwiązań w zakresie ppwr Ramowe programy ochrony ofiar Organizowanie szkoleń

Zadania wojewody: Materiały instruktażowe Monitorowanie zjawiska przemocy Powoływanie Woj. Koordynatora ds. PPwR Monitorowanie Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Nadzór nad realizacją zadań przez samorząd gminny, powiatowy i województwa Kontrola nad realizacją zadań przez podmioty niepubliczne

Ustawa o PPWR - nowelizacja Działania profilaktyczne/interwencyjne/pomocowe a/ gminny system przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz program ochrony ofiar Praca metodą zespołów interdyscyplinarnych Działania interwencyjne możliwość oddzielenia sprawcy od ofiary - nakaz opuszczenia lokalu - zakaz zbliżania się Wprowadzenie interwencyjnej procedury „Niebieska Karta” dla służb i instytucji

Ustawa z 10 czerwca 2010r. Zadania własne gminy: Gminny program przeciwdziałania przemocy w rodzinie Poradnictwo i interwencja w zakresie ppwr Program ochrony ofiar Miejsca w ośrodkach wsparcia Zespoły interdyscyplinarne

Nowelizacja ustawy Zadania powiatu: Miejsca w ośrodkach wsparcia Miejsca w ośrodkach interwencji Zadania administracji rządowej: budżet Specjalistyczne ośrodki wsparcia Programy korekcyjno-edukacyjne dla osób stosujących przemoc

Praca metodą zespołu interdyscyplinarnego Zespół Interdyscyplinarny - przedstawiciele służb, instytucji i organizacji pozarządowych działających w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie

Rodzaje zespołów: Zespoły Interdyscyplinarne –poziom strategiczny ( spotykają się nie rzadziej niż co 3 m) realizacja działań w ramach polityki rozwiązywania problemu przemocy w gminie Zespół może powoływać grupy robocze do pracy z indywidualnym przypadkiem Grupy robocze – poziom operacyjny ( w przypadku uruchomienia procedury NK, w razie potrzeb)

Zespoły interdyscyplinarne art.9a Zespół- powołuje (zarządzenie) burmistrz/prezydent, zasady powoływania i warunki funkcjonowania określa Uchwała Rady Gminy Skład – przedstawiciele: OPS, Gminna Komisja ds. PPwR, Policja, Kuratorzy, (także) Oświata, Służba zdrowia, Organizacje pozarządowe.

Skład Zespołu Ustawa określa obligatoryjnie 7 instytucji wchodzących w skład Zespołu Interdyscyplinarnego Jak pozyskać tych, którzy nie są wymienieni w ustawie? - osoby dotychczas zaangażowane - odwoływanie się do korzyści

Zespoły interdyscyplinarne Przewodniczący zespołu wybierany jest na pierwszym posiedzeniu Posiedzenia zespołu – w razie potrzeb- nie rzadziej niż co 3 miesiące Zespół będzie działał na podstawie porozumień zawartych między burmistrzem/prezydentem a pozostałymi podmiotami Zespół powołuje (może) grupy robocze

Zespoły interdyscyplinarne Zespoły powoływane przez prezydenta/burmistrza Obsługę techniczno-organizacyjną zapewnia OPS Zadania realizowane są w ramach obowiązków służbowych Członkowie zespołu mogą … gromadzić i przetwarzać informacje oraz dane osób dotkniętych przemocą – oświadczenie o poufności Podejmowanie interwencji w oparciu o procedurę „Niebieska Karta”

Zespoły interdyscyplinarne Integrowanie i koordynowanie działań podmiotów oraz specjalistów w zakresie ppwr Diagnozowanie problemu Podejmowanie działań w środowisku Inicjowanie interwencji w środowisku Rozpowszechnianie informacji o instytucjach i możliwościach pomocy Inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc

Grupy robocze Zespół Interdyscyplinarny – strategiczny może powoływać grupy robocze w celu organizowania pomocy rodzinie w indywidualnych przypadkach skład grupy roboczej wchodzą: pracownik socjalny, dzielnicowy, pedagog, przedstawiciel służby zdrowia, przedstawiciel gminnej komisji ds. rozwiązywania problemów alkoholowych.

Praca metodą zespołu interdyscyplinarnego grup roboczych Skutecznie reaguje diagnozuje Planuje realizuje: Współpracuje cele instytucji Koordynuje cele klienta Monitoruje Zgoda klienta ? Czy klient uczestniczy?

Tworzenie zespołu: Powołanie – kogo? Kontakty osobiste Integracja, szkolenia Kompetencje w zakresie pracy zespołowej - kompetencje interpersonalne - kompetencje specjalistyczne

Grupa robocza Powoływana przez Zespół Interdyscyplinarny Praca w ramach obowiązków służbowych Może gromadzić i przetwarzać dane osób…. Zachowanie poufności – oświadczenie o poufności

Zespoły interdyscyplinarne Zespól i Grupa Robocza jest zespołem zadaniowym. To, co konstytuuje pracę zespołu to cel. Aby zespół sprawnie działał: Wyznaczcie osobę prowadzącą. Zadbajcie aby wszyscy się poznali. Określcie cel i czas spotkania. Ustalcie porządek spraw do omówienia. Zaplanujecie kroki zmierzające do osiągnięcia celu. Określcie zadania. Podzielcie zadania i terminy ich realizacji zgodnie z uprawnieniami i kompetencjami członków zespołu. Ustalcie zasady i sposób informowania i komunikowania się między spotkaniami. Zadbajcie o sprawny sposób dokumentowania przebiegu i ustaleń zespołu.

Interwencja Art.9d Podejmowanie interwencji w oparciu o procedurę „Niebieskie Karty” Nie wymaga zgody ?! Działania w związku z podejrzeniem (uzasadnionym) występowania przemocy Przekazują informacje o działaniach przewodniczącemu zespołu

Niebieska Karta Dla pomocy społecznej Dla policji Dla GKRPA Dla oświaty Dla służby zdrowia Udział przedstawicieli w grupach roboczych

Obowiązek powiadamiania organów ścigania w ramach procedury ‘Niebieskie Karty” Art. 12.1. Każdy kto w związku z pełnieniem funkcji (…) podejmie podejrzenie o popełnieniu przestępstwa związanego z przemocą zobowiązany jest powiadomić organy ścigania (policję lub prokuraturę)

Niebieska Karta Procedurę uruchamia wypełnienie formularza „Niebieska Karta” Formularze – drogą rozporządzenia Rada Ministrów – rozporządzenie określające czynności w ramach procedury

Interwencja zabezpieczająca dziecko art.12a W razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka pracownik socjalny wykonujący obowiązki służbowe ma prawo odebrać dziecko ……. Decyzję podejmuje wspólnie z funkcjonariuszem Policji, lekarzem lub ratownikiem lub pielęgniarką. Do 24 godz. powiadamia Sąd Art. 12b rodzicom lub opiekunom przysługuje zażalenie do Sądu Opiekuńczego….za pośrednictwem pracownika socjalnego lub funkcjonariusza Policji O prawie zażalenia – pouczenie na piśmie

Obszar interwencji i pomocy Interwencja – „my do klienta” Pomoc „klient do nas” Interwencja – zatrzymanie przemocy, zapewnienie bezpieczeństwa Pomoc – realizacja potrzeb klienta DYLEMAT

Cele klienta, osób pomagających i instytucji – w działaniach interwencyjnych Cele osób pomagających Cele instytucji

Strategie pomocy osobom uwikłanym w przemoc domową interwencyjna Terapeutyczna Interwencja kryzysowa Pomoc psychokorekcyjna Pomoc terapeutyczna

Formy pomocy osobom uwikłanym w doświadczenie przemocy domowej Interwencja – cel: zatrzymanie przemocy, zapewnienie bezpieczeństwa – PRIORYTET BEZPIECZEŃSTWO Działania podejmowane w kryzysie – interwencja kryzysowa, terapia kryzysowa – ODZYSKANIE POCZUCIA MOCY i kontroli Działania w dalszej perspektywie – pomoc psychologiczna, terapeutyczna nastawiona na niwelowanie szkód wynikających z doświadczenia przemocy i zmianę wzorców zachowań W KIERUNKU ZMIANY Działania prawne (podejmowane przez klienta, podejmowane przez instytucję)

Podejmowane działania w przypadkach przemocy w rodzinie Interwencja Cele: zatrzymanie przemocy „tu i teraz” Zapewnienie bezpieczeństwa Klient: -osoby poszkodowane (działania podejmowane wobec sprawców) Ważne: działania z urzędu Pewna i spokojna „poza przemocą” Jednoznaczna Musi być początkiem dalszej pracy

Działania w kryzysie- interwencja kryzysowa Cele: rozpoznanie najpilniejszych potrzeb (zdrowotnych, bytowych, socjalnych, prawnych, psychologicznych) Klient: Ofiara, sprawca, świadkowie i inni Ważne: szybko (z wykorzystaniem energii kryzysu) Szeroko (łączenie środków, możliwości i kompetencji osób i instytucji W oparciu o zasoby (już istniejące)

Pomoc w dalszej perspektywie Pomoc terapeutyczna Cele: zmiana w funkcjonowaniu rodziny i trwałe zatrzymanie przemocy Klient: Ofiara, sprawca, inne osoby Ważne: konieczna motywacja i decyzja osobista Uwzględnianie perspektywy klienta Realizowanie celów klienta Wykorzystanie mocy osobistej i zasobów klienta Praca z urazem Zmiana strategii opartej na przemocy na strategie „bez przemocy” (poszukiwanie nowych wzorców, ról, rozwiązań zachowań w sytuacjach konfliktowych)

Źródła skuteczności Ograniczenia: To co wynika ze specyfiki zjawiska przemocy w aspekcie jednostkowym i społecznym To co wynika ze specyfiki rozwiązań i pragmatyki działań

Źródła skuteczności: Ograniczenia: Specyfika zjawiska przemocy Funkcjonowanie osób uwikłanych w przemoc Złożoność zjawiska przemocy Mentalne rozumienie przemocy i społeczne postawy wobec zjawiska przemocy

Źródła skuteczności Ograniczenia: specyfika rozwiązań: Stosunkowo niska karalność i egzekucja prawa Ograniczone zasoby instytucjonalnych form pomocy i brak skutecznych modeli współpracy Rutyny w stosowaniu rozwiązań i procedur Nieuwzględnianie potrzeb klientów

źródła skuteczności Rozumienie zjawiska przemocy z różnych perspektyw (prawnej, psychologicznej, społecznej itp…) Trafne określenie potrzeb osób uwikłanych w doświadczenie przemocy Formułowanie kompleksowej pomocy Zasoby lokalne-instytucjonalne, osobowe, kompetencyjne Łączenie kompetencji różnych służb, instytucji Praca w formule interdyscyplinarnej

Idea interdyscyplinarności Zjawisko przemocy ma wiele aspektów Przemoc dotyczy całości rodziny - systemu i jego otoczenia Żadna instytucja działająca „sama” nie jest w stanie skutecznie powstrzymać przemoc i łagodzić jej skutki

Perspektywy ujmowania zjawiska przemocy cd. Psychologiczna (OIK, Poradnie Psychologiczne, placówki „Niebieskiej Linii”) Prawna (Policja, Prokuratura, Sąd) Socjalna (MOPS, miejsca schronienia) Moralna (pomoc psychologiczna, kościół) Medyczna (służba zdrowia) Ekonomiczna (władze rządowe, samorządowe, podatnicy)

Korzyści: Trafniejsze decyzje Skuteczniejsza pomoc Efektywne wykorzystanie zasobów Poszerzenie kompetencji i doświadczeń Zapobieganiu „wypaleniu się” Mniej urazów psychicznych

Kierunki zmian: Od procedur do elastyczności Od tworzenia do podtrzymywania i rozwoju Od eksperymentowania do efektywności

Dziękuję za uwagę