ZAGRAJMY W EKSPERYMENTY! Fot. NASA

KOORDYNATOR EUROPEJSKI Telecentre Europe KOORDYNATORZY POLSKIEJ EDYCJI Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego Stowarzyszenie Miasta w Internecie Fundacja Pomocy Matematykom i Informatykom Niesprawnym Ruchowo Kampanię wspiera Włodzimierz Marciński – Lider Cyfryzacji w Polsce

PARTNERZY KAMPANII „TYDZIEŃ Z INTERNETEM 2013” Microsoft Polska Fundacja Orange UPC Polska Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL Centrum Edukacji Europejskiej Federacja Inicjatyw Oświatowych Forum Kraków Laboratorium EE Związek Harcerstwa Polskiego

ZAGRAJMY W EKSPERYMENTY!

Szklana orkiestra Czy na naczyniach szklanych wypełnionych wodą można zagrać? Wykonaj eksperyment… …i przekonaj się!

CZY WIESZ…? Dlaczego szklane naczynia grają? Kiedy dźwięki są wyższe, a kiedy niższe? Czy możemy zagrać na szklanym naczyniu (kieliszku, szklance, butelce) w inny sposób niż pocierając brzeg palcem? Co to są „anielskie organy”?

ODPOWIEDZI Pocierając palcem brzeg naczynia wywołujemy wibracje, które wytwarzają w powietrzu fale dźwiękowe. Wysokość dźwięku zależy od ilości wody w naczyniu: im więcej wody, tym niższy dźwięk. Możemy uderzać pałeczką w ścianki naczynia, możemy też zagrać na butelce dmuchając w jej otwór. „Anielskie organy” to instrument muzyczny zbudowany z kieliszków.

Tak wyglądała szklana harmonika - instrument skonstruowany w XVIII wieku przez Benjamina Franklina Źródło: Wikimedia Commons

… a tak na kieliszkach gra się współcześnie. Źródło: Wikimedia Commons

Czy na kieliszkach można zagrać… Chopina? http://www.youtube.com/watch?v=Jrj8DGuUkcc&list=UUS9JV-OmWlIn7vROXZ38Dew&index=2

STAŁE CZY PŁYNNE? POZNAJEMY CIECZ NIENEWTONOWSKĄ Jeśli zmieszamy mąkę ziemniaczaną z wodą, otrzymamy… … płyn czy ciało stałe? Czy można chodzić po płynie? Fot. macrj CC BY-2.0 Wykonaj eksperyment i przekonaj się!

CZY WIESZ…? Dlaczego ciecz nazywa się „nienewtonowska”? Kiedy ciecz zachowuje się jak płyn, a kiedy jak ciało stałe? W jakich sytuacjach właściwości cieczy nienewtonowskiej mogą być pomocne?

ODPOWIEDZI Ciecz nazywa się „nienewtonowska”, bo nie można do niej zastosować hydrodynamicznego prawa Newtona. Ciecz twardnieje i zachowuje się jak ciało stałe gdy szybko się po niej poruszamy (działamy na nią z gwałtowną siłą). Właściwości cieczy mogą chronić człowieka przed gwałtownym uderzeniem (np. podobna substancja została wykorzystana w kamizelkach kuloodpornych).

Gdy ciecz nienewtonowską umieścimy na włączonym głośniku, zacznie przybierać fantastyczne kształty. Fot. macrj CC BY-2.0 http://www.flickr.com/photos/macrj/5393228259/in/photostream/

Czy po cieczy nienewtonowskiej można jeździć na rowerze? http://www.youtube.com/watch?v=U5dB5Qsgj2g

Wykonaj eksperyment i dowiedz się! PACHNĄCE PARY – ROZPOZNAJEMY I ZAPAMIĘTUJEMY RÓŻNE ZAPACHY Czy masz „dobrego nosa”? Jak działa nasz zmysł węchu? Wykonaj eksperyment i dowiedz się!

CZY WIESZ…? Czy ludzie tak samo rozpoznają i zapamiętują różne zapachy? Jakie zapachy są zwykle bardziej intensywne niż inne? Pies ma bardziej wyczulony węch niż człowiek. Dlaczego? Zapach jest „bohaterem” wielu książek – jakie to książki?

ODPOWIEDZI Wrażliwość na zapachy jest cechą indywidualną każdego człowieka: każdy z nas inaczej rozpoznaje i zapamiętuje zapachy. Zapachy odczuwamy dzięki specjalnym komórkom – receptorom węchu. Człowiek ma ich ok. 5 milionów, a pies kilkadziesiąt razy więcej. Książki, w których ważną rolę odgrywa zapach, to np. „W poszukiwaniu straconego czasu” Marcela Prousta, „Pachnidło” Patricka Süskinda czy „Zapachy miast” Davida Rosenbauma.

PRÓG SMAKU Jak odczuwamy smaki? Czy woda i sól zawsze smakują tak samo? Fot. Bill Ebbesen CC BY-3.0 Wykonaj eksperyment i dowiedz się!

CZY WIESZ…? Czy wszyscy ludzie tak samo odczuwają smak tej samej potrawy? W jakiej sytuacji moglibyśmy pomylić smak jabłka ze smakiem cebuli? Jak smakuje umami? W jakich potrawach / produktach obecny jest ten smak?

ODPOWIEDZI Każdy może inaczej odczuwać intensywność smaku danej potrawy. Smaki odczuwamy nie tylko za pomocą kubków smakowych, korzystamy też z innych zmysłów: wzroku i węchu. Jeśli nie widzimy tego, co jemy, i utraciliśmy powonienie (np. z powodu kataru), możemy nie rozpoznać smaku nawet dobrze znanej nam potrawy. Umami (smak kwasu glutaminowego) występuje m.in. w potrawach mięsnych, serach pleśniowych, zupkach chińskich i sosie sojowym.

Zobaczmy inne obrazy ze złudzeniami optycznymi – na stronie: ZABAWA Z ILUZJĄ Co widzimy na obrazku? Fot. Brocken Inaglory CC BY-SA 3.0 Zobaczmy inne obrazy ze złudzeniami optycznymi – na stronie: http://www.zludzenia.pl/home,6,24,obracajaca-sie-postac.html

ZAGRAJMY W EKSPERYMENTY... w plenerze Uwaga: następne eksperymenty należy przeprowadzić poza budynkiem!

TĘCZOWE BAŃKI Woda, płyn do mycia naczyń i gliceryna. Z tego utworzymy piękne kolorowe bańki. Fot. Brocken Inaglory CC BY-SA 3.0 Jak duże bańki można zrobić? Czy zawsze będą miały kształt kuli? Wykonaj eksperyment i dowiedz się!

CZY WIESZ…? Dlaczego bańki tak szybko pękają? Z czym kojarzą nam się bańki mydlane? Jakie sytuacje, metafory czy porównania przychodzą nam na myśl, kiedy widzimy bańki? Skąd biorą się na bańkach tęczowe barwy? W jakich innych sytuacjach możemy zobaczyć podobne kolory?

ODPOWIEDZI Bańki pękają, bo woda spływając w dół sprawia, ze górna część bańki staje się coraz cieńsza. „Nadzieja prysła jak bańka mydlana” – bańki to symbol nietrwałości, ulotności, kruchości życia i przemijania. Tęczowe barwy bańki mydlanej powstają w efekcie zjawiska iryzacji. Podobne kolory możemy zobaczyć na plamach benzyny na asfalcie.

Tęczowe bańki powstają w efekcie zjawiska iryzacji Fot.  Threetwoone CC-BY-2.5 http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Thinfilmbubble.jpg

Źródło: Wikimedia Commons

Jak duże mogą być bańki mydlane? http://www.youtube.com/watch?v=w6vbDKTh5R0

MENTOS + COCA-COLA = … GEJZER! To połączenie jest naprawdę wybuchowe. Wykonaj eksperyment i przekonaj się! Fot. Dewet CC BY-SA 2.0

CZY WIESZ…? Dlaczego mentos wrzucony do coli wywołuje tak gwałtowną reakcję? Czym różni się od innych cukierków? Dlaczego dietetyczna cola „wybucha” bardziej niż cola zwykła? Co to jest film wiralny? Czy taki film może zachęcić widzów do tego, żeby bardziej zainteresowali się nauką?

ODPOWIEDZI Za gwałtowną reakcję odpowiedzialna jest porowata powierzchnia mentosa, na której szybko tworzą się bąbelki powietrza. Dietetyczna cola zawiera słodzik, który bardziej niż cukier zmniejsza napięcie powierzchniowe płynu. Film wiralny, to taki, który niezwykle szybko zyskuje popularność w Internecie – ogląda go bardzo wiele osób przekazując sobie (i kolejnym znajomym) link i informację o nim.

Magia czy nauka? Fot. Woodleywonderworks CC BY-2.0 http://www.flickr.com/photos/73645804@N00/2444358922

Czy eksperyment naukowy może podbić świat? http://www.youtube.com/watch?v=fLwfevZ606w

PODSUMOWANIE Dziękuję w imieniu swoim i naszych wolontariuszy za wspólnie spędzony czas! Dziękuję tym, którzy pomogli nam zorganizować dzisiejsze spotkanie.