Platon (427-347 pne). Arystoteles (384-322 pne). ZAJĘCIA II – dr I. Barwicka-Tylek KRYTYKA DEMOKRACJI Platon (427-347 pne). Arystoteles (384-322 pne).

„MANKAMENTY” DEMOKRACJI brak odniesienia do prawdy (Sokrates); oparcie rządów na namiętnościach, a nie sprawiedliwości; zmienność; zastąpienie kryterium jakościowego w dostępie do władzy (cnota) kryterium ilościowym (większość).

PLATON – założenia filozoficzne idealizm obiektywny; wieczny i niezmienny świat idei contra podlegająca zniszczeniu (materialna), niesamodzielna „jaskinia” rzeczywistości (istnienie niedostępnej zmysłom idei krzesłowatości bardziej pewne niż istnienie krzeseł na których siedzimy); rozum i anamneza – sposoby dotarcia do prawdy „z zamkniętymi oczami”; trwałość i niezmienność jako kryteria oceny rzeczy (w tym konkretnych państw).

PLATON – polis idealna (dialog Państwo) cel państwa: sprawiedliwość; hierarchiczna struktura społeczna gwarancją stabilności (analogia budowy duszy ludzkiej): mędrcy (rozum) – rządzący; wojownicy (odwaga) – broniący; „zarobnicy” (umiar) – pracujący (rzemieślnicy, chłopi).

PLATON – „problem” mędrców dylemat elitaryzmu: jak sprawić, by mędrcami (rządzącymi) zostawali prawdziwi mędrcy, skoro reszta społeczeństwa niezdolna oceniać ich decyzji? rozwiązania instytucjonalne „odstraszające” fałszywych kandydatów (brak więzi rodzinnych; brak indywidualnej własności; długi proces kształcenia; „tłumaczenie”, a nie „stanowienie” prawa); eksperyment z Syrakuz – ustrój „drugi co do dobroci” (Polityk, Prawa): prawo w miejsce mędrców – idea rządów prawa.

PLATON - historiozofia historiozofia = filozoficzna interpretacja procesu dziejowego; degeneracja ustrojowa poleis: monarchia/ arystokracja timokracja tyrania oligarchia demokracja anarchia

ARYSTOTELES – założenia filozoficzne główne dzieła: Etyka nikomachejska, Polityka; dowartościowanie świata („jaskini”) – rzecz jest złożeniem materii i formy (nie istnieje próżnia); teleologizm – wszystko, co istnieje, ma jakiś cel (nie ma rzeczy, w tym studentów, niepotrzebnych ); zmysły (empiryzm) i rozum – narzędzia poznawania świata; umiar i zasada „złotego środka”.

ARYSTOTELES – kwestie ustrojowe trzeba opracować ustrój możliwy, a nie tylko najlepszy (różna „materia” państwa – warunki geopolityczne, cechy obywateli, ich liczba itd.); polis tworem natury (poszerzanie i wzbogacanie więzi interpersonalnych: rodzina  gmina  państwo); cecha państwa: samowystarczalność – doskonałość w sensie etycznym.

ARYSTOTELES – kwestie ustrojowe c.d. typologia ustrojów (por. Zajęcia I): rządzący działają w swoim interesie („złe”): rządzący działają w interesie ogółu („dobre”): tyrania demokracja oligarchia Najczęstsze – co dowodzi, że w świecie wolność i majątek bardziej pożądane od mądrości… Kryterium ilościowe i majątkowe – rządy biednej mniejszości to ciągle demokracja! politea arystokracja monarchia USTRÓJ MIESZANY!

ARYSTOTELES – koncepcja politei politea – ustrój mieszany (umiarkowany – najlepszy w większości przypadków); synteza 2 zasad ustrojowych: wolności (demokracja) i majątku (oligarchia); najbardziej istotne (sprzyjające lub dezintegrujące państwo) są majątkowe różnice między obywatelami; podstawą politei stan średni (umiar!);

ARYSTOTELES – koncepcja sprawiedliwości sprawiedliwość jako najwyższa cnota (idea) mądrość sprawiedliwość (prawo + słuszność) odwaga ….. wyrównująca (komutatywna) rozdzielcza (dystrybutywna) relacje obywatel-wspólnota (np. przyznawanie ocen na egzaminie z historii doktryn na podstawie wiedzy przyswojonej z posiadanych notatek) sprawiedliwość jako najwyższa cnota (idea) mądrość sprawiedliwość (prawo + słuszność) odwaga ….. cnoty poszczególne cnoty poszczególne relacje między równymi jednostkami (np. Wolnorynkowy handel notatkami z historii doktryn) relacje między równymi jednostkami (np. Wolnorynkowy handel notatkami z historii doktryn) wyrównująca (komutatywna) rozdzielcza (dystrybutywna) relacje obywatel-wspólnota (np. przyznawanie ocen na egzaminie z historii doktryn na podstawie wiedzy przyswojonej z posiadanych notatek)

PYTANIA POD ROZWAGĘ  Które z zarzutów wobec demokracji podnoszone są także i dzisiaj? Jak próbujemy sobie z nimi radzić? Jak oceniliby opisywani filozofowie istnienie Unii Europejskiej? Wolność jednostki uważana jest dzisiaj za wartość uniwersalną niemal w sensie platońskiej idei. Przyjmując prawdziwość tego założenia zastanów się, co powiedziałby Platon, a co Arystoteles o popieraniu działań mających na celu jej realizację w państwach takich jak np. Irak.