Endoskopia w ginekologii i położnictwie. Piotr Szkodziak III Katedra i Klinika Ginekologii AM w Lublinie

Definicja: Endoskopia jest to ogólna nazwa zabiegów diagnostyczno-leczniczych w medycynie, polegających na badaniu wnętrza ciała ludzkiego przy wykorzystaniu tzw. endoskopów (aparatów umożliwiających doprowadzenie światła oraz optyki do wnętrza: przewodu pokarmowego, oddechowego, rozrodczego oraz jam ciała). Badania/zabiegi endoskopowe polegają na wprowadzaniu do wnętrza ciała pacjenta sondy endoskopu (część endoskopu zawierająca światłowód do oświetlenia badanego pola - przekazujący obraz z wnętrza badanego narządu oraz kanał narzędziowy służący do wprowadzenia specjalnych narzędzi służących do pobierania materiału do badań i wykonywania zabiegów).

Sprzęt:

Historia: Już w czasach starożytnych ówcześni lekarze starali się zaglądać do dostępnych wzrokowi ludzkiemu obszarów ciała. Należą do nich jama ustna i gardło, nos, ucho, pochwa i częściowo odbyt (w pismach Hipokratesa znajdują się opisy anoskopii – oglądanie odbytu jak i operacji w tym rejonie wykonywanych pod kontrola anoskopów). Źródłem światła było światło słoneczne odbite od lustra. Współczesną pochodną owych technik jest lusterko czołowe laryngologa. Pierwsze urządzenia celowo wykonane w celu endoskopii powstały w początkach XIX w. Filip Bozzini (1773-1809) we Frankfurcie wykorzystał światło lampy gazowej w celu oświetlenia badanych endoskopem narządów. Rozwój optyki i mechaniki precyzyjnej pozwolił na konstruowanie coraz lepszych endoskopów. Pozwoliło to Adolfowi Kusmaulowi (1822-1902) z Freiburga w Niemczech na wykonanie w roku 1886 pierwszej gastroskopii. Wielkie zasługi dla rozwoju gastroskopii położył Jan Mikulicz-Radecki (1850-1905), który pracując wówczas w Wiedniu, konstruował wraz z inżynierami nowe typy endoskopów wykonując liczne badania górnego odcinka przewodu pokarmowego. Urządzenie Mikulicza posiadało na końcu żarówkę.

Historia: Pod koniec XIX wieku rozwój endoskopii został nieco wstrzymany przez wprowadzenie do medycyny odkrytych w 1895 przez Roentgena promieni X. Pierwszy prawdziwie giętki endoskop wprowadzili w roku 1932 Rudolf Schindler (1888-1968) i Georg Wolf (1873-1938). W roku 1940 Bruce Kenamore wyprodukował endoskopowe kleszcze biopsyjne do pobierania materiału do badan histopatologicznych. W maju 1957 Basil Hirsowitz na spotkaniu Amerykańskiego Towarzystwa Gastroskopowego w Colorado Springs przedstawił endoskop zbudowany z włókien światłowodowych z tzw. zimnym źródłem światła czyli silną żarówką położoną poza aparatem, której światło przewodzone było do obiektu badanego także poprzez światłowody. Następnym krokiem było wprowadzenie w latach 90. XX wieku videoendoskopów, gdzie rezygnuje się ze światłowodów na rzecz miniaturowej kamery CCD, umieszczanej na wprowadzanym do pacjenta koniuszku endoskopu.

Endoskopia w ginekologii: Histeroskopia. Laparoskopia. Kolposkopia. Cystoskopia. Endoskopia w położnictwie: Laparoskopia. Fetoskopia. Amnioskopia. Kolposkopia.

Endoskopia w ginekologii: histeroskopia. Badanie to polega na oglądaniu wnętrza macicy w powiększeniu przy pomocy specjalnego przyrządu optycznego (wziernika) nazywanego histeroskopem, który wprowadzony jest przez pochwę do szyjki macicy, a następnie do jamy macicy. Przy pomocy dodatkowych instrumentów wprowadzonych przez histeroskop do jamy macicy można pobierać wycinki śluzówki do badania histopatologicznego oraz wykonywać niektóre zabiegi lecznicze. Histeroskopia umożliwia ocenę zmian patologicznych endometrium i ustalenie zakresu tych zmian. Badanie można połączyć z jednoczesnym wykonaniem zabiegu terapeutycznego: z pobraniem wycinka, usunięciem zrostów wewnątrzmacicznych, polipów lub mięśniaków podśluzówkowych.

Endoskopia w ginekologii: histeroskopia.

Endoskopia w ginekologii: histeroskopia. Opis badania (zabiegu): Histeroskopia diagnostyczna/zabiegowa. Badanie (zabieg) wykonuje się w znieczuleniu ogólnym (krótkotrwałym). Do badania (zabiegu) wykorzystuje się sterylne narzędzia. Po odkażeniu pola zabiegowego badający wprowadza do kanału szyjki histeroskop, wypełnia płynem (glicyna lub sól fizjologiczna) lub gazem (dwutlenek węgla – histeroskopia gazowa) jamę macicy i ogląda śluzówkę. Jeśli istnieje taka potrzeba, badający przy pomocy specjalnych szczypiec wprowadzonych przez histeroskop może też pobrać wycinki śluzówki do badania histopatologicznego.

Endoskopia w ginekologii: histeroskopia.

Endoskopia w ginekologii: histeroskopia. Wskazania: Krwawienia o nieustalonej etiologii (polip endometrium, mięśniak podśluzówkowy, atrofia, przerost). Ocena stanu endometrium. Diagnostyka niepłodności. Wady macicy. Podejrzenie zrostów wewnątrzmacicznych. Oglądanie ścian kanału szyjki (cerwikoskopia). Podejrzenie przerwania ciągłości ściany macicy. Pobieranie wycinków celowanych.

Endoskopia w ginekologii: histeroskopia. Atrofia endometrium - USG

Endoskopia w ginekologii: histeroskopia Endoskopia w ginekologii: histeroskopia. Atrofia endometrium - histeroskopia

Endoskopia w ginekologii: histeroskopia. Polip endometrium - USG

Endoskopia w ginekologii: histeroskopia Endoskopia w ginekologii: histeroskopia. Polip endometrium - histeroskopia

Endoskopia w ginekologii: histeroskopia. Mięśniak podśluzówkowy - USG

Endoskopia w ginekologii: histeroskopia Endoskopia w ginekologii: histeroskopia. Polip endometrium - histeroskopia

Endoskopia w ginekologii: histeroskopia. Powikłania: śródoperacyjne uszkodzenie ciągłości ściany macicy, które może wymagać wycięcia macicy; śródoperacyjne uszkodzenie pęcherza moczowego lub moczowodu; śródoperacyjne uszkodzeniu jelit, powstaniu przetok jelitowych; krwotok śródoperacyjny; wtórne krwawienie lub krwiaki wymagających przetoczenia krwi i/lub ponownej interwencji operacyjnej (otwarcia jamy brzusznej); powikłania zakrzepowo-zatorowe; zapalenie otrzewnej; zespół przewodnienia;

Endoskopia w ginekologii: laparoskopia. Laparoskopia ginekologiczna to metoda diagnostyczna i zabiegowa polegająca na wykonaniu trzech niewielkich nacięć, przez które wprowadza się do jamy brzusznej (po założeniu prowadnic rurowych - trokarów) układ optyczny i niewielkich rozmiarów narzędzia chirurgiczne. Badanie/zabieg ten umożliwia obejrzenie zewnętrznej powierzchni narządów jamy brzusznej i wykonywanie różnorodnych zabiegów ginekologicznych, takich jak wyłuszczenie torbieli jajników czy mięśniaków macicy, jak również diagnostykę i leczenie zabiegowe niepłodności oraz endometriozy.

Endoskopia w ginekologii: laparoskopia.

Endoskopia w ginekologii: laparoskopia. Opis badania (zabiegu): Laparoskopia diagnostyczna/zabiegowa. Badanie (zabieg) wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Do badania (zabiegu) wykorzystuje się sterylne narzędzia. Wykonuje niewielkie nacięcie w pępku pacjentki i wkłuwa przez nie grubą igłę (igła Veressa) połączoną z aparatem, który pod ciśnieniem wpompowuje do jamy brzusznej dwutlenek węgla (odma otrzewnowa) z szybkością 1 l/min. Gaz w jamie brzusznej ma zadanie unieść powłoki i rozepchnąć jelita. Gdy ciśnienie w jamie brzusznej osiągnie odpowiednią wartość (13 mmHg), igłę wyjmuje się i na jej miejsce wkłuwa trokar/laparoskop. W laparoskopii zabiegowej wprowadza się dodatkowo 2 trokary w okolicach pachwinowych (narzędzia operacyjne). W czasie zabiegu jest uzupełniany gaz.

Endoskopia w ginekologii: laparoskopia.

Endoskopia w ginekologii: laparoskopia. Wskazania: Podejrzenie endometriozy. Podejrzenie ciąży ektopowej. Diagnostyka niepłodności. Podejrzenie zespołu policystycznych jajników (elektrokauteryzacja jajników). Podejrzenie krwawienia do jamy brzusznej. Mięśniaki macicy. Łagodne zmiany (torbiele jajników). Niektóre postacie zaburzeń statyki narządów rodnych. Stany zapalne przydatków/żylaki przymacicz – zespół bólowy miednicy mniejszej.

Endoskopia w ginekologii: laparoskopia. P/wskazania: Niewyrównana niewydolność krążeniowo-oddechowa. Rozlane zapalenie otrzewnej. Niedrożność jelit z bębnicą. Skaza krwotoczna. Rozległa przepuklina brzuszna lub przeponowa.

Endoskopia w ginekologii: laparoskopia. Ciąża ektopowa - USG

Endoskopia w ginekologii: laparoskopia. Ciąża ektopowa - laparoskopia

Endoskopia w ginekologii: laparoskopia. Ciąża ektopowa - laparoskopia

Endoskopia w ginekologii: laparoskopia. Powikłania: śródoperacyjne uszkodzenie ciągłości ściany macicy, które może wymagać wycięcia macicy; śródoperacyjne uszkodzenie pęcherza moczowego lub moczowodu; śródoperacyjne uszkodzeniu jelit, powstaniu przetok jelitowych; krwotok śródoperacyjny; wtórne krwawienie lub krwiaki wymagających przetoczenia krwi i/lub ponownej interwencji operacyjnej (otwarcia jamy brzusznej); powikłania zakrzepowo-zatorowe; zapalenie otrzewnej; powstanie odmy; zespół przewodnienia;

Endoskopia w ginekologii: kolposkopia. Badanie kolposkopowe polega na obserwacji kolposkopem (powiększenie od 5 do 50 razy) części pochwowej szyjki macicy po jej uwidocznieniu we wzierniku, oczyszczeniu ze śluzu i oświetleniu. Wstępnej ocenie wzrokowej podlega nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący, nabłonek gruczołowy kanału szyjki, ich granica oraz podnabłonkowa sieć naczyń krwionośnych. Dla dokładniejszej oceny architektoniki sieci naczyniowej stosuje się zielony filtr. Kolejnym etapem badania są próby kontrastujące powierzchnię nabłonka, z których najbardziej powszechne i przydatne są próba z 3% kwasem octowym i próba z płynem Lugola. Znanych jest również szereg innych prób z barwnikami organicznymi, odczynnikami fluoryzującymi i chromatoforami, jednak nie są powszechnie stosowane.

Endoskopia w ginekologii: kolposkopia.

Endoskopia w ginekologii: kolposkopia. Wskazania: Diagnostyka zmian na szyjce macicy oraz sromu.

Endoskopia w ginekologii: kolposkopia.

Endoskopia w ginekologii: kolposkopia. Obrazy prawidłowe.

Endoskopia w ginekologii: kolposkopia. Obrazy prawidłowe.

Endoskopia w ginekologii: kolposkopia. Obrazy prawidłowe.

Endoskopia w ginekologii: kolposkopia. Obrazy nieprawidłowe.

Endoskopia w ginekologii: kolposkopia. Obrazy nieprawidłowe.

Endoskopia w położnictwie: amnioskopia. Badanie polega na ocenie wzrokowej dolnego bieguna pęcherza płodowego przy pomocy przyrządu optycznego (wziernika) nazywanego amnioskopem. Wziernik wprowadzany jest przez pochwę do szyjki macicy. Amnioskopia informuje o barwie i ilości płynu owodniowego, o stanie błon płodowych oraz niekiedy o części przodującej płodu. Stwierdzenie zielonego płynu owodniowego lub zmniejszonej jego ilości wskazuje na prawdopodobieństwo zagrożenia płodu.

Endoskopia w położnictwie: amnioskopia.

Endoskopia w położnictwie: amnioskopia. Opis badania: Kobieta ciężarna układana jest na fotelu ginekologicznym lub łóżku porodowym. Badający zakłada pacjentce wzierniki pochwowe, uwidacznia ujście zewnętrzne szyjki macicy, a następnie wprowadza rurkę amnioskopową z obturatorem do kanału szyjki. Po ustaleniu pozycji amnioskopu wyjmuje obturator i wprowadza źródło światła do amnioskopu. Pole widzenia jest zależne od stopnia rozwarcia kanału szyjki, od którego zależy wielkość stosowanego amnioskopu. Wynik badania przekazywany jest w formie opisu lub ustnie.

Endoskopia w położnictwie: amnioskopia.

Endoskopia w położnictwie: amnioskopia. Wskazania: ciąża przeterminowana; nadciśnienie u kobiety ciężarnej; obciążony wywiad położniczy; choroby nerek u kobiety ciężarnej; hypotrofia płodu; nieudane próby farmakologicznego wzniecenia czynności; niektóre sytuacje położnicze w I okresie porodu.

Endoskopia w położnictwie: fetoskopia. Specjalistyczne badanie polegające na wprowadzeniu do worka owodniowego cienkiego urządzenia optycznego ze źródłem światła i uwidocznieniu płodu, naczyń pępowiny i powierzchni łożyska.

Endoskopia w położnictwie: fetoskopia Endoskopia w położnictwie: fetoskopia. Fetoskopia zabiegowa: okluzja tchawicy.

Endoskopia w położnictwie: fetoskopia Endoskopia w położnictwie: fetoskopia. Fetoskopia zabiegowa: okluzja anastomoz naczyniowych.

Dziękuję za uwagę!!!