Ochrona krajobrazów rolniczych

Zmiany użytkowania ziemi - kurczenie się areału użytków rolnych ,0 51,6 38,7 1,1 7,9 2,3 29,7 18,8

Krajobraz rolniczy - czy warto go chronić? Krajobraz rolniczy jest krajobrazem ze znacznym udziałem elementów antropogenicznych. Na pozór jest to krajobraz niesprzyjający dzikiej przyrodzie, w rzeczywistości zamieszkany jest przez bogaty świat roślin i zwierząt.

Systematyka zbiorowisk roślinnych Zbiorowiska autogeniczne - stanowią pierwotną kombinacje gatunków –pierwotne – naturalne Zbiorowiska antropogeniczne- powstały pod wpływem czynników zależnych od człowieka, jako wtórna kombinacja gatunków –półnaturalne –synantropijne »segetalne »ruderalne W krajobrazach rolniczych

Różnorodność biologiczna i krajobrazowa Różnorodność biologiczna i krajobrazowa obszarów wiejskich Polski należy do najbogatszych w Europie. Zachowane dotąd wartości przyrodnicze i krajobrazowe polskich terenów wiejskich, wynikające z tradycyjnych metod rolniczych, są wartością coraz bardziej dostrzeganą w Europie i mogą stać się – obok wysokiej jakości żywności – międzynarodową wizytówką polskiej wsi.

Główne zagrożenia wartości przyrodniczych i kulturowych wsi polskiej 8IntensyIacjINTENSYFIKACJA ROLNICTWA Zmiany struktury agrarnej – powiększanie pól połączone z likwidowaniem cennych użytków przyrodniczych, upraszczaniem struktury krajobrazu wiejskiego i z wprowadzaniem monokulturowych upraw Intensyfikacja gospodarki rolnej prowadząca do nasilenia się erozji gleb, zmian warunków wodnych (melioracje), chemizacji, intensyfikacja zabiegów rolniczych ( orka pożniwna, bronowanie, itp.) Nadmierna intensyfikacja gospodarki łąkarskiej lub pastwiskowej (wczesne terminy koszenia i wypasów, zwiększanie obsady zwierząt). Zanik lokalnych ras zwierząt gospodarskich i lokalnych odmian roślin uprawnych

Główne zagrożenia wartości przyrodniczych i kulturowych wsi polskiej EKSTENSYFIKACJA ROLNICTWA Zaniedbywanie lub zaniechanie użytkowania łąk i pastwisk, które przekształcają się w tereny zadrzewione.

Bioróżnorodność terenów rolniczych Z rolniczego punktu widzenia wyróżniamy: –różnorodność biologiczną gatunków, odmian, ras roślin i zwierząt udomowionych, czyli uprawianych i hodowanych przez człowieka. –różnorodność biologiczną dzikich gatunków roślin i zwierząt żyjących na terenach rolniczych

Bioróżnorodność roślin i zwierząt udomowionych Ważniejsze odmiany jabłoni w przedwojennej Polsce: Letnie: 'Ananas Berżenicki', 'Charłamowskie', 'Grafsztynek Inflancki', 'Kalwila Letnia Fraas'a', 'Oliwka Inflancka', 'Różanka Wirgińska', 'Titówka’ Jesienne: 'Aporta', 'Grafsztynek Prawdziwy', 'Antonówka Zwykła', 'Antonówka Półtorafuntowa', 'Glogierówka', 'Kalwila Czerwona Jesienna', 'Kosztela', 'Kronselska', 'Malinowa Oberlandzka', 'Rarytas Śląski', Wczesnozimowe: 'Alant', 'Cesarz Wilhelm', 'Kantówka Gdańska', 'Kardynalskie', 'Koksa Pomarańczowa', 'Królowa Renet', 'Landsberska', 'Mank's Kchenapfel', 'Parmena Szkarłatna Zimowa', 'Pepina Linneusza', 'Pepina Ribstona', 'Piękna z Boskoop', 'Rajewskie', 'Szara Reneta'. Późnozimowe: 'Boiken', 'Grochówka', 'Kalwila Biała Zimowa', 'Kuzynek', 'Ontario', 'Pepina Londyńska', 'Piękna z Rept', 'Reneta Baumana', 'Sztetyna Zielona', 'Zorza', 'Żeleźniak'.

Bioróżnorodność roślin i zwierząt udomowionych Różnorodność miejscowych form roślin uprawnych: około 900 odmian Różnorodność miejscowych ras zwierząt gospodarskich: 215 ras rodzimych

Bioróżnorodność gatunków dzikich ochrona ptaków ochrona roślin nazywanych chwastami ochrona krajobrazu terenów rolniczych

Bioróżnorodność gatunków dzikich Ptaki krajobrazu rolniczego Drop - Otis tarda - wyginął w Polsce około 1986!!!

Ochrona ptaków obszarów rolniczych zachowanie otwartych przestrzeni zachowanie jak najbardziej urozmaiconych siedlisk zachowanie zbiorników wodnych wśród pól Ochrona ptaków jest korzystna dla ludzi!!1

Przyczyny ginięcia chwastów INTENSYFIKACJA ROLNICTWA : zmniejszenie powierzchni marginesów ekologicznych (siedlisk marginalnych). Były nimi miedze i skrawki gruntów wyłączonych bezpośrednio z użytkowania. chemizacji upraw (głównie stosowania herbicydów), działających wybiórczo na określone grupy roślin zaniechanie prawidłowego zmianowania upraw i nawożenia organicznego - na korzyść monokultur i stosowania nawozów mineralnych oraz intensywne nawożenie mineralne. staranne sortowanie materiału siewnego wprowadzanie nowych upraw, zaniechanie upraw “tradycyjnych”, np. lnu mechanizacja.

Ochrona chwastów zachowanie uprawy roślin tradycyjnych ograniczanie stosowania herbicydów pozostawianie pasa pola o szer. 1-3 m bez intensywnych zabiegów celowe dosiewanie ( np. w ogródkach wiejskich, przy skansenach, muzeach, element zieleni urządzonej, itp.) tworzenie „agrorezerwatów”

Ochrona zbiorowisk półnaturalnych - łąki i murawy Zasady ochrony: Łąki wilgotne – nie osuszać, użytkowanie 1-2 kośne, Łąki świeże – zachować dotychczasowe użytkowanie (na ogół – 3 kośne) Murawy piaskowe: – szczotlichowe (oligotroficzne)– nie wydeptywać, zakaz wypalania – mezotroficzne – umiarkowany wypas

Ochrona zbiorowisk półnaturalnych - murawy i zarośla kserotermiczne Roślinność kserotermiczna (ciepłolubna) murawy ciepłolubne (stepowe), murawy napiaskowe, ciepłolubne zbiorowiska zaroślowe Zasady ochrony: Nie zacieniać, nie wydeptywać nadmiernie, nie wypalać, umiarkowanie wypasać, chronić przed erozją, stosować ochronę częściową

Zadrzewienia - wg kształtu i rozmiaru pojedyncze - drzewa i krzewy sadzone luźno i niezależnie od siebie. grupowe - drzewa i krzewy występują w kępach do kilkudziesięciu sztuk a ich powierzchnia nie przekracza 10 arów. rzędowe - drzewa i krzewy występują w jednym rzędzie o dowolnej długości. pasowe - drzewa i krzewy występują w dwóch i więcej równoległych rzędach o szerokości do 10 m. powierzchniowe - zajmują obszar powyżej 10 arów.

Zadrzewienia - wg miejsca występownia zadrzewienia śródpolne tworzące kępy lub pasy wśród pól, wzdłuż brzegów pól i użytków zielonych, zadrzewienia wokół zabudowań - przy budynkach mieszkalnych i gospodarczych, zadrzewienia nadwodne - wzdłuż różnego rodzaju cieków i zbiorników wodnych, zadrzewienia parkowe tworzące parki i cmentarze.

Zasady kształtowania krajobrazów rolniczych Ochrona i kształtowanie bogatej struktury ekologicznej krajobrazu rolniczego (zadrzewienia, płaty leśne, oczka wodne, miedze) Zachowanie mozaiki zbiorowisk naturalnych, półnaturalnych i antropogenicznych Hamowanie komasacji pól – ochrona miedz (i chwastów)

Zasady kształtowania krajobrazów rolniczych c.d. Rozwój sieci zadrzewień w obszarach rolniczych Na terenach chronionych – przywrócenie tradycyjnego krajobrazu rolniczego Ochrona wód - ochrona zbiorników śródpolnych, zagospodarowanie strefy brzegowej przez roślinność - najlepiej naturalną

Zasady kształtowania krajobrazów rolniczych c.d. Obudowa roślinnością obiektów brzydkich czy szkodliwych Edukacja ekologiczna ludności wiejskiej (ochrona zadrzewień, zakaz wypalania roślinności, zakaz nieuregulowanego wyrzucania śmieci i wylewania ścieków, dbałość o estetykę otoczenia )