Nadwaga , niedowaga i otyłość

CO TO JEST OTYŁOŚĆ Otyłość jest przewlekłą chorobą spowodowana nadmiernością energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu, skutkiem czego jest magazynowanie nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej. Otyłości towarzyszą liczne powikłania ze strony układu sercowo-naczyniowego i innych narządów.  BMI czyli Wskaźnik Masy Ciała charakteryzuje relację pomiędzy masą ciała a wzrostem. Obliczając BMI możemy określić ilość tkanki tłuszczowej w organizmie. Liczne badania epidemiologiczne wykazały, że BMI dobrze koreluje z masą tej tkanki oraz umożliwia ocenę zagrożenia śmiertelnością i chorobowością. 

TYPY OTYŁOŚCI Otyłość typu "gruszka" - (udowo-pośladkowa) częściej występuje u kobiet.  Otyłość typu "jabłko" - (inne określenia: otyłość brzuszna, wisceralna - tkanka tłuszczowa zlokalizowana jest głównie wewnątrz jamy brzusznej) częściej dotyczy mężczyzn. Różnice częstości występowania powyższych typów otyłości, w zależności od płci, wynikają z różnego rozmieszczenia tkanki tłuszczowej uwarunkowanego czynnikami hormonalnymi i genetycznymi. W otyłości typu "jabłka" występuje większe ryzyko chorób towarzyszących. Częściej pojawiają się zaburzenia metaboliczne, prowadzące do nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, cukrzycy i innych chorób układu krążenia.  U kobiet w okresie pomenopauzalnym ryzyko wystąpienia otyłości brzusznej staje się podobne jak w grupie mężczyzn w związku z ustaniem produkcji żeńskich hormonów płciowych przez jajniki .

CHOROBY ZWIĄZANE Z OTYŁOŚCIĄ Cukrzyca typu II - stanowi 90% przypadków cukrzycy. 80-90% pacjentów stanowią osoby otyłe. Spadek wagi - nawet o 5-10% prowadzi do obniżenia poziomu cukru we krwi i pozwala zmniejszyć dawki leków przeciwcukrzycowych, w tym insuliny. Nadciśnienie tętnicze - wzrost masy ciała o 20% powoduje ośmiokrotny wzrost częstości występowania nadciśnienia. Hiperlipidemia - czyli podwyższenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Poza poziomem całkowitego cholesterolu ważny dla ryzyka chorób serca jest też stosunek pomiędzy "dobrym" - cholesterol HDL i "złym" cholesterolem - cholesterol LDL. Stosunek ten jest niekorzystny u osób otyłych. Udar mózgowy - ryzyko jego wystąpienia u osób otyłych jest dwukrotnie większe. Niewydolność serca - ryzyko tej choroby u otyłych jest większe 1,9 razy. Choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa) - 40% przypadków tej choroby jest związane z BMI powyżej 25. Prawdopodobieństwo, że osoba otyła będzie miała chorobę wieńcową jest 1,5 raza większe niż u osoby z prawidłową wagą. Otyłość pogarsza także przebieg rehabilitacji pozawałowej. Kamica pęcherzyka żółciowego - schorzenia pęcherzyka u osób otyłych występują sześciokrotnie częściej niż u szczupłych. Zmiany zwyrodnieniowe stawów - stawy podlegające nadmiernym obciążeniom szybciej ulegają uszkodzeniu, prowadzi to do zespołów bólowych, np. kręgosłupa, stawów kolanowych. Nowotwory - u otyłych częściej niż u szczupłych występują nowotwory macicy, sutka, pęcherzyka żółciowego, jelita grubego, prostaty. Zaburzenia oddychania w czasie snu - objawiające się m.in. zespołem hipowentylacji bądź bezdechu sennego. Żylaki kończyn dolnych - u osoby otyłej gorsze są warunki odpływu krwi z kończyn dolnych. Prowadzi to do nadmiernego wypełnienia krwią żył a w konsekwencji - do powstawania żylaków. Zaburzenia hormonalne i powikłania ciąży - częściej występują u otyłych kobiet. Zespół X (obecnie nazywany zespołem polimetabolicznym) - zespół ogólnoustrojowych zaburzeń, na które składają się: otyłość wisceralna, upośledzona tolerancja glukozy, zwiększone stężenie insuliny, oporność na insulinę, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, choroba niedokrwienna serca. Aktualnie do klasycznego zespołu X, opisanego przez Reavena, dołączono szereg dodatkowych elementów takich jak: dna moczanowa, podwyższenie poziomu kortyzolu, podwyższenie poziomu fibrynogenu oraz wzmożone wydalanie albumin z moczem.

KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z UTRATY MASY CIAŁA obniżenie ciśnienia tętniczego krwi obniżenie poziomu glukozy we krwi oraz wzrost wrażliwości na insulinę (bardzo istotne u chorych z upośledzoną tolerancją glikemii oraz cukrzycą) obniżenie stężenia cholesterolu (spada cholesterol całkowity oraz frakcja LDL, natomiast korzystnie wzrasta frakcja HDL) możliwość zmniejszenia dawek leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego i cukrzycy zmniejszenie ryzyka rozwoju choroby wieńcowej lepsze samopoczucie i zwiększenie długości życia więcej energii życiowej wzrost samooceny i wiary w siebie

Nadwaga - nadmiar tkanki tłuszczowej nie przekraczający 20% całej masy ciała.

POWIKŁANIA NADWAGI Nadciśnienie, cukrzyca, miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia rytmu serca, udar mózgu. Nadwaga przyczynia się do raka piersi i jelita grubego. U osób z nadwagą częściej niż u szczupłych rozwija się osteoporoza i dochodzi do zwyrodnienia stawów.

NIEDOWAGA Niedowaga oznacza to, że nasza waga jest zbyt niska. W zależności od tego, jaki mamy wzrost, ile mamy lat i jakiej płci jesteśmy powinniśmy ważyć określoną ilość kilogramów. Stan kiedy ważymy zbyt mało nazywamy niedowagą. Niedowaga może być lekka lub znaczna. Dużą niedowage nazywamy wychudzeniem, jest to bardzo niebezpieczne dla organizmu i nie można tego lekceważyć.

PRZYCZYNY NIEDOWAGI Niedowaga jest stanem nienaturalnym dla organizmu człowieka. Może wynikać z i stanowić przyczynę wielu procesów chorobowych. Niedowaga jako skutek utraty masy ciała może być objawem chorób pasożytniczych, zaburzeń wchłaniania produktów pokarmowych, zaburzeń endokrynologicznych (np. nadczynności tarczycy) i chorób metabolicznych (cukrzyca typu 1 wiąże się między innymi z nagła i znaczną utratą masy ciała - przed włączeniem leczenia insuliną). Niedowaga często pojawia się u ludzi z chorobami rozrostowymi (nowotwory), może także towarzyszyć przewlekłym chorobom zakaźnym (gruźlica, AIDS). Niedowaga towarzyszy także anoreksji, bulimii i innym zaburzeniom o podłożu psychologiczno-psychicznym.

SKUTKI NIEDOWAGI Nieprawidłowo niska waga może być przyczyną wielu zaburzeń - miedzy innymi hormonalnych. Zdrowa i odpowiednio rozwinięta tkanka tłuszczowa jest jednym ze źródeł hormonów estrogenowych. U młodych dziewcząt brak odpowiedniej ilości tkanki tłuszczowej może wiązać się z późnym wystąpieniem pierwszej miesiączki. U kobiet z niedowagą mogą wystąpić zaburzenia miesiączkowania lub nawet zatrzymanie krwawień. Niedowaga wiąże się także z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu naczyniowo-sercowego. Może prowadzi do niewydolności krążenia.