Odzyskanie niepodległości przez Polskę

Rozbiory Polski Rosja, Prusy i Austria pod koniec XVIII wieku dokonały trzech rozbiorów Polski. W 1795 roku podpisały porozumienie o całkowitej likwidacji Rzeczpospolitej. Trzeci rozbiór na 123 lata wymazał Polskę z mapy Europy.

Polska pod zaborami

I Wojna Światowa Bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej stało się zamordowanie 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie austriackiego następcy tronu, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. I wojna światowa z udziałem mocarstw rozbiorowych: Austro-Węgier, Niemiec i Rosji. Doprowadziła ona do rozbudzenia wśród Polaków poczucia tożsamości narodowej, a jej przebieg i rezultaty (przede wszystkim upadek wszystkich trzech mocarstw zaborczych) umożliwiły odtworzenie niepodległego państwa polskiego. Polska powstała jako państwo uznane na arenie międzynarodowej, dysponujące przygotowaną kadrą polityczną i administracyjną oraz zawiązkami wojska, organów władzy wykonawczej i sądowniczej.

Podhale w walce o niepodległość Górale dali wyraz swojemu przywiązaniu do Polski już podczas I wojny światowej, kiedy u boku armii austro-węgierskiej powstały Legiony Polskie. W ich szeregach znalazło się bardzo wielu mieszkańców Podhala. Wielu z nich walczyło w Karpatach w 1914 i 1915 roku. Tysiące Polaków z tego regionu zostało wcielonych bezpośrednio do jednostek austro-węgierskich – większość do stacjonującego w Nowym Sączu 20. pułku piechoty. To z niego powstać miał po zakończeniu I wojny światowej legendarny 1. pułk Strzelców Podhalańskich. Z kolei organizatorem, a później dowódcą polskich oddziałów górskich był w II Rzeczpospolitej, urodzony w Białym Dunajcu, gen. Andrzej Galica.

Generał Andrzej Galica Urodzony w 1873r. w Białym Dunajcu. Galicowie, z których wywodzi się generał pochodzili z białodunajeckiego przysiółka Tatary. Był jednym z najznakomitszych synów Podhala – oficer Wojska Polskiego, ostatecznie w stopniu generała, legionista, uczestnik walk o niepodległość II Rzeczypospolitej. Z zawodu był inżynierem, z zamiłowania literatem, ale w historii Polski zapisał się przede wszystkim jako żołnierz walczący o niepodległość ojczyzny. Jego rodzinny Biały Dunajec cały czas kultywuje pamięć o nim.

Pomnik gen. Andrzeja Galicy przy Urzędzie Gminy w Białym Dunajcu

Rzeczpospolita Zakopiańska 30 października – dzień przed Krakowem – Zakopane oficjalnie ogłosiło niepodległość. Polscy oficerowie i żołnierze rozbroili oddziały obcych narodowości, przejęli skład broni i stację telefoniczną. 13 października 1918 odbyło się zgromadzenie obywatelskie, zwołane przez naczelnika gminy Zakopane Wincentego Regieca, które powołało Rzeczpospolitą Zakopiańską - państwo istniejące do 16 listopada 1918 r. na terenie Zakopanego i jego okolic. Przewodniczącym Rady, pełniącym obowiązki prezydenta Rzeczypospolitej Zakopiańskiej został Stefan Żeromski.

Widok Zakopanego z 1918 roku Stefan Żeromski

W historii powszechnej dzień 11 listopada 1918 r W historii powszechnej dzień 11 listopada 1918 r. zapisał się przede wszystkim jako data zakończenia I Wojny Światowej. Polacy natomiast kojarzą go w pierwszej kolejności jako moment odzyskania niepodległości po okresie zaborów. Od 1989 r. dzień 11 listopada - podobnie jak w okresie międzywojennym - jest polskim świętem narodowym.