Opracowanie: Anna Sroka Źródło: www.ratownictwomedyczne.friko.pl CIĄŻA Opracowanie: Anna Sroka Źródło: www.ratownictwomedyczne.friko.pl

Zagadnienia Objawy ciąży Rozwój płodu w łonie matki – organogeneza Nagłe zagrożenia w czasie ciąży

Objawy ciąży

Możliwe objawy ciąży Poranne nudności Częste oddawanie moczu Wzmożony apetyt Zawroty głowy Zaparcia U kobiet palących – niechęć do palenia 2-8 tyg. po zapłodnieniu 6-8 tyg. po zapłodnieniu Pierwszy trymestr

Prawdopodobne oznaki ciąży Amenorrhea (brak miesiączki) Zwykle okres całej ciąży Rozpulchnienie macicy i szyjki 2-8 tygodni po zapłodnieniu Powiększenie macicy i brzucha 8-12 tydzień Powiększenie, mrowienie i przeczulica w piersiach Kilka dni po zapłodnieniu Zmiany zabarwienia błony śluzowej pochwy Pierwszy trymestr

Prawdopodobne oznaki ciąży Niebieskie i różowe linie (rozstępy) na piersiach i na brzuchu Pierwszy trymestr Zaciemnienie aureoli (obszar wokół sutka) Zaciemnienie linii białej od pępka do wzgórka łonowego 4 lub 5 miesiąc Występujące z przerwami bezbolesne skurcze Wczesna ciąża

Pewne objawy ciąży Wizualizacja embrionu lub pęcherzyka poprzez USG Czynność serca płodu Ruchy płodu wyczuwalne poprzez powłoki brzuszne 4-6 tygodni po zapłodnieniu w 10-20 tygodniu w zależności od aparatu po 16 tygodniach

Rozwój płodu w łonie matki

Rozwój płodu Zapłodnienie - połączenie się plemnika i komórki jajowej Bruzdkowanie - segmentacja, kolejne podziały jaja w pierwszym etapie rozwoju zarodkowego na coraz mniejsze komórki, aż do powstania blastuli; w czasie bruzdkowania ani masa zarodka, ani objętość nie wzrastają. Gastrulacja - proces przekształcania się zarodka ze stadium blastuli w gastrulę; polega na przemieszczaniu się komórek w obrębie zarodka i wyodrębnieniu listków zarodkowych, początkowo 2 - ektodermy i endodermy, następnie także trzeciego - mezodermy. Organogeneza - tworzenie się i rozwój narządów w okresie życia zarodkowego

I trymestr ciąży Układ krążenia płodu. Czynność serca płodu pojawia się około 22 dnia po zapłodnieniu. W 7- 8 tygodniu ciąży można badać serce ultrasonograficznie. U zarodka czynność serca wynosi około 65 uderzeń na minutę. W 10 tygodniu ciąży wynosi maksymalnie 175 uderzeń na minutę. Niekiedy silne napięcie emocjonalne matki wpływa na pracę serca płodu. Tworzenie elementów krwi odbywa się głównie w pęcherzyku żółtkowym, grasicy, śledzionie, wątrobie.

I trymestr ciąży Układ oddechowy. Zalążek płuc pojawia się już w 3-4 milimetrowym zarodku. Powstaje z tzw. uchyłku prajelita. Między 4 a 16 tygodniem powstają drogi oddechowe prowadzące do obwodowych oskrzelików. Ruchy oddechowe pojawiają się u płodu wcześnie. Na początku są one jednak płytkie i nierytmiczne. Ich liczbę i rodzaj można określić w badaniu ultrasonograficznym jako wyraz dobrostanu płodu.

I trymestr ciąży Układ pokarmowy. Płód przez cały okres ciąży żywi się korzystając z aminokwasów i cukrów matki. Przewód pokarmowy powstaje z entodermy – czyli wewnętrznej warstwy komórek zarodka. Początkowo przewód pokarmowy, to tylko zakończona ślepo z obydwu stron rura. Otwór odbytowy powstaje dopiero w 3 miesiącu. Otwór jamy ustnej pojawia się w 4 tygodniu życia płodowego. W 5 tygodniu formuje się język.

I trymestr ciąży Układ nerwowy. Od 3 tygodnia rozpoczyna się rozwój układu nerwowego. Cewa nerwowa biegnąca wzdłuż kręgosłupa zarodka, powstaje z ektodermy zewnętrznej warstwy komórek zarodka. Do 10 tygodnia ciąży trwa niebezpieczny okres dużej wrażliwości na teratogeny- substancje hamujące rozwój płodu.

Środki teratogenne Papierosy Androgeny (testosteron) Leki przeciwdrgawkowe (fenobarbital) Leki przeciwtarczycowe (metamizol) Kortykosteroidy Lit Duże dawki witaminy A Kokaina Etanol Chemioterapeutyki (streptomycyna) Leki przeciwnowotworowe (metotreksat) Inhibitory ACE (kaptpopril)

II trymestr ciąży Układ krążenia płodu. Po 5 miesiącu, funkcje krwiotworzenia przejmuje szpik płodu. Układ oddechowy. Od 25 tygodnia życia płodowego powstają pęcherzyki płucne. Proces kształtowania układu oddechowego kończy się dopiero po urodzeniu, gdy do płuc dziecka po raz pierwszy dostaje się powietrze.

II trymestr ciąży Układ pokarmowy. Odruch połykania i ruchy perystaltyczne (ruchy przełyku i jelit przesuwające strawiony pokarm) pojawiają się u płodu w drugiej połowie ciąży. Ze złuszczonych komórek nabłonkowych przewodu pokarmowego płodu i z elementów płynu owodniowego, powstaje w jelitach płodu smółka. Jeśli płód wydala smółkę przed porodem, wody płodowe zabarwione są na zielono.

II trymestr ciąży Układ moczowy płodu. Nerki płodu podejmują czynność w 14 tygodniu ciąży. Obecność moczu w pęcherzu moczowym jest łatwo zauważalna w ocenie ultrasonograficznej. Układ nerwowy. Układ nerwowy płodu dojrzewa. Od 6 miesiąca ciąży drogi nerwowe ochrania tzw. osłonka mielinowa. Proces mielinizacji trwa jeszcze u noworodka. Mielinizacja polega na pokrywaniu nerwów otoczką zbudowaną z substancji nie przewodzącej elektryczności. Przyspiesza to przewodzenie impulsów elektrycznych przepływających nerwami dziecka.

III trymestr ciąży Układ krążenia płodu: Warunki w których żyje płód, można porównać do warunków na dużych wysokościach. U dorosłego człowieka wysycenie tlenem krwi wynosi w warunkach normalnych 95%. Krew w żyle pępowinowej płodu jest wysycona tlenem w 50 - 60%. Do płodu dociera mało tlenu. Płód „ratuje się” większą ilością hemoglobiny o dużej zdolności wychwytu tlenu (HbF). Krwinki zawierające hemoglobinę HbF mają większe powinowactwo do tlenu i obumierają szybciej. Płód donoszony ma około 300 ml krwi, co stanowi około 8 - 10 % masy ciała. Liczbę erytrocytów płodu w ostatnich dniach ciąży szacuje się na około 5 milionów na centymetr sześcienny. Poziom HbF w 35 tygodniu ciąży wynosi 95% hemoglobiny całkowitej płodu. Tuż przed porodem poziom HbF spada do 60%. Krew płodu stopniowo uzupełniana jest hemoglobiną dorosłych.

III trymestr ciąży Układ oddechowy. Między 30 a 32 tygodniem ciąży powstają warunki dla funkcjonowania wymiany gazowej. Płuca są jednak małe, zapadnięte. Ruchy oddechowe pojawiają się u płodu wcześnie lecz są płytkie i nierytmiczne. Liczbę i rodzaj ruchów oddechowych płodu można określić w badaniu ultrasonograficznym. Wynik USG mówi o kondycji płodu. Produkowany jest surfaktant niezbędny dla prawidłowej pracy płuc. Układ pokarmowy. Po 28 tygodniu ciąży zestaw enzymów trawiennych jest wystarczający do trawienia pokarmu.

Wysokość dna macicy koniec 16 tygodnia - 1-2 palce ponad spojeniem łonowym koniec 20 tygodnia - 2-3 palce poniżej pępka koniec 24 tygodnia - na wysokości pępka koniec 28 tygodnia - 2-3 palce powyżej pępka koniec 32 tygodnia - w połowie odległości pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym (dolna część mostka) koniec 36 tygodnia - przylega do łuków żebrowych 38 -40 tydzień – dno macicy obniża się (jedna z oznak zbliżającego się porodu)

Nie spać!!!

Zagrożenia dla życia matki i płodu

Poronienia Utrata jaja płodowego przed upływem 22 tygodnia ciąży – najczęściej występuje w ciągu pierwszych 10 tygodni

Poronienia - przyczyny wysoka lub niska temperatura otoczenia lub jej gwałtowne zmiany (np. zmiany klimatu, praca w warunkach ekstremalnych) gwałtowne zmiany ciśnień ( np. start i lądowanie samolotu ) promieniowanie jonizujące przebywanie w polu elektromagnetycznym długotrwałe wibracje i wstrząsy

Poronienia - przyczyny długotrwały stres nieprawidłowe poziomy wydzielania hormonów nieprawidłowa budowa komórek rozrodczych ( jajo, plemnik ) nieprawidłowa budowa rozwijającego się jaja płodowego, którego przyczyną są wady chromosomalne ( jednorazowe ) wady lub niedorozwój wrodzony macicy nabyte uszkodzenia narządu rodnego, których przyczyną mogą być częste wcześniejsze aborcje, lub niewłaściwie leczone stany zapalne czynny stan zapalny w pochwie leki zażywane z powodu choroby choroby odzwierzęce u kobiety choroby zakaźne występujące u kobiety w trakcie trwania ciąży obumarcie ( zanik funkcji życiowych ) jaja płodowego

Poronienia - objawy Poronienie zagrażające Plamienia, krwawienie z pochwy Dolegliwości bólowe w podbrzuszu W badaniu stwierdza się prawidłowość budowy jaja płodowego – wymaga dalszych badań hormonalnych

Poronienia - objawy Poronienie w toku nieodwracalnie prowadzi do utraty ciąży bardzo silne bóle w podbrzuszu krwawienie szybko narasta Objawy te są związane z rozwieraniem się szyjki macicy, której kanał poszerza się i umożliwia wydalenie jaja płodowego.

Poronienie - postępowanie zagrażające - leżenie i leczenie farmakologiczne, a po ustaniu objawów badania diagnostyczne w toku - skierowanie do oddziału ginekologicznego, w celu wykonania tam w znieczuleniu ogólnym zabiegu oczyszczenia macicy

Ciąża pozamaciczna (ektopowa) Rozwój jaja płodowego poza jamą macicy (w jajowodzie, szyjce macicy, na jajniku, w jamie brzusznej) Pęknięcie jajowodu Poronienie jajowodowe (trąbkowe) Zapalenie otrzewnej

Ciąża ektopowa - objawy Wywiad: w przeszłości nieregularne miesiączki (brak, lub opóźnione) Bóle brzucha, tkliwość szyjki i przydatków Krwawienie z pochwy Objawy ciąży (jak wcześniej) Bóle promieniujące do prawego barku (podrażnienie otrzewnej) Tachykardia, hipotonia, omdlenia (pęknięcie ciąży pozamacicznej)

Ciąża ektopowa - postępowanie Laparoskopia i usunięcie ciąży ektopowej Metotreksat Salpingocenteza (przezpochwowe nakłucie i aspiracja pęcherzyka ciążowego) W niektóych przypadkach – intensywna terapia płynowa, transfuzje uzupełniające

Łożysko przodujące Fragment łożyska rozwija się w dolnym segmencie macicy Nagłe krwawienie jasną krwią, bez dolegliwości bólowych, brzuch miękki ułożyć ciężarną na wznak z uniesioną miednicą i uniesionym prawym bokiem przewieźć do szpitala ginekologicznego w pozycji jak we wstrząsie, ewentualnie w ułożeniu na lewym boku przewozić możliwie bez wstrząsów pod opieką lekarza

Łożysko przedwcześnie odklejone Odklejenie się łożyska po 20 tygodniu ciąży, a przed rozpoczęciem III okresu porodu Krwawienie, ból, twardy brzuch, objawy zagrożenia ze strony płodu (zaburzenia FHR), objawy wstrząsu ułożyć ciężarną na wznak z uniesioną miednicą i uniesionym prawym bokiem przewieźć w pozycji leżącej na oddział ginekologiczny pod opieką lekarza

Nadciśnienie tętnicze w ciąży PIH Zahamowanie wzrostu płodu Niewydolność łożyska Przedwczesne odklejenie się łożyska Zamartwica wewnątrzmaciczna Stan przedrzucawkowy i rzucawka

Nadciśnienie w ciąży Postępowanie Ciągłe leczenie podwyższonego ciśnienia i innych zaburzeń przez całą ciążę Gdy płód osiągnie wystarczającą dojrzałość należy rozważyć wcześniejsze ukończenie ciąży

Objawy – EPH-gestoza EPH-gestoza: obrzęki (oedema), białkomocz (proteinuria), nadciśnienie (hypertensio) Stan przedrzucawkowy: błyski przed oczami, szum w uszach, bóle głowy, ubytki w polu widzenia, bóle brzucha, nudności, wymioty, niepokój ruchowy, obrzęki podudzi, nadciśnienie > 160/110 mm Hg; białkomocz (5g/l/24h); skąpomocz (<400ml/24h) Rzucawka: nagłe, uogólnione napady drgawek z utratą przytomności, często bezdech, najczęściej jest następstwem stanu przedrzucawkowego (obrzęk mózgu, encefalopatia) – leczenie natychmiastowe – diazepam, thiopental – ew.intubacja, zwiotczenie, RKO Zespół HELLP –niedokrwistość hemolityczna, podwyższone wartości enzymów wątrobowych, małopłytkowość

EPH-gestoza - postępowanie Ochronić przed niebezpieczeństwem zranień, urazów w wyniku drgawek Przewieźć ostrożnie w pozycji leżącej po ustąpieniu napadu drgawek. Jeśli to możliwe należy wyeliminować bodźce wzrokowe i słuchowe, które mogą wywołać kolejne napady drgawek

Dziękuję za uwagę