CZERNIAK WYKONANIE: Kamila Błaszczyk Magdalena Pęzik Edyta Firek Sebastian Chinowski Michał Fronc Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. W. Reymonta w Rawie Mazowieckiej

CZYM JEST CZERNIAK? To nowotwór złośliwy wywodzący się z melanocytów, najczęściej umiejscowiony na skórze. Charakteryzuje się dużą złośliwością ze względu na szybki wzrost i wczesne tworzenie przerzutów. Zachorować mogą osoby w każdym wieku.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE: DUŻY ROZMIAR - w większości przypadków znamię takie jest dosyć znacznych rozmiarów i przekracza zazwyczaj w momencie jego odkrycia  5 milimetrów. WIELE KOLORÓW - występowanie w znamionach  takich kolorów jak ciemny brąz, biały, różowy, czerwony, szary, niebieski i szczególnie czarny może sugerować pojawienie się czerniaka skóry.

NIEREGULARNE KRAWĘDZIE - znamiona mające krawędzie nieregularne lub karbowane to są symptomy wskazujące na wystąpienie tego schorzenia. NIEREGULARNA POWIERZCHNIA - jeżeli znamię jest: łuskowate, nabrzmiałe, sączące się lub krwawiące, posiada otwartą ranę, która nie chce się goić lub zawiera guzek wewnątrz – to istnieje duże prawdopodobieństwo, że jest to czerniak.

Zmiany czucia skórnego w miejscu wystąpienia zmiany barwnikowej - skóra swędzi, jest bolesna lub napięta. ZMIANA KOLORU SKÓRY WOKÓŁ ZNAMIENIA - jeżeli kolor skóry zaczyna się zmieniać i rozprzestrzeniać wokół znamienia, skóra staje się czerwona lub traci swój naturalny kolor – istnieje prawdopodobieństwo, że to rak skóry.

NA CO NALEŻY ZWRÓCIĆ UWAGĘ? ABCDE WEDŁUG AMERYKANÓW. A oznacza: asymetrię znamienia, niepokojące jest, jeśli jedna połowa znamienia różni się od drugiej B oznacza: obrzeże znamienia, niepokojące jest, jeśli wykazuje nierówności C oznacza: kolor znamienia, niepokojące jest, jeśli jest różny w różnych częściach znamienia D oznacza: średnicę znamienia, należy zwrócić uwagę na każde znamię, które ma 6 mm średnicy lub więcej E oznacza: uniesienie zmiany powyżej poziomu skóry lub powiększenie wymiarów

ZMIANY ZNAMIENIA, KTÓRE POWINIEN OBEJRZEĆ LEKARZ Ból lub swędzenie Krwawienie, owrzodzenie Zmiany barwy Zmiany granic znamienia Zwiększenie się Zmiany powierzchni

STOPNIE ZAAWANSOWANIA czerniak znajduje się w obrębie skóry 1A czerniak ma grubość poniżej 1 mm 1B czerniak ma średnicę poniżej 1mm z owrzodzeniem lub 1-2 mm grubości bez owrzodzenia 2A czerniak ma grubość 1-2 mm z owrzodzeniem 2B czerniak ma grubość 2-4 mm bez owrzodzenia 2C guz przekracza 4 mm grubości z owrzodzeniem. 3A oznacza każdy guz niezależnie od grubości bez owrzodzenia, ale w badaniu mikroskopowym zajętych jest od 1 do 3 regionalnych węzłów chłonnych 3B tak jak 3A, ale z owrzodzeniem lub guz o każdej grubości z 1-3 powiększonymi węzłami chłonnymi z przerzutami do nich, widocznymi gołym okiem lub guz z satelitarnymi ogniskami nowotworu w pobliżu, ale bez przerzutów 3C występują zarówno zmiany makroskopowe, jak i mikroskopowe w węzłach chłonnych lub zmiana nowotworowa z zajęciem 4 lub większej liczby węzłów chłonnych 4 określa występowanie odległych przerzutów

Umiejscowienie czerniaka % Skóra 91 kończyny dolne 32,6 (głównie u kobiet) tułów 31,6 (głównie u mężczyzn) kończyny górne 14,9 głowa i szyja 11,1 inne 9,8 Pozaskórne 9 spojówki oka i gałka oczna 70,9 okolica anogenitalna 16,5 nosogardło, krtań i zatoki 7,1 CUN 2,4 żołądek 0,8

Współczynniki zachorowalności na czerniaka skóry na świecie na podstawie CIFC (1993-1997). Kraj Mężczyźni Kobiety Australia 27,3 24,6 Europa 10,0 Szwajcaria 15,5 13,1 Francja 9,4 11,0 Wielka Brytania 5,8 7,4 Włochy 5,5 5,9 Polska 4,1 USA 11,3 9,3 Japonia 0,3 Indie 0,2

Liczba zachorowań na czerniaka skóry w Polsce w latach 1982-2002. Liczba zgonów z powodu czerniaka skóry w Polsce w latach 1982-2002.

LECZENIE Wyróżniamy następujące metody leczenia czerniaka: chirurgiczne, izolowana kończynowa chemioterapia perfuzyjna, radioterapia, chemioterapia, immunoterapia, szczepionki.

USUWANIE CHIRURGICZNE Podczas tego zabiegu trzeba znamię wyciąć wraz z marginesem skóry o szerokości ok. 2 mm. Lekarz musi dotrzeć dostatecznie wysoko, aby nie pozostawić żadnych zmian nowotworowych. Wstępny zabieg chirurgiczny powinien być oszczędny, by można było na podstawie wyników badań mikroskopowych właściwie zaplanować wykonanie drugiego zabiegu. Pierwsze wycięcie zmiany ze zbyt szerokim marginesem zdrowej skóry może sprawić, że drugi zabieg chirurgiczny będzie bardziej skomplikowany. Następnie patalog bada usunięte tkanki i opisuje typ czarniaka. W wyniku badania stwierdzone jest także, czy nowotwór nacieka na naczynia chłonne skóry, naczynia krwionośne lub nerwy.

IZOLOWANA KOŃCZYNOWA CHEMIOTERAPIA PERFUZYJNA Wykonywana w przypadku istnienia przerzutów do skóry lub tkanki podskórnej w odległości większej aniżeli 2 cm od brzegu guza pierwotnego. Postępowanie polega na podaniu leków przeciwnowotworowych w izolowanej od krążenia systemowego kończynie. Jest ona ogrzewana do 41 - 42°C, w celu zniszczenia komórek nowotworowych.

radioterapia Radioterapia jest stosowana w czerniaku w następujących przypadkach: dyskwalifikacja chorego do zabiegu operacyjnego, brak zgody chorego na zabieg operacyjny, jako leczenie miejscowe, w przypadkach braku możliwości wykonania zabiegu radykalnego, jako leczenie uzupełniające zabieg operacyjny, który nie był doszczętny, paliatywnie, w przypadku przerzutów do kości, w przypadku czerniaka gałki ocznej, jako leczenie uzupełniające.

chemioterapia Chemioterapia nie jest stosowana rutynowo jako leczenie uzupełniające zabieg operacyjny. Ze względu na niski stopień odpowiedzi na leczenie (około 15% - 20%), chemioterapię w czerniaku stosuje się jako leczenie paliatywne, mające na celu złagodzenie objawów spowodowanych przez ten nowotwór. Do wskazań do chemioterapii, poza leczeniem w ramach kontrolowanych badań klinicznych, należą: nieoperacyjne zmiany w obrębie skóry lub powierzchownych węzłów chłonnych o ograniczonej wielkości guza, pojedyncze, rozsiane zmiany w płucach, przewidywany korzystny wpływ na jakość życia chorego.

immunoterapia W licznych badaniach klinicznych nie potwierdzono korzyści ze stosowania biomodulatorów, takich jak interferon i interleukina, zarówno w monoterapii, jak i w skojarzeniu z chemioterapią. Ograniczeniem w ich zastosowaniu, oprócz niepewnego działania, jest także wysoki koszt leczenia oraz znaczna toksyczność, mogąca doprowadzić nawet do zgonu w przypadku stosowania wysokich dawek. Leczenie za pomocą immunoterapii jest w tej chwili ograniczone do badań prowadzonych w sposób randomizowany w wyspecjalizowanych ośrodkach.

szczepionki Prowadzone są liczne badania nad zastosowaniem szczepionek produkowanych zarówno z materiału własnego pacjenta oraz linii komórkowych, a także preparatów działających nieswoiście. Badania prowadzone są w ramach kontrolowanych prób klinicznych zarówno przez firmy farmaceutyczne jak i organizacje badające zastosowania nowych leków.

MIT, PRZESĄD CZY TRAFNE WNIOSKI? Czyli na co zwrócić szczególną uwagę, aby ustrzec się czerniaka…

NOWOTWÓR SKÓRY MOŻLIWYM SKUTKIEM SOLARIUM Udowodniono, że niszczący wpływ solarium na skórę przyczynia się do rozwoju czerniaka. Badania wykazały, że w około 90% przypadkach osób, u których zdiagnozowano nowotwór, był on spowodowany właśnie zbyt dużą dawką promieni ultrafioletowych dostarczanych do organizmu. Głoszone hasła na temat solarium, iż jest ono w 100% bezpieczne, nie mają pokrycia, a co więcej udowodniono, że są kłamstwem. Potwierdzone zostały informacje, że promieniowanie ultrafioletowe, a zwłaszcza UVA powoduje zniszczenie DNA, co może doprowadzić do mutacji i powstawania komórki nowotworowej, która ulegając podziałom zapoczątkuje rozwój nowotworu.

PRZESADNE OPALANIE Skutki promieniowania UVB i UVA to: Oparzenia słoneczne (rumień posłoneczny) – zaczerwienienie, bolesność, pieczenie, czasem gorączka, nudności pojawiają się kilka lub kilkanaście godzin po opalaniu. Fotostarzenie skóry – częste opalanie powoduje, że można wyglądać starzej. Słońce zmienia nie tylko kolor skóry, ale jej strukturę, zmniejszając elastyczność i przyspieszając pojawienie się zmarszczek. Choroby nowotworowe – na skórze często opalanej może pojawić się czerniak, lecz promieniowanie ultrafioletowe może być czynnikiem powodującym nie tylko choroby nowotworowe skóry. Dlatego tak ważne jest, by wiedzieć, na czym polega bezpieczne opalanie. Dzięki niemu skóra jest zdrowa i długo wygląda młodo. 

PIEPRZYKI? = ZNAMIONA MELANOCYTOWE Nigdy nie masz pewności, czy to „zwykły pieprzyk”, czy może znamię melanocytowe. Dlatego w celu sprawdzenia, że w naszym organizmie nie dzieje się nic złego, należy jak najszybciej wykonać badania profilaktyczne u specjalisty – lekarza dermatologa lub onkologa.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!