Efektywne nauczanie Materiały do realizacji bloku warsztatowego B w ramach projektu „Przez praktykę do zawodu – Program Praktyk Pedagogicznych w Wyższej Szkole Humanitas”

I. NAUCZANIE W PROCESIE DYDAKTYCZNYM

Proces dydaktyczny PLANOWANIE – samodzielne działania nauczyciela, prowadzone w opraciu o zaobserwowane potrzeby uczniów, cele kształcenia oraz dostępne materiały dydaktyczne. REALIZACJA – wprowadzenie zaplanowanych czynności w życie w trakcie kontaktu z uczniami. EWALUACJA – ocena przydatności wybranych strategii nauczania oraz efektów zrealizowanego planu.

Organizacja przestrzeni edukacyjnej wybranie metody realizacji zajęć wywołanie stanu gotowości uczenia się u dzieci nawiązanie kontaktu z uczniami aranżacja przestrzeni (np. ustawienie ławek)

II. SKUTECZNE NAUCZANIE

praktyczne zastosowanie nabytych umiejętności, wykonywanie ćwiczeń Etapy nauczania ewaluacja działania praktyczne zastosowanie nabytych umiejętności, wykonywanie ćwiczeń ogólne zapoznanie się z umiejętnością, poznanie korzyści płynących z jej nauki

Nauczyciel powinien posiadać wiedzę: z zakresu treści nauczania o dydaktycznych aspektach treści nauczania na temat podopiecznych dotyczącą zasad kierowania klasą i organizacji procesu nauczania pedagogiczną na temat danego programu szkoleniowego

Cechy skutecznego nauczyciela wg Arendsa dzięki zaletom osobistym kształtuje odpowiednie stosunki z uczniami, rodzicami, kolegami; opanował wiedzę z zakresu przedmiotu nauczania, psychologii rozwoju człowieka oraz dydaktyki; potrafi motywować uczniów i uczy ich samodzielności; umiejętnie rozwiązuje problemy, dokonuje diagnozy sytuacji oraz przyczynia się do podniesienia poziomu uczenia.

III. TEORIE UCZENIA SIĘ

Teoria Kolba Według Kolba uczenie się zachodzi wówczas, gdy uzupełnione jest krytyczną analizą i oceną swoich działań oraz prowadzi do zmiany zachowania, będącej rezultatem doświadczenia. W procesie uczenia się można zatem wyróżnić cztery fazy: doświadczenie refleksję generalizację zastosowanie

Postawy w teorii Kolba AKTYWISTA: jest otwarty i elastyczny, ale też niecierpliwy i impulsywny, szybko wdraża w życie swoje plany, przy podejmowaniu decyzji kieruje się emocjami i uczuciami. OBSERWATOR: woli obserwować niż działać, dostrzega różne punkty widzenia, z trudnością podejmuje działania w samotności. TEORETYK: koncentruje się na analizie i wyjaśnianiu sytuacji, jest dokładny i precyzyjny, uczy się w sposób niezależny; styl charakteryzujący naukowców i informatyków. PRAGMATYK: chętnie eksperymentuje i stosuje w praktyce zdobytą wiedzę, znajduje zasotosowania dla teorii i modeli, szuka jednego rozwiązania problemu.

Rodzaje inteligencji wg Howarda Gardnera LINGWISTYCZNA (uczeń lubi wiersze, rymowanki, gry słowne) MUZYCZNA (uczeń lubi śpiewanie, teksty piosenek, wiersze, rymowanki) KINESTETYCZNA (uczeń lubi ćwiczenia z podziałem na role, przedstawienia, wycieczki) PRZYRODNICZA (uczeń chętnie pracuje na powietrzu, interesuje się przyrodą) INTERPERSONALNA (uczeń lubi pracę z innymi osobami) MATEMATYCZNO-LOGICZNA (uczeń chętnie posługuje się kodami, liczbami) WIZUALNO-PRZESTRZENNA (uczeń wykazuje dużą kreatywność, zapamietuje obrazy) INTRAPERSONALNA (uczeń ma dużą wiedzę na swój temat)

Wzrokowiec, słuchowiec, kinestetyk najskuteczniej uczy się poprzez czytanie i patrzenie zwraca uwagę na obrazy, prezentacje, diagramy należy nawiązywać z nim kontakt wzrokowy praca w oparciu o mapy, plansze, wykresy, burze mózgów

SŁUCHOWIEC najskuteczniej uczy się poprzez słuchanie i powtarzanie na głos informacji jest aktywny w trakcie dyskusji i wykładów, woli mówić niż pisać praca w oparciu o wykorzystanie nagrań, debat, ustnych prezentacji

KINESTETYK najefektywniej uczy się poprzez wykonywanie zadań mówi o emocjach, wchodzi w kontakty z innymi dobrze czuje się w ruchu i działaniu, praca z wykorzystaniem gier edukacyjnych, projektów, odgrywania ról

IV. METODY NAUCZANIA

OBSERWACJA-POKAZ metoda wykorzystywana przy poznawaniu nieobserwowanych dotąd zjawisk; obserwacja zmysłowa poprzedzona ukierunkowaniem: co i jak należy oglądać; uczeń powinien uczestniczyć w obserwacji różnych faz danego zjawiska oraz formułować wnioski nt. swoich obserwacji; nauczyciel powinien zgromadzić bogaty materiał potrzebny do prezentacji.

ROZMOWA, POGADANKA, DYSKUSJA Pogadanka – koncentruje się wokół jednego tematu wybranego przez nauczyciela, przebiega na zasadzie zadawania pytań i udzielania odpowiedzi. Dyskusja – jej przebieg ukierunkowany jest daną tezą lub pytaniami ogólnymi, uczniowie mogą przedstawiać sprzeczne poglądy, może dojść do ścierania się różnych racji. Rozmowa – swobodna, nieukierunkowana konkretnymi pytaniami. Nauczyciel powinine poprawiać błędy w wypowiedziach uczniów oraz zachęcać ich do słownego formułowania myśli i publicznego ich wyrażania.

METODY AKTYWIZUJĄCE są to różnorodne metody wspomagające nauczanie, doskonalące umiejętności przydatne zarówno w czasie lekcji, jak i w życiu codziennym (np. wyciąganie wniosków, kreatywność, myślenie analityczne); dziecko uczy się samodzielności w działaniu dzięki wskazówkom i poradom otrzymanym od nauczyciela; nauczyciel w zależności od sytuacji odgrywa rolę doradcy, animatora, obserwatora lub partnera; uczeń przestaje być bierny – odpowiada za wykonaną pracę, metodą prób i błędów odnajduje idealne dla siebie rozwiązania.

Metody aktywizujące metody problemowe (wspólne rozwiązywanie problemu przy wykorzystaniu różnorodnych źródeł informacji) metody ekspresji i impresji (wykonywanie zadań powodujących wzrost zaangażowania emocjonalnego, np. gra dydaktyczna) metoda graficznego zapisu (graficzny zapis realizacji zadania, np. w postaci drzewka decyzyjnego, mapy skojarzeń)

METODY NAUCZANIA JĘZYKA ANGIELSKIEGO Metoda audiolingwalna – zwalczanie błędnych nawyków za pomocą wielokrotnego powtarzania; stosowana przy wprowadzaniu nowego materiału leksykalnego i gramatycznego. Metoda audiowizualna – urozmaicanie procesu nauczania filmami, komiksami i pomocami technicznymi. Metoda Berlitza – prowadzenie zajęć wyłącznie po angielsku (nauczyciel wspomaga się rysunkami, gestami, mimiką twarzy). Metoda Callana – zajęcia prowadzone są wyłącznie po angielsku, nie ma prac domowych; prędkość mówienia jest dostosowana do poziomu uczniów.

Metoda Couselling Language Learning – nauka prowadzona w grupach, oparta o interakcję słowną i pomoc nauczyciela w translacji. Metoda komunikacyjna – wykorzystywanie ćwiczeń odnoszących się do konkretnych sytuacji (czytanie dialogów z podziałem na role). Sugestopedia – nauka poprzedzona wprowadzeniem studentów w stan wewnętrznego rozluźnienia i relaksu. Metoda The Silent Way – przyswajanie materiału w ciszy na drodze kontemplacji, samodzielne powtarzanie fraz zademonstrowanych przez nauczyciela. Metoda translacyjno-gramatyczna – analiza gramatyczna i wykonywanie tłumaczeń.

V. CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE EFEKTYWNEMU NAUCZANIU

Atmosfera w klasie i sprzyjające warunki do nauki Nauczyciel powinien zadbać o atmosferę wzajemnej życzliwości i akceptacji, sprzyjającą funkcjonowaniu zgranej grupy uczniów. Nauczyciel powinien odznaczać się cechami takimi jak pogodność, życzliwość, dojrzałość emocjonalna, troska, sympatia. Zajęcia należy prowadzić tak, by efektywnie wykorzystać czas lekcji, bez tracenia czasu na zbędne czynności.

Zaangażowanie rodziców Nauczyciel powinien podjąć współpracę z rodzicami w celu poprawy warunków nauki w środowisku domowym Środowisko domowe to miejsce dialogu rodziców z uczniami na temat nauki i wydarzeń w szkole „Domowy program wychowania i kształcenia” – zachęcanie dziecka do aktywnego spędzania wolnego czasu, czytania, kontrola lektur oraz oglądanych programów telewizyjnych

Wprowadzenie do nauki i uczenia się Nauczyciel powinien sugerować uczniowi strategie uczenia się Warto poprowadzić lekcje wprowadzające, w trakcie których nauczyciel przedstawia swoje plany i zasady pracy Wstępne informacje umożliwiają uczniom zrozumienie, czego i w jakim celu będą się uczyli

Wykorzystanie zdobytej wiedzy w praktyce Po wstępnym przerobieniu materiału należy przeprowadzać ćwiczenia powtórzeniowe utrwalające wiedzę i umiejętności Skuteczne ćwiczenie to takie, która utrwala umiejętności już na poziomie podstawowym Rozwiązanie zadań powinno wymagać od ucznia całościowego rozumienia wiedzy oraz wykorzystania wybranych umiejętności

Wspólne uczenie się Korzystne w procesie nauczania jest wspólne rozwiązywanie problemów i zdobywanie umiejętności Wspólne uczenie niesie ze sobą wiele korzyści, np. emocjonalne, społeczne, poznawcze Technika wspólnego uczenia się powinna łączyć grupową współpracę z indywidualną odpowiedzialnością