1

2 Światowy ład informatyczny. Wybrane zagadnienia Wykłady akademickie w roku akademickim 2005/2006 Kulturoznawstwo, studia stacjonarne i niestacjonarne 2

3 Informacja o prowadzącym zajęcia: Doc. dr habil. Andrzej Kocikowski Wydział Nauk Społecznych UAM ul. Szamarzewskiego 89 Pracownia Komunikacji Multimedialnej WNS UAM (nowy budynek dydaktyczny, p. 6) Instytut Kulturoznawstwa UAM (budynek AB, pokój 22 i 21) tel.: (61) (p. 6, bud. E), (61) (sekretariat Instytutu). Dyżur: poniedziałek, 11: :00, wskazana sobota i niedziela zjazdowa. Korespondencja elektroniczna: 3

4 Wykład nr 6 4 Podstawowe kwestie terminologiczne ELEMENTARIUM SIECIOWE (III)

5 5 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) HOSTTERMINALSERWERKLIENT WĘZEŁ SIECI PROTOKÓŁ KOMUNIKACYJNY ADRESIDENTYFIKATOR ADMINISTRATOR KONTO (UŻYTKOWNIKA) HASŁO, LOGIN, LOGOUT TELNETPOCZTA ELEKTRONICZNAFTPWWW DOKUMENT HIPERTEKSTOWY HIPERŁĄCZE HTML

6 6 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) PROTOKÓŁ KOMUNIKACYJNY TCP/IP TCP/IP - akronim nazwy Transmission Control Protocol/Internet Protocol Protokół TCP/IP - wół roboczy połączeń zdalnych... Źródło: Sportack, M., Sieci..., s

7 7 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) Podstawowe charakterystyki sieci: 1. topologia: (gwiazda, drzewo, magistrala, pierścień lub hybryda); 2. metoda dostępu do sieci: - (CSMA/CD czyli Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection [dostęp wielokrotny z wykrywaniem nośnej i detekcją kolizji] oraz tzw. - przekazywanie żetonu ( token passing) ; 3. metoda (rodzaj) transmisji danych: ([kryterium czasowe: synchroniczna, asynchroniczna], [kryterium kierunk.: jednokierunkowa, naprzemienna, jednoczesna]); 4. fizyczne środki transmisji: skrętka, kabel koncentryczny, światłowód Gawiejnowicz, Wstęp..., s węzeł (sieci ): jako dowolne urządzenie pracujące w sieci;

8 8 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) Warstwowy model protokołu wedle ISO ( International Standards Organization ) wykorzystujący model architektury sieci o nazwie OSI ( Open System Interconnect ): 1. warstwa fizyczna 2. warstwa łącza danych 3. warstwa sieciowa 4. warstwa transportowa 5. warstwa sesji 6. warstwa prezentacji 7. warstwa zastosowań Gawiejnowicz, Wstęp..., s

9 9 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) Warstwy protokołu TCP/IP: 1. warstwa zastosowań (telnet, FTP, ) 2. warstwa transmisji (TCP, UDP) 3. warstwa Internetu (IP) 4. warstwa sieciowa (Ethernet) Gawiejnowicz, Wstęp..., s. 176 UDP - akronim User Datagram Protocol

10 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) Protokół komunikacyjny TCP/IP 1. PROTOKÓŁ KOMUNIKACYJNY, jest to zbiór reguł i uzgodnień przełożonych na język programu zarządzającego komunikacją między komputerami. 2. PROTOKÓŁ KOMUNIKACYJNY, to specjalny program regulujący zasady kontaktu między komputerami (hostami). Jego obecność jest niezbędnym warunkiem włączenia się komputera (lub/i węzła) do społeczności sieciowej TCP/IPTCP/IP - uniwersalny protokół komunikacyjny możliwy do zainstalowania na dowolnej maszynie (komputerze)

11 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) HOST - to komputer [główny] zarządzający pracą [węzła] systemu sieciowego; dostarcza danych i środków ich przetwarzania do podłączonych doń terminali; komputer-gospodarz w węźle sieci. [por. Marciszewski W., Tajniki..., ss ]; TERMINAL - to samodzielne stanowisko pracy w sieci złożone z klawiatury i monitora. host - terminal

12 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) SERWER - 1. komputer dostarczający jednej z usług sieciowych (internetowych); 2. typ programu, który uruchomiony na komputerze w sieci czyni go dostarczycielem określonej usługi, np. serwer telnetu, serwer poczty elektronicznej, serwer FTP, serwer WWW. KLIENT - 1. komputer korzystający z jednej z usług internetowych; 2. typ programu, który uruchomiony na danym komputerze w sieci czyni go zdolnym do korzystania z określonej usługi, np. klient telnetu, klient poczty elektronicznej, klient FTP, klient WWW. Serwer - klient

13 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) ADRES, (adres IP) - unikatowy w skali całego Internetu identyfikator danego komputera. Adres składa się z dwóch części: numeru sieci i numeru komputera. Zapisywany jest w formie czterech liczb oddzielonych od siebie kropkami (np ). Dla ułatwienia zapamiętywania adresów wykorzystujemy ich formy domenowe, np. main.amu.edu.pl (adres IP: ); porównaj też DNS [STK, s. 60].DNS Adres IP - niepowtarzalny identyfikator komputera w sieci. adres (adres IP)

14 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) IDENTYFIKATOR - nazwa użytkownika (sieci) będąca elementem adresu stosowanego w komunikacji z innymi użytkownikami (sieci), np. dla potrzeb korespondencji elektronicznej; powszechnie stosowany skrót ang. userid - od słów user identity, user identification. Służy ona jednocześnie do nazwania (oznakowania) obszaru pamięci komputera wydzielonego jako osobny katalog do dyspozycji użytkownika [por. Marciszewski W., Tajniki..., ss ]; identyfikator

15 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) KONTO (UŻYTKOWNIKA) - obszar pamięci (ogólniej - zasobów) komputera (maszyna lokalna lub odległa) wydzielony do dyspozycji użytkownika; ADRES POCZTOWY - łańcuch znaków pozwalający jednoznacznie identyfikować użytkownika sieci. Składa się z identyfikator[a] oraz nazwy (adres[u] IP) komputera; oba wymienione człony rozdzielone są (ang. at), np. konto użytkownika - adres pocztowy

16 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) ADMINISTRATOR (węzła, sieci) - 1.: specjalista odpowiedzialny za funkcjonowanie węzła sieci i (lub) sieci (lokalnej, rozległej) administrator ADMINISTRATOR (komputera, sieci) - 2.: nazwa tzw. profilu, ew. konta zarezerwowanego przez dany SO dla specjalisty odpowiedzialnego za sprawne funkcjonowanie komputera i (lub) sieci (lokalnej, rozległej). Profil administratora wyposażony jest w najwyższe z możliwych uprawnienia, które źle użyte prowadzić mogą do całkowitej destrukcji systemu komputerowego i/lub sieci.

17 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) HASŁO (password) - tu: łańcuch kilku lub kilkunastu znaków pozwalający zweryfikować uprawnienia osoby próbującej rozpocząć pracę z komputerem lokalnym lub odległym MELDOWANIE SIĘ (1), WYMELDOWANIE SIĘ (2) - tu: (1) czynność rozpoczynania pracy z komputerem (maszyna lokalna lub odległa) oraz (2) czynność zakończenia pracy z komputerem (maszyna lokalna lub odległa). W żargonie użytkowników sieci spotykamy określenia: logowanie, zalogowanie (się) (meldowanie) oraz wylogowanie (się) (wymeldowanie) pochodzące od angielskojęzycznych terminów login (log in) i logout (log out) (por. ang. log i logging) Hasło, login, logout

18 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) SESJA - tu: okres pracy z komputerem w sieci zawierający się między zameldowaniem a wymeldowaniem. sesja

19 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) DOKUMENT HIPERTEKSTOWY - tu: struktura zawierająca zwykły [linearny] tekst, grafikę, grafikę animowaną, film (wideo), dźwięk (audio), oraz ® hiperłącze[a] (link[s]). LINK, HIPERŁĄCZE, HIPERPOŁĄCZENIE - 1. (ang.) łącznik (osoba lub rzecz jednocząca, łącząca dwie inne; źródło: Oxford Advanced Learners Dictionary of Current English, ss. 494); 2. odniesienie w strukturze hipertekstowej łączące aktualnie przeglądany dokument z innymi, znajdującymi się w różnych miejscach światowej pajęczyny. hipertekst(1), dokument - link

20 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) hipertekst (2) - język HTML, filozofia hipertekstu HTML - skrót angielskojęzycznej nazwy języka (Hyper Text Markup Language) używanego do tworzenia ® dokument[ów] hipertekstowy[ch] HIPERTEKST więcej: materiały pomocnicze, poz. nr 1 http - akronim nazwy hyper text transmission protocol

21 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) Wykaz literatury uzupełniającej listę bazową: Duch, Włodzisław (1997), Fascynujący świat programów komputerowych. NAKOM. Gawiejnowicz, Stanisław (1998), Wstęp do systemów operacyjnych. WN UAM. Marciszewski, Witold (1995), Tajniki Internetu. Moczurad, Włodzimierz (1998), W sieci. UNIX. Sieci lokalne i rozległe. Silberschatz, Abraham, i inni (2002), Podstawy systemów operacyjnych. WNT Sportack, Mark (1999), Sieci komputerowe. Helion

22 UZUPEŁNIENIA

23 Wykład nr 6

24

25

26 (... ) Galaktyka Internetu budowana była pracowicie i przez dziesiątki lat w zupełnie innym Królestwie. I jako gotowy, ukształtowany przez Obcych, skomplikowany i tajemniczy zarazem, nafaszerowany matematyką, fizyką i w ogóle techniką wynalazek dotarła w końcu do rąk i głów Humanistów. I będą Oni sobie musieli z nią poradzić. I będą ją pewnie chcieli lub nawet musieli opisać, bo zawładnęła kulturą masową na niewyobrażalną skalę. A może już ją opisują, już próbują prowadzić swój dyskurs posługując się, jak zawsze znakami rzeczywistości zamiast rzeczywistością, mapą zamiast terytorium?

27 To jest ostatni slajd prezentacji