1

2 Światowy ład informatyczny. Wybrane zagadnienia Kulturoznawstwo, studia stacjonarne i niestacjonarne 2 Wykłady (zdalne) w roku akademickim 2006/2007

3 Informacja o prowadzącym zajęcia: 3 Doc. dr habil. Andrzej Kocikowski Wydział Nauk Społecznych UAM ul. Szamarzewskiego 89 Pracownia Komunikacji Multimedialnej WNS UAM (nowy budynek dydaktyczny, p. 6) Instytut Kulturoznawstwa UAM (budynek AB, pokój 22 i 21) tel.: (61) (p. 6, bud. E), (61) (sekretariat Instytutu). Dyżur (tradycyjny): poniedziałek, 11: :00, wskazana sobota i niedziela zjazdowa. Elektroniczny (IRC): piątek, 11: :30. Korespondencja elektroniczna:

4 Wykład nr 6 4 Podstawowe kwestie terminologiczne ELEMENTARIUM SIECIOWE (III)

5 5 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) HOSTTERMINALSERWERKLIENT WĘZEŁ SIECI PROTOKÓŁ KOMUNIKACYJNY ADRESIDENTYFIKATOR ADMINISTRATOR KONTO (UŻYTKOWNIKA) HASŁO, LOGIN, LOGOUT TELNETPOCZTA ELEKTRONICZNAFTPWWW DOKUMENT HIPERTEKSTOWY HIPERŁĄCZE HTML

6 6 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) PROTOKÓŁ KOMUNIKACYJNY TCP/IP TCP/IP - akronim nazwy Transmission Control Protocol/Internet Protocol Protokół TCP/IP - wół roboczy połączeń zdalnych... Źródło: Sportack, M., Sieci..., s (...) Protokołem komunikacyjnym nazywamy zbiór przyjętych rozwiązań programowych i sprzętowych służących do przesyłania danych w sieci, a do zadań protokołu należy – m. in. – formatowanie danych, kontrola i korekcja błędów, prawidłowe adresowanie oraz sterowanie transmisją danych (...) [Gawiejnowicz, Wstęp do...]

7 7 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) Podstawowe charakterystyki sieci: 1. topologia: (gwiazda, drzewo, magistrala, pierścień lub hybryda); 2. metoda dostępu do sieci: - (CSMA/CD czyli Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection [dostęp wielokrotny z wykrywaniem nośnej i detekcją kolizji] oraz tzw. - przekazywanie żetonu ( token passing) ; 3. metoda (rodzaj) transmisji danych: ([kryterium czasowe: synchroniczna, asynchroniczna], [kryterium kierunk.: jednokierunkowa, naprzemienna, jednoczesna]); 4. fizyczne środki transmisji: skrętka, kabel koncentryczny, światłowód Gawiejnowicz, Wstęp..., s węzeł (sieci): jako dowolne urządzenie pracujące w sieci;

8 8 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) Warstwowy model protokołu wedle ISO ( International Standards Organization ) wykorzystujący model architektury sieci o nazwie OSI ( Open System Interconnect ): 1. warstwa fizyczna 2. warstwa łącza danych 3. warstwa sieciowa 4. warstwa transportowa 5. warstwa sesji 6. warstwa prezentacji 7. warstwa zastosowań Gawiejnowicz, Wstęp..., s

9 9 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) Warstwy protokołu TCP/IP: 1. warstwa zastosowań (telnet, FTP, ) 2. warstwa transmisji (TCP, UDP) 3. warstwa Internetu (IP) 4. warstwa sieciowa (Ethernet) Gawiejnowicz, Wstęp..., s. 176 UDP - akronim User Datagram Protocol

10 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) Protokół komunikacyjny TCP/IP 1. PROTOKÓŁ KOMUNIKACYJNY, jest to zbiór reguł i uzgodnień przełożonych na język programu zarządzającego komunikacją między komputerami. 2. PROTOKÓŁ KOMUNIKACYJNY, to specjalny program regulujący zasady kontaktu między komputerami (hostami). Jego obecność jest niezbędnym warunkiem włączenia się komputera (lub/i węzła) do społeczności (zbiorowości) sieciowej TCP/IPTCP/IP - uniwersalny protokół komunikacyjny możliwy do zainstalowania na dowolnej maszynie (komputerze)

11 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) HOST - to komputer [główny] zarządzający pracą [węzła] systemu sieciowego; dostarcza danych i środków ich przetwarzania do podłączonych doń terminali; komputer-gospodarz w węźle sieci. [por. Marciszewski W., Tajniki..., ss ]; TERMINAL - to samodzielne stanowisko pracy w sieci złożone z klawiatury i monitora. host - terminal

12 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) SERWER - 1. komputer dostarczający jednej z usług sieciowych (internetowych); 2. typ programu, który uruchomiony na komputerze w sieci czyni go dostarczycielem określonej usługi, np. serwer telnetu, serwer poczty elektronicznej, serwer FTP, serwer WWW. KLIENT - 1. komputer korzystający z jednej z usług internetowych; 2. typ programu, który uruchomiony na danym komputerze w sieci czyni go zdolnym do korzystania z określonej usługi, np. klient telnetu, klient poczty elektronicznej, klient FTP, klient WWW. Serwer - klient

13 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) ADRES, (adres IP) - unikatowy w skali całego Internetu identyfikator danego komputera. Adres składa się z dwóch części: numeru sieci i numeru komputera. Zapisywany jest w formie czterech liczb oddzielonych od siebie kropkami (np ). Dla ułatwienia zapamiętywania adresów wykorzystujemy ich formy domenowe, np. main.amu.edu.pl (adres IP: ); porównaj też DNS [STK, s. 60].DNS Adres IP - niepowtarzalny identyfikator komputera w sieci. adres (adres IP)

14 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) IDENTYFIKATOR - nazwa użytkownika (sieci) będąca (potencjalnie) elementem adresu stosowanego w komunikacji z innymi użytkownikami (sieci), np. dla potrzeb korespondencji elektronicznej; powszechnie stosowany skrót ang. userid - od słów user identity, user identification. Służy ona jednocześnie do nazwania (oznakowania) obszaru pamięci komputera wydzielonego jako osobny katalog do dyspozycji użytkownika [por. Marciszewski W., Tajniki..., ss ]; identyfikator

15 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) KONTO (UŻYTKOWNIKA) - obszar pamięci (ogólniej - zasobów) komputera (maszyna lokalna lub odległa) wydzielony do dyspozycji użytkownika; ADRES POCZTOWY - łańcuch znaków pozwalający jednoznacznie identyfikować użytkownika sieci. Składa się z identyfikator[a] oraz nazwy (adres[u] IP) komputera (hosta); oba wymienione człony rozdzielone są (ang. at), np. konto użytkownika - adres pocztowy

16 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) ADMINISTRATOR (węzła, sieci) - 1.: specjalista odpowiedzialny za funkcjonowanie węzła sieci i (lub) sieci (lokalnej, rozległej) administrator ADMINISTRATOR (komputera, sieci) - 2.: nazwa tzw. profilu, ew. konta zarezerwowanego przez dany SO dla specjalisty odpowiedzialnego za sprawne funkcjonowanie komputera i (lub) sieci (lokalnej, rozległej). Profil administratora wyposażony jest w najwyższe z możliwych uprawnienia, które źle użyte prowadzić mogą do całkowitej destrukcji systemu komputerowego i/lub sieci.

17 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) HASŁO (password) - tu: łańcuch kilku lub kilkunastu znaków pozwalający zweryfikować uprawnienia osoby próbującej rozpocząć pracę z komputerem lokalnym lub odległym MELDOWANIE SIĘ (1), WYMELDOWANIE SIĘ (2) - tu: (1) czynność rozpoczynania pracy z komputerem (maszyna lokalna lub odległa) oraz (2) czynność zakończenia pracy z komputerem (maszyna lokalna lub odległa). W żargonie użytkowników sieci spotykamy określenia: logowanie, zalogowanie (się) (meldowanie) oraz wylogowanie (się) (wymeldowanie) pochodzące od angielskojęzycznych terminów login (log in) i logout (log out) (por. ang. log i logging) Hasło, login, logout

18 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) SESJA - tu: okres pracy z komputerem w sieci zawierający się między zameldowaniem a wymeldowaniem. sesja

19 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) DOKUMENT HIPERTEKSTOWY - tu: struktura zawierająca zwykły [linearny] tekst, grafikę, grafikę animowaną, film (wideo), dźwięk (audio), oraz ® hiperłącze[a] (link[s]). LINK, HIPERŁĄCZE, HIPERPOŁĄCZENIE - 1. (ang.) łącznik (osoba lub rzecz jednocząca, łącząca dwie inne; źródło: Oxford Advanced Learners Dictionary of Current English, ss. 494); 2. odniesienie w strukturze hipertekstowej łączące aktualnie przeglądany dokument z innymi, znajdującymi się w różnych miejscach światowej pajęczyny. hipertekst(1), dokument - link

20 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) hipertekst (2) - język HTML, filozofia hipertekstu HTML - skrót angielskojęzycznej nazwy języka (Hyper Text Markup Language) używanego do tworzenia ® dokument[ów] hipertekstowy[ch] HIPERTEKST więcej: materiały pomocnicze, poz. nr 1 http - akronim nazwy hyper text transmission protocol

21 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) Wykaz literatury uzupełniającej listę bazową: Duch, Włodzisław (1997), Fascynujący świat programów komputerowych. NAKOM. Gawiejnowicz, Stanisław (1998), Wstęp do systemów operacyjnych. WN UAM. Marciszewski, Witold (1995), Tajniki Internetu. Moczurad, Włodzimierz (1998), W sieci. UNIX. Sieci lokalne i rozległe. Silberschatz, Abraham, i inni (2002), Podstawy systemów operacyjnych. WNT Sportack, Mark (1999), Sieci komputerowe. Helion

22 Wykład nr 6 ELEMENTARIUM SIECIOWE (III) W związku z wykładem nr 6 pojawić się mogą - m. in. - następujące kwestie egzaminacyjne: 1. Z jaką nazwą (z czym) kojarzysz akronim TCP/IP? 2. Jakie są podstawowe charakterystyki sieci komputerowej? 3. Czy stwierdzenie: warstwa sieciowa protokołu TCP/IP jest poprawne? 4. Z jakim urządzeniem elektronicznym kojarzysz termin host? 5. Terminal jest urządzeniem wejścia czy wyjścia systemu cyfrowego? 6. Aby uruchomić własny serwis WWW potrzebujesz oprogramowania typu serwer czy klient? 7. Podaj przykład adresu IP zapisanego w systemie 128 bitowym. 8. Co to jest identyfikator (użytkownika)? 9. Z jakich elementów składa się adres (pocztowy) wykorzystywany w korespondencji elektronicznej? 10. Jakich czynności nie musisz wykonywać podczas wymeldowywania się z systemu informatycznego? 11. Czym jest hiperłącze w dokumencie hipertekstowym (hipermedialnym)? 12. Z jaką nazwą połączysz akronim HTML?

23 Koniec sekcji

24 UZUPEŁNIENIA

25 Wykład nr 6

26 To jest ostatni slajd prezentacji