1 Informacja o prowadzącym zajęcia: Doc. dr habil. Andrzej Kocikowski Wydział Nauk Społecznych UAM ul. Szamarzewskiego 89 Pracownia Komunikacji Multimedialnej WNS UAM (nowy budynek dydaktyczny, p. 6) Instytut Kulturoznawstwa UAM (budynek AB, pokój 22 i 21) tel.: (61) (p. 6, bud. E), (61) (sekretariat Instytutu) Dyżur: poniedziałek, 11: :00, wskazana sobota i niedziela zjazdowa. Korespondencja elektroniczna:

2 Powtórka Informatyczny model systemu obliczeniowego jednostka przetwarzająca; jednostka sterująca; pamięć wewnętrzna; tor przesyłania informacji; wejście, wyjście; pamięć zewnętrzna jednostka przetwarzająca, zwana w technice komputerowej arytmometrem i jednostka steru- jąca, to procesor systemu Elementarium sieciowe I

3 Powtórka Elementarium sieciowe I Fizycznie, realnie, maszyna, komputer to: - procesor (konkretna konstrukcja, gabaryty, lista rozkazów, tzw. moc), - pamięć operacyjna (konkretna konstrukcja, gabaryty, liczba komórek, największy możliwy adres pamięci, etc.), - szyna danych, - porty wejścia-wyjścia (ściśle określona ilość, konkretna konstrukcja, etc.) - pamięć zewnętrzna (ściśle określona ilość stacji dysków elastycznych lub/i optycznych, konkretny typ i pojemność dysku twardego (macierzy dysków twardych), etc.). Ponadto, częścią systemu obliczeniowego, a więc komputera jest: - system operacyjny, czyli specjalny program komputerowy (np. UNIX). Monitor, klawiatura, mysz należą do urządzeń wyjścia-wejścia i nie są częścią systemu obliczeniowego, aczkolwiek w procesie komunikacji człowieka z maszyną odgrywają niezwykle ważną rolę.

4 Powtórka Elementarium sieciowe I Przyjęta definicja sieci komputerowej: System połączeń w zbiorze komputerów (mikrokomputerów).

5 Powtórka Elementarium sieciowe I 1. Sieć lokalna LAN (Local Area Network) 2. Sieć rozległa WAN (Wide Area Network) Podział sieci (generalnie): 3. Sieć metropolitalna (miejska) MAN (Metropolitan Area Network)

6 Powtórka Elementarium sieciowe I Sieci - generalnie - a więc i LAN, WAN mogą być [i są] elementami zbioru, w którym istnieje jakiś system połączeń. Każdy taki przypadek to metasieć lub sieć sieci Metasiecią nazywamy zbiór połączonych ze sobą sieci komputerowych w których używane są różne protokoły komunikacyjne. St. Gawiejnowicz, Wstęp... s. 178

7 Powtórka Elementarium sieciowe I W skrajnym przypadku sieć sieci staje się siecią globalną Globalną siecią sieci jest INTERNET INTERNET jest globalną siecią sieci lub globalną metasiecią POWTÓRZMY: Metasiecią nazywamy zbiór połączonych ze sobą sieci komputerowych w których używane są różne protokoły komunikacyjne. St. Gawiejnowicz, Wstęp... s. 178

8 Powtórka Elementarium sieciowe I Wykaz literatury uzupełniającej (po części fachowej): Gawiejnowicz, Stanisław (1998), Wstęp do systemów operacyjnych. WN UAM. Kobus Andrzej, Szyller Jerzy (1984), Mikroprocesory. WP. Marciszewski, Witold (1995), Tajniki Internetu. Moczurad, Włodzimierz (1998), W sieci. UNIX. Sieci lokalne i rozległe. Skorupski, Andrzej (1996), Podstawy budowy i działania komputerów. WKŁ. Sportack, Mark (1999), Sieci komputerowe, Helion

9 Wykład nr 5 Elementarium sieciowe II System operacyjny UNIX - wprowadzenie (opowieść dla humanisty).

10 Wykład nr 5 ELEMENTARIUM SIECIOWE (II) definicje systemu operacyjnego: System operacyjny to zorganizowany zbiór programowych rozszerzeń sprzętu, zawierający procedury kontrolne dla pracy komputera i dostarczający otoczenia dla wykonywanych programów. [Gawiejnowicz, s. 20]... System operacyjny to zespół programów, które samodzielnie umożliwiają wszechstronne wykorzystanie sprzętu komputerowego... [Deitel]...System operacyjny jest programem, który działa jako pośrednik między użytkownikiem komputera a sprzętem komputerowym... [Silberschatz i inni]... System operacyjny to zbiór programów pośredniczących między sprzętem a użytkownikiem dokonujących dynamicznego rozdziału dostępnych zasobów pomiędzy istniejące procesy w sposób zapewniający ich poprawne oraz efektywne, w sensie przyjętego kryterium, wykonanie... [Błażewicz] Wszystkie cytaty za Gawiejnowicz, s

11 Wykład nr 5 ELEMENTARIUM SIECIOWE (II) OPERACYJNY SYSTEM, inform. zespół programów przeznaczony do zarządzania zasobami komputera ekon. wykorzystywania jego urządzeń i tworzenia użytkownikowi dogodnych mechanizmów ułatwiających uruchamianie, eksploatację, a także tworzenie programów. System operacyjny pełni następujące funkcje: 1) obsługę, obejmującą dzielenie pomiędzy użytkowników zasobów fiz. (urządzeń) i log. (programy, pliki, czas) komputera według specyficznej dla danego systemu operacyjnego strategii, oraz zarządzanie procesami (wykonywaniem zadań) i pamięcią, w szczególności zapewnienie właściwej synchronizacji i komunikacji przy współbieżnym wykonywaniu programów, niedopuszczanie do wzajemnego blokowania się procesów, reagowanie na zdarzenia specjalne, np. na niektóre błędy wykryte podczas wykonywania programów użytkownika, wirtualizację pamięci, wprowadzanie programów do pamięci itd.; 2) ochronę, obejmującą zapobieganie niszczeniu przechowywanych w komputerze danych (może to nastąpić w wyniku błędów w programach użytkowników, działań świadomie nielegalnych lub w wyniku awarii urządzeń lub sieci elektr.) lub niepowołanemu ich użyciu; 3) odnowę, mającą na celu usunięcie lub zminimalizowanie skutków awarii obejmującą odtworzenie stanu informacji w komputerze sprzed awarii oraz wznowienie pracy komputera po awarii. Źródło: Encyklopedia powszechna PWN, 2004

12 Wykład nr 5 ELEMENTARIUM SIECIOWE (II) UNIX wielozadaniowy wielodostępny uniwersalny System operacyjny

13 Wykład nr 5 ELEMENTARIUM SIECIOWE (II) UNIX System operacyjny UNIWERSALNY: tzn. zdolny do interakcji z dowolnym kodem maszynowym WIELOZADANIOWOŚĆ polega na możliwości pracy z kilkoma programami jednocześnie WIELODOSTĘPNOŚĆ należy do natury sieci - wielu użytkowników jednocześnie korzysta z zasobów

14 Wykład nr 5 ELEMENTARIUM SIECIOWE (II) (...) zasobem nazywamy każdy rodzaj sprzętu komputerowego lub zbiór danych który jest niezbędny do wykonania przez komputer postawionego przez nas zadania (...) głównymi zasobami są: 1. procesor (procesory), 2. pamięć, 3. urządzenia I/O, 4. dane. Źródło: Gawiejnowicz, Wstęp... s. 22

15 Wykład nr 5 ELEMENTARIUM SIECIOWE (II) - J. Prosper Eckert & John W. Mouchly - ENIAC ( ) - John von Neumanna - EDVAC (architektura komputera sterowanego programem); - DEC (Digital Equipment Corporation): PDP-8 - IBM ; model ; model CTSS ; (CTSS = Compatible Time-Sharing System) UNIVAC wprowadza do produkcji i sprzedaży komputer UNIVAC 1; UNIVAC interpreter Short Code - Grace Hopper - kompilator; - FORTRAN - IBM 704; COBOL; Grace Hopper - ALGOL; - UNIVAC III - pierwszy SO dla równoległego wykonywania wielu progr. użyt.; - IBM - kwiecień seria 360

16 Wykład nr 5 ELEMENTARIUM SIECIOWE (II) - CTSS początek systemów operacyjnych z podziałem czasu procesora. - Akronim MAC objaśniany bywa rozmaicie: Multiple Access Computer, Multiple Access Computing, Machine Aided Cognition, Man and Computer, wreszcie Minsky Against Corby MULTICS; - CMS: początkowo Cambridge Monitor System, później Conversational Monitor System; - CP/CMS przekształcony nieco później w VM/CMS; niedawno zastąpiony został przez z/VM. CP zastąpiony przez VM jest systemem operacyjnym maszyny wirtualnej. >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> UNIX - Laboratoria Bella - Dennis M. Ritchie - Ritchie, Dennis, M., Thompson, Ken, McIlroy, M., D., Ossanna, J. F. tworzyli zespół opracowujący UNIXA. Porównaj: Ritchie, D. M, (1984), The Evolution of the Unix Time- sharing System. Wersja sieciowa:

17 Wykład nr 5 ELEMENTARIUM SIECIOWE (II) Wersje UNIXa: AT&T (Bell Labs) i Berkeley SunOS Solaris SCO Unix AIX HP/UX ULTRIX Linux NetBSD FreeBSD

18 Wykład nr 5 ELEMENTARIUM SIECIOWE (II) Wykaz literatury uzupełniającej (po części fachowej): Duch, Włodzisław (1997), Fascynujący świat programów komputerowych. NAKOM. Gawiejnowicz, Stanisław (1998), Wstęp do systemów operacyjnych. WN UAM. Kobus Andrzej, Szyller Jerzy (1984), Mikroprocesory. WP. Marciszewski, Witold (1995), Tajniki Internetu. Moczurad, Włodzimierz (1998), W sieci. UNIX. Sieci lokalne i rozległe. Peek Jerry, i inni (2002), UNIX. Wprowadzenie, Helion. Silberschatz, Abraham, i inni (2002), Podstawy systemów operacyjnych. WNT

19 Koniec sekcji