EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM. Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Kutnie Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia Kutno - VIII- 2012 r.

na pytanie - co robić ,by żyć zdrowo i nie zachorować na raka. Nadal istnieje poważny problem przedwczesnej umieralności Polaków również z powodu nowotworów złośliwych. Kluczową rolę odgrywa w tym zadaniu zmniejszenie ekspozycji na czynniki rakotwórcze dymu tytoniowego oraz rozpowszechnienie programów w kierunku wykrywania raka szyjki macicy, raka piersi i raka jelita grubego. EUROPEJSKI KODEKS WALKI Z RAKIEM to kompendium, które ma konkretnie podpowiedzieć i wskazać odpowiedź na pytanie - co robić ,by żyć zdrowo i nie zachorować na raka.

Oto 11 Zasad Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, których przestrzeganie może przyczynić się do : · zmniejszenia ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe · zwiększenia wykrywalności nowotworów we wczesnej fazie rozwoju choroby Oto 11 Zasad

1. Zasada Nie pal; jeśli palisz, przestań. Jeśli nie potrafisz przestać, nie pal przy niepalących. Palenie jest najważniejszą przyczyną przedwczesnych zgonów. Nigdy nie jest za późno na zerwanie z nałogiem, ryzyko zgonu z powodu palenia tytoniu, znacznie się zmniejsza nawet jeśli palenie rzuci osoba w średnim wieku.

Dym tytoniowy składa się z ponad 4 Dym tytoniowy składa się z ponad 4.000 związków chemicznych, w tym ponad 40 to substancje rakotwórcze.

tytoniowym to między innymi : Akrydyna – stosowana w produkcji Substancje rakotwórcze zawarte w dymie tytoniowym to między innymi : Akrydyna – stosowana w produkcji barwników Benzopiren – silna substancja rakotwórcza Chlorek winylu – stosowny w produkcji plastiku Cyjanowodór – używany w komorach gazowych Kadm – rakotwórczy metal ciężki Naftyloamina – substancja rakotwórcza Polon – pierwiastek promieniotwórczy Piren – związek silnie rakotwórczy Toluen – rakotwórczy rozpuszczalnik przemysłowy Uretan – organiczny związek rakotwórczy

CO GROZI PALACZOWI ? Źródło: Prof. Witold Zatoński radzi jak rzucić palenie, wyd. VII

WPŁYW DYMU TYTONIOWEGO NA POWSTAWANIE CHORÓB CHOROBY NOWOTWOROWE: Silny związek płuc krtani gardła przełyku jamy ustnej miedniczek nerkowych pęcherza moczowego trzustki Słabszy związek żołądka nosa wargi wątroby miąższu nerek białaczki

WPŁYW DYMU TYTONIOWEGO NA POWSTAWANIE CHORÓB c.d. CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA: chorobę wieńcową serca zespół płucno-sercowy degenerację miąższu sercowego nadciśnienie miażdżycę tętniaka aorty chorobę obwodowego układu naczyniowego (łącznie z chorobą Bürgera) chorobę naczyń mózgowych

NIEKTÓRE CHOROBY WYWOŁANE PALENIEM TYTONIU : R a k p ł u c a W Polsce palenie papierosów jest przyczyną występowania około 90% przypadków raka płuca u mężczyzn, oraz około 70% przypadków u kobiet. Ryzyko wystąpienia tego nowotworu złośliwego jest około 10 razy większe u mężczyzn palących w porównaniu z mężczyznami niepalącymi. Rak płuca to najgorzej rokująca odmiana nowotworu. Ryzyko wystąpienia raka płuca maleje wraz z upływem czasu od zaprzestania palenia. Po 15 latach osiąga takie wartości jak u osób niepalących.

CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH CHORÓB WYWOŁANYCH PALENIEM TYTONIU c.d. R a k k r t a n i Liczne badania epidemiologiczne wskazują, że palenie tytoniu jest podstawowym czynnikiem ryzyka występowania raka krtani. Praktycznie nie występuje u osób niepalących. Występuje przede wszystkim u mężczyzn. Częstość zgonów z powodu raka krtani rośnie wraz z wiekiem.

CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH CHORÓB WYWOŁANYCH PALENIEM TYTONIU c.d. Rak jamy ustnej i gardła Palenie tytoniu odgrywa główną rolę w powstawaniu tego nowotworu. Obserwacje zostały potwierdzone również doświadczeniami na zwierzętach. Liczba zgonów z powodu raka jamy ustnej, w ostatnich latach wzrosła u mężczyzn trzykrotnie, a u kobiet dwukrotnie. Zaobserwowano, że występowanie tego nowotworu ma miejsce częściej przy jednoczesnym nadużywaniu alkoholu.

c.d. R a k t r z u s t k i Doświadczenia na zwierzętach wykazały, że głównym czynnikiem wywołującym ten rodzaj nowotworu są nitrozoaminy występujące w dymie tytoniowym. Dane statystyczne wskazuję, że palenie tytoniu odpowiada za 20% przypadków raka trzustki. Podobnie jak przy raku płuca, ryzyko wystąpienia raka trzustki maleje po zaprzestaniu palenia i po 15 latach osiąga ten sam poziom jak u osób niepalących.

R a k p ę c h e r z a moczowego c.d. R a k p ę c h e r z a moczowego Z danych statystycznych wynika, że palenie tytoniu odpowiada za około 45% przypadków nowotworów pęcherza u mężczyzn i za około 30% przypadków u kobiet. RAK NERKI

Korzyści z zaprzestania palenia: KORZYŚCI zdrowotne, pojawiające się w różnym czasie po zaprzestaniu palenia: w ciągu 20 min - do normy wracają: ciśnienie tętnicze krwi, czynność serca oraz obniża się tętno. w ciągu 8 godzin - zmniejsza się poziom tlenku węgla we krwi, a podnosi poziom tlenu.

Korzyści z zaprzestania palenia : świeży oddech, wyższa samoocena – wynikająca z nieulegania presji, dobry przykład dla innych, oszczędność czasu - wypalenie jednej paczki papierosów to 3,5 godziny, * korzyści finansowe - paląc jedną paczkę papierosów dziennie (ok. 7 zł) w ciągu roku wydaje się 1825 zł (5zł * 365 dni), *ZDROWI DOMOWNICY !!.

2. Zasada Wystrzegaj się otyłości. Szacuje się, że w Europie Zachodniej otyłość stała się przyczyną rozwoju około 11% nowotworów okrężnicy, 9% nowotworów piersi, 39% nowotworów trzonu macicy, 37% gruczolakoraków przełyku, 25% nowotworów nerki i 24% nowotworów pęcherzyka żółciowego.

Ponad 70% ludzi nie wykonuje żadnych ćwiczeń fizycznych, a około 10% jedynie sporadycznie (czyli rzadziej niż raz w tygodniu). Wystarczy zmodyfikować styl życia – zwiększyć naszą aktywność fizyczną oraz starannie dobierać produkty na talerzu, aby widmo chorób, które powoduje otyłość.

Bądź codziennie aktywny ruchowo, uprawiaj ćwiczenia fizyczne. 3. Zasada Bądź codziennie aktywny ruchowo, uprawiaj ćwiczenia fizyczne. Prowadzenie zdrowego stylu życia, w tym dbałość o odpowiednią dietę, aktywność fizyczną i utrzymanie właściwej masy ciała, jest korzystne zdrowotnie nie tylko w związku z ryzykiem chorób nowotworowych, ale również innych chorób.

4. Zasada Spożywaj więcej warzyw i owoców: jedz co najmniej 5 porcji dziennie. Ogranicz spożycie produktów zawierających tłuszcze zwierzęce.

5. Zasada Ogranicz spożycie alkoholu. Limit dzienny dla mężczyzn nie powinien przekraczać 20g etanolu (tj. około 2 szklanek piwa, 2 kieliszków wina lub 2 małych kieliszków mocnego alkoholu), a w przypadku kobiet połowę mniej.

6. Zasada Unikaj nadmiernej ekspozycji na słońce. Szczególnie chroń dzieci i młodzież. Osoby mające skłonność do oparzeń słonecznych powinny przez całe życie stosować środki chroniące przed słońcem.

7. Zasada Unikaj substancji rakotwórczych. - Przestrzegaj ściśle przepisów mających na celu ochronę przed narażeniem na znane substancje rakotwórcze. - Zawsze stosuj się do instrukcji postępowania z substancjami rakotwórczymi. -Przestrzegaj zaleceń krajowych ośrodków ochrony radiologicznej. Środki, które zamiast pielęgnować i leczyć skórę – szkodzą – są zawarte w większości łatwo dostępnych kosmetyków.

Skóra ludzka jest przepuszczalna Skóra ludzka jest przepuszczalna. Przenika przez nią wiele substancji kancerogennych, zawartych zarówno w kosmetykach jak i w proszkach do prania. Szczególnie szkodzić mogą produkty, które pozostawiamy na skórze, takie jak farby i lakiery do włosów, lakiery do paznokci, kremy i emulsje do pielęgnacji skóry. Korzystanie z substancji syntetycznych każdego dnia powoduje akumulowanie się szkodliwych związków w ludzkich tkankach i narządach. Nawet, jeśli założymy, że niewielka ilość danego składnika, występująca w jednym produkcie, mieści się w dopuszczalnych normach, to codzienne spożywanie niezdrowej żywności połączone z przenikaniem szkodliwych substancji przez naskórek podczas stosowania jednocześnie wielu różnych preparatów pielęgnacyjnych, niesie ze sobą zagrożenie nagromadzenia szkodliwych składników do poziomu, który znacznie przekracza dopuszczalne normy.

8. Zasada Zaszczep się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B tzw. „żółtaczce wszczepiennej” Wirusowe zapalenia wątroby należą do jednych z najgroźniejszych, najbardziej zakaźnych i najczęściej występujących na świecie chorób. Wirusy, jakie je wywołują, oznaczone symbolami A, B, C, D i E, są wyjątkowo zjadliwe.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest  poważną w skutkach chorobą zakaźną. Istotą tej choroby jest zapalenie wątroby wywołane przez wirusa HBV. U części osób zakażenie HBV może przebiegać bezobjawowo. Często można  nie wiedzieć, że jest się zakażonym! Wyróżnia się postać ostrą i przewlekłą wzw typu B. Po zakażeniu wirusem może dojść do rozwoju ostrego zapalenia wątroby z żółtaczką. W takich przypadkach u 90% chorych dochodzi do eliminacji wirusa w ciągu 6 miesięcy. 10% pacjentów nie eliminuje wirusa HBV rozwijając przewlekłe zakażenie. Odległymi skutkami przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B może być marskość wątroby, pierwotny rak wątroby, a nawet śmierć. Wirus HBV łatwo się przenosi poprzez krew i drogą seksualną- osoba zakażona może stanowić zagrożenie dla najbliższego otoczenia. Wirus HBV jest drugim (po paleniu papierosów) pojedynczym czynnikiem wywołującym nowotwór ! Liczbę zakażonych HBV w Polsce szacuje się na około   400 000 !

9. Zasada Kobiety po 25. roku życia: powinny uczestniczyć w badaniach przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy ( badania cytologiczne). W Polsce na raka szyjki macicy zapada rocznie ok. 4000 kobiet i jest to po raku piersi najgroźniejszy dla kobiet rodzaj nowotworu. Niestety, obecnie aż 50% kobiet, u których zdiagnozowano ten typ nowotworu umiera, ponieważ chorobę wykryto zbyt późno.

10. Zasada Kobiety po 50. roku życia: powinny uczestniczyć w badaniach przesiewowych w kierunku raka piersi; ( badanie mammograficzne).

11. Zasada Kobiety i mężczyźni po 50. roku życia powinni wykonywać : -badania w kierunku raka jelita grubego( wykonywane są co 2 lata u osób po 50. roku życia). - Badanie na obecność krwi utajonej w kale Wczesne rozpoznanie pozwala wdrożyć skuteczniejsze leczenie i przedłuża czas przeżycia pacjenta z chorobą nowotworową. Rak jelita grubego należy do najczęstszych nowotworów złośliwych.

Opracowanie prezentacji : Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Kutnie Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia St. Instruktor Higieny – Jolanta Dudkiewicz Źródło: Europejski Kodeks Walki z Rakiem