Choroba Alzheimera i inne zespoły otępienne wieku podeszłego Maria Korzonek Wydział Nauk o Zdrowiu PUM

Geriatria Termin wprowadzono w początkach XX w. przez Ignatza Leo Naschera ( książka: The diseases of old age and their treatment). Wiliam Osler lekarz z Kanady:Ludzie po ukończeniu „złotego wieku 25-40r.ż. są absolutnie bezużyteczni – najlepszym rozwiązaniem jest chloroform” –pocz. XXw.

Wiek senioralny – kryteria WHO Seniorzy > 65r.ż. – początek starości 65-75r.ż. Wiek podeszły( młodzi seniorzy) 75-90r.ż. Wiek starczy ( starsi seniorzy) > 90r.ż. Wiek sędziwy

Choroba Alzheimera Liczba chorych na świecie 15-21 milionów W 2013r w Polsce było 475 000 > 65r.ż. z otępieniem z czego 50-65% z ch. Alzheimera W USA koszt opieki nad każdym pacjentem to 16-37 tys. dolarów Kobiety chorują częściej na ch. Alz.

Geriatria W Atenach istniała Rada Prawodawcza – gerousia – składająca się z obywateli> 60r.ż.

Choroby otępienne Choroby o podłożu neurodegeneracyjnym : (złogi amyloidowe w mózgu): ch. Alzheimera, ch. Huntingtona, stwardnienie zanikowe boczne, rodzinna polinuropatia amyloidowa,niedobór antytrypsyny A1 Ch. Parkinsona(utrata dopaminy) ch. Creutzfeldta-Jakoba, śmiertelna rodzinna bezsenność ( choroby prionowe)

Choroby otępienne Otępienie z ciałami Lewy’ego (cytoplazmatyczne ciałka wtrętowe) Otępienie czołowo-skroniowe ((choroba Picka) – atrofia płatów czołowych i skroniowych mózgu Otępienie naczyniowe ( udary) Otępienie związane ze zwyrodnieniem istoty białej

Choroby otępienne Są w większości nieuleczalne Pogarszają jakość życia prowadząc do śmierci Objawy: upośledzenie pamięci, pobudzenie motoryczne( ataksja, drgawki), osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia czucia

Choroby otępienne Występują u 20% osób do 80r.ż. i u 33% - 50% w populacji 80-90r.ż. Ch. Alzheimara stanowi 50% -75% wszystkich przypadków demencji Częstość występowania otępienia podwaja się co 5 lat U żadnego innego gatunku poza człowiekiem nie stwierdza się chorób otępiennych

Choroba Alzheimera Po raz pierwszy opisał niemiecki neuropsychiatra Alois Alzheimer w 1907r. Opisał zarówno obraz kliniczny jak i zmiany mikroskopowe w mózgu

Choroba Alzheimera W 2006r. w Anglii spośród 750 000 osób z demencją ok. 450 000 osób ma ch. Alzheimera

Choroba Alzheimera Stanowi najczęstszą przyczynę otępienia w wieku podeszłym Prowadzi do stopniowego pogorszenia pamięci i innych funkcji poznawczych Cechuje się charakterystycznymi zmianami neurozwyrodnieniowymi mózgu

Choroba Alzheimera - definicja Jest to postępująca, nieuchronna utrata funkcji poznawczych, związana z tworzeniem się w obrębie kory mózgowej oraz subst. podkorowej znacznych ilości blaszek beta-amyloidu oraz kłębków neurofibrylarnych zbudowanych z białka tau.

Choroba Alzheimera - przyczyny Niszczenie i degeneracja neuronów w wyniku przewlekłej reakcji immunologicznej i zapalnej w oun Gromadzenie się złogów amyloidu w obszarze hipokampa, ciała migdałowatego i pnia mózgu Mutacje genów na chromosomie 14, 1 i 19 Czynniki zewnątrzpochodne w okresie życia płodowego–wpływ na mutacje genów

Choroba Alzheimera- przyczyny Mutacja genu apolipoproteiny E ( gen APOE 4) na chromosomie 19 powoduje wzrost agregacji beta-amyloidu w tkance mózgowej Mutacja ta odpowiada za 50% przypadków o wczesnym początku i 20% o późnym początku choroby Występowanie rodzinne u ok. 10-20%

Choroba Alzheimera - przyczyny Hipokamp – jeden z najważniejszych obszarów związanych z pamięcią – jest miejscem gdzie następuje wymiana starych neuronów na nowe. Spadek liczby neuronów z wiekiem nie jest tak wielki jak uprzednio sądzono.

Choroba Alzheimera - przyczyny Homocysteina – wzrost poziomu prowadzi do pogorszenia zdolności poznawczych i pobudzenia motorycznego Niedobór kwasu foliowego, vit. B12, B6, E, i hiperhomocysteinemia stwierdza się w ch. Alzheimera i otępieniu naczyniowym.

Choroba Alzheimera - przyczyny Badania w grupie 1894 osób 55-88 lat Uczestnicy z poziomem cholesterolu < 200mg% gorzej wypadli w testach poznawczych niż z poziomem 200-239mg%, czy 300-380mg%

Ch. Alzheimera - patofizjologia Blaszki beta-amyloidu przytwierdzają się do komórki nerwowej Rozwój reakcji zapalnej i wydzielanie cytokin oraz składowych dopełniacza powoduje przyciąganie komórek glejowych i formowanie się blaszek.

Ch. Alzheimera - patofizjologia Blaszki beta-amyloidu aktywują kinazy, które uszkadzają mikrotubule wewnątrzkomórkowe poprzez hiperfosforylację białka tau będącego składnikiem ich szkieletu Tubule ulegają skręceniu do niefunkcjonalnych filamentów, które zaburzają transport wapnia i homeostazę jonową

Ch. Alzheimera - patofizjologia Kłębki neurofiblarne i płytki powodują: Zaburzenia funkcjonowania neuronów Pękanie dendrytów i utratę połączeń synaptycznych Zmniejszenie uwalniania neuroprzekaźników ( acetylocholiny) Śmierć komórki

Ch. Alzheimera - rozpoznanie Stwierdzenie występowania objawów utraty funkcji poznawczych w zakresie Mowy Umiejętności dokonywania obliczeń Orientacji lub osądu Upośledzenie to powoduje niezdolność funkcjonowania społecznego lub zawodowego

Ch. Alzheimera - rozpoznanie Upośledzenie pamięci – zdolności przyswajania sobie nowych informacji lub przypominania wiadomości wyuczonych Afazja – zaburzenia mowy Apraksja – niezdolność do wykonywania czynności ruchowych mimo nieuszkodzonych funkcji ruchowych

Ch. Alzheimera - rozpoznanie Agnozja niemożność rozpoznania lub identyfikowania przedmiotów Zaburzenia w wykonywaniu czynności na etapie planowania, organizowania kolejności czynności, podsumowania Ubytki poznawcze zaburzają pracę i życie towarzyskie co obniża poziom funkcjonowania

Ch. Alzheimera - rozpoznanie Pytania zadawane członkowi rodziny 1. Proszę podać przykłady zdarzeń, kiedy chory miał kłopoty z pamięcią 2. Czy kłopoty dotyczą jedynie pamięci świeżej, czy sprzed 10 lat? 3. Czy chory ma kłopoty z zapamiętywaniem nazwisk lub twarzy znanych osób?

Ch. Alzheimera - rozpoznanie 4. Ile razy w ciągu dnia chory ma kłopoty z pamięcią? Czy pacjent nie pamięta drogi prowadząc samochód albo gubi się chodząc po znanym terenie? Te same pytania zadajemy następnie choremu i porównujemy odpowiedzi

Ch. Alzheimera - rozpoznanie Pytania zadawane członkowi rodziny: Afazja: Czy chory ma trudności ze znalezieniem właściwego słowa? Podstawia nieprawidłowe słowa np. krzesło zamiast stół? Przerywa w pół zdania lub traci wątek myśli? Jąka się lub powtarza ciągle to samo?

Ch. Alzheimera - rozpoznanie Apraksja Czy pacjent ma trudności z samodzielnym ubieraniem się lub kąpielą? Używaniem szczotki lub grzebienia? Samodzielnym jedzeniem? Czy zdaje się nie wiedzieć jak to wykonać?

Ch. Alzheimera - rozpoznanie Agnozja: Czy ma trudności z rozpoznawaniem znajomych miejsc? osób? Znanych przedmiotów lub rzeczy osobistych? Czy ma trudności z posługiwaniem się znanymi urządzeniami lub nowymi – pilot do TV kuchenka mikrofalowa? Czy ma trudności ze zrozumieniem tego, co się wokół niego dzieje?

Ch. Alzheimera - rozpoznanie Orientacja w czasie i miejscu: Jaki jest teraz rok, pora roku, miesiąc, dzień tygodnia, aktualna data? W jakim kraju jest teraz, w woj. mieście, miejscu, piętrze Proszę powtórzyć te trzy słowa: byk, mur, las i zapamiętać, gdyż zapytam Proszę odejmować od 100 po 7

Choroba Alzheimera objawy Neuropsychologiczne:amnezja, afazja, apraksja( niezdolność do wykonywania zadań) agnozja ( niezdolność do rozpoznawania przedmiotów) Neuropsychiatryczne:związane z zaburzeniami psychiatrycznymi i behawioralnymi oraz brakiem codziennej aktywności

Ch. Alzheimera - diagnostyka 1. Badanie kliniczne o cena wydolności oddechowo – krążeniowej, zaburzeń rytmu serca, choroby tarczycy, szmerów naczyniowych nad t. szyjną 2. Badanie neurologiczne – wykluczenie ogniskowego uszkodzenia mózgu, asymetrii siły mięśniowej, odruchów ścięgnistych, c

Ch. Alzheimera – skale oceny mentalnej i czynnościowej Bad. stanu umysłowego ( test – narysować zegarek ze wskazówkami na za 10min 11h lub podobieństwa i różnice między jabłkiem a pomarańczą lub rzeką i kanałem. Ocena wydolności czynnościowe – kwestionariusz czynności życiowych

Ch. Alzheimera - diagnostyka Badania labolatoryjne: Morfologia, bad. moczu, jonogram, markery wątrobowe i wydolności nerek, vit. B12, homocysteina, TSH Badania obrazowe: TK, angiografia rezonansu magnetycznego, elektoencefalogram.

Choroba Alzheimera - diagnostyka Rozróżnienie między otępieniem a utratą pamięci u starzejących się ludzi bez demencji jest bardzo trudne Badania obrazowe mózgu: rezonans magnetyczny, SPECT – fotonowa tomografia emisyjna ( przepływ naczyniowy) PET – pozytronowa tomografia emisyjna

Ch. Alzheimera- diagnostyka Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego – wzrost stężenia białka tau Wzrost stężenia wolnych rodników w moczu u osób z ch. Alzheimera

Choroba Alzheimera - profilaktyka Wykształcenie Dobre warunki socjalne Styl życia, właściwe odżywianie Aktywność fizyczna Ćwiczenia umysłowe rozwijające pamięć Stałe picie kawy u kobiet po 80r.ż.

Choroba Alzheimera - leczenie Inhibitory acetylocholinesterazy: takryna, donepezil( Aricept), riwastygmina( Exelon), galantamina ( Reminyl) Memantyna ( Axura) hamuje neurodegenerację Witaminy, estrogeny, statyny, leki p/zapalne, leki nootropowe, kwas foliowy, vit. B6, B12, E

Choroba Alzheimera - leczenie Colostrinin – polipeptyd izolowany z siary ( Instytut Immunologii Wrocław prof.J. Leszek) Wyciąg z Gingo Biloba Wyciąg z korzenia żeń-szenia Korzenie Withania somnifera używane od 4000lat – lek odmładzający, zapewnia pamięć, siłę, intelekt, chroni przed chorobami

Choroba Alzheimera - leczenie Huperzine A – mech stosowany w chińskiej medycynie ludowej – poprawia pamięć i koncentrację, doświadczenia na Uniwersytecie w Chinach i USA Trasplantacja komórek nerwowych poddanych oddziaływaniu odp. genów kodujących ważne białka regenerujące chory mózg.

Choroba Alzheimera - leczenie Niskokaloryczna, zrównoważona dieta, zbilansowana do 1750kcal dziennie wzrost odporności neuronów na toksyczność i urazy Wykryto gen długowieczności SIRT2 ( silent information regulator), wydłuża życie drożdży, nicieni, muszek owoc. Resveratrol – związek polifenolowy w czerwonym winie i herbacie, hamuje procesy otępienne, zapalne, kancerogenne.

Dziękuję za uwagę