Farmakologia W-4 „Leki moczopędne” lek. Tomasz Gutowski

Podstawowe zastosowania leków moczopędnych: schorzenia nerek: zaburzenia funkcji nerek (niewydolność) zaburzenia metaboliczne (np. kwasica cewkowa) zaburzenia elektrolitowe zatrucia choroby układu krążenia: niewydolność krążenia (ostra, przewlekła, lewo- i prawokomorowa) nadciśnienie tętnicze

Podział leków moczopędnych: silnie działające (powodują utratę > 15% filtrowanego sodu; działają głównie na pętlę Henlego) - kwas etakrynowy - grupa furosemidu (furosemid, piretanid, bumetanid) - tiazolidony (etazolamid) średnio aktywne (powodują utratę 5-10% (max 15%) filtrowanego sodu) - tiazydy - chlortalidon (Hygroton) - chinazolinony (metolazon) - chlorobenzamidy (indapamid, klopamid) - kwasy fenoksyoctowe – diuretyki urykozuryczne, kwas tienylenowy, indakrynon słabe (uzupełniające, o różnych mechanizmach działania) - antagoniści aldosteronu (Verospiron) i inne oszczędzające potas (amilorid, triamteren) - acetazolamid (Diuramid) → w jaskrze, obniża ciśnienie śródgałkowe - ksantyny (kofeina, eufilina) - mannitol (leczenie obrzęku mózgu; podany doustnie ma działanie przeczyszczające), izosorbid, inne

Siła działania moczopędnego Początek działania (h) Czas Ryzyko działań niepożądanych Furosemid ++++++++ 0,5 – 1 6 – 8 ++++ Hydrochlorotiazyd +++ 1 – 2 12 Chlortalidon 2 48 – 72 ++ Spironolakton + 24 24 – 48

Furosemid: podstawowy lek moczopędny; i.v. lub p.o. wskazania: - zastoinowa niewydolność krążenia (z obrzękiem płuc) i.v. bo najpierw rozszerza naczynia żylne = ↓ nawrotu krwi żylnej do serca = ↓ preload ↑ diureza = ucieczka wody = ↓ preload często z Verospironem (żeby zatrzymać potas) - stany gwałtownego wzrostu ciśnienia tętniczego (przełom nadciśnieniowy, zwyżki ciśnienia) - niewydolność nerek (ostra i przewlekła) - zatrucia z koniecznością stosowania wymuszonej diurezy - obrzęk mózgu (lek z wyboru → bardzo ładnie odciąga wodę) - marskość wątroby z wodobrzuszem - leczenie hiperkalcemii - leczenie kwasicy cewkowej dystalnej - ucieczka: Na, K, Ca, Mg!!!

Furosemid: przeciwwskazania: - niedrożność dróg moczowych z bezmoczem (bo wodonercze!) - uczulenie na lek - śpiączka wątrobowa - hipokaliemia, hipokalcemia, hiponatremia - przedawkowanie glikozydów naparstnicy (bo hipokaliemia zwiększa siłę ich działania) - ciąża i laktacja (zmniejsza przepływ łożyskowy) - hipowolemia, hipotensja

efekty działania Furosemidu: Efekt biologiczny i kliniczny Potencjalne działania niepożądane Na wzmożone wydalanie, wzmożona diureza hiponatremia, odwodnienie K, Mg wzmożone wydalanie niestabilność elektrolitowa komórki możliwość arytmii, kurcze, parestezje Ca Kwas moczowy ↓ wydalania przy leczeniu przewlekłym hiperurykemia, kamica moczanowa możliwe sprowokowanie napadu dny Łożysko żylne rozkurcz naczyń pojemnościowych, ↓ preload hipotensja Metabolizm glukozy upośledzenie tolerancji glukozy hiperglikemia, możliwość dekompensacji jawnej cukrzycy Metabolizm lipidów ↑ CH, LDL, VLDL, TG nasilenie procesu miażdżycowego

TIAZYDY - leki moczopędne o średniej sile działania wskazania: - nadciśnienie tętnicze - zastoinowa niewydolność krążenia (CHF) - inne obrzęki (m.in. w przebiegu łagodnej / umiarkowanej niewydolności wątroby lub nerek) - kwasica cewkowa proksymalna Hydrochlorotiazyd, Chlortalidon indapamid, klopamid, ksipamid

TIAZYDY - leki moczopędne o średniej sile działania przeciwwskazania: - zaburzenia jonowe: oporna na leczenie hipokaliemia, ciężka hiponatremia, hiperkalcemia - ciężkie uszkodzenie wątroby lub nerek - nadwrażliwość na tiazydy lub sulfonamidy - ciąża i okres karmienia

Wpływ niektórych leków moczopędnych na bilans elektrolitów: Diuretyki pętlowe Tiazydy i leki tiazydopodobne Diuretyki oszczędzające potas Na ↓↓↓↓ ↓↓ ↓ K ↑ lub ↔ Mg ↔ lub ↑ Ca ↑

Tiazydy (DN): RKZ i GWE ↓K, ↓Mg, ↓Na, alkaloza Gospodarka Ca ↑Ca Gospodarka lipidowa ↑CH całk., ↑LDL, ↑TG, ↓HDL-CH Gospodarka wodorowęglanowa możliwe upośledzenie tolerancji glukozy Układ ruchu hiperurykemia, możliwe nasilenie objawów dny kurcze mięśni, zmniejszenie gęstości kostnej Układ płciowy zaburzenia erekcji, impotencja Nerki ↓GFR i przepływu nerkowego, ↑ poziomu mocznika i kreatyniny śródmiąższowe zapalenie nerek Układ pokarmowy zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, bóle brzucha, biegunki lub zaparcia) zapalenie trzustki, żółtaczka, ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego Układ krwiotwórczy niedokrwistość, leukopenia, trombocytopenia OUN bóle i zawroty głowy, parestezje, gorączka, dreszcze, zaburzenia widzenia Skóra wysypka, nadwrażliwość na światło Układ krążenia hipotonia ortostatyczna

LEKI ZATRZYMUJĄCE POTAS: spironolakton: hamuje receptory aldosteronu, działa na cewkę zbiorczą wskazania: - nadciśnienie tętnicze - niewydolność krążenia - pierwotny hiperaldosteronizm - obrzęki na tle wtórnego hiperaldosteronizmu: marskość wątroby, zespół nerczycowy, wodobrzusze - miastenia - zespół napięcia przedmiesiączkowego - hirsutyzm

LEKI ZATRZYMUJĄCE POTAS: przeciwwskazania: - hiperkaliemia i stany zagrożenia hiperkaliemią (na tle istniejących chorób lub na skutek podawania innych leków) - kwasica metaboliczna i stany zagrożenia kwasicą zdekompensowana cukrzyca, krańcowa niewydolność nerek - ciąża i okres karmienia - niewydolność nerek