Nasza szkoła bierze udział w programie POPULACYJNY PROGRAM PROFILAKTYKI I WCZESNEGO WYKRYWANIA RAKA SZYJKI MACICY Zapraszamy do przeglądania prezentacji

RAK SZYJKI MACICY PROBLEM MEDYCZNY I SPOŁECZNY PIOTR BOBKIEWICZ WOJEWÓDZKI OŚRODEK KOORDYNUJĄCY DLA POPULACYJNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY

PODSTAWOWE POJĘCIA W ONKOLOGII Nowotwór - guz utworzony z intensywnie mnożących się komórek organizmu, nie podlegający jego kontroli

RAK SZYJKI MACICY

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA RAKA SZYJKI MACICY NA ŚWIECIE LICZBA PRZYP. NA 100 000 OSÓB <9,4 <16,8 <25,8 <33,4 <87,3

UMIERALNOŚĆ NA RAKA SZYJKI MACICY

5 DZIENNIE 2000 ROCZNIE

RAK SZYJKI MACICY PROBLEM MEDYCZNY

INWAZYJNY RAK SZYJKI MACICY MACICA PĘCHERRZ MOCZOWY JELITO GRUBE INWAZYJNY RAK SZYJKI MACICY

RAK SZYJKI MACICY 4. Stadia przedrakowe są wyleczalne w 100% ! 1. 70-80% - typ płaskonabłonkowy, 15-25% typ gruczołowy 2. Zazwyczaj poprzedzony tzw. stanami przedrakowymi: - dysplazja nabłonka: małego, średniego i dużego stopnia, 3. Od stadiów przedrakowych do rozwoju inwazyjnego raka upływa od 5 do 12 lat (duże możliwości profilaktyki) 4. Stadia przedrakowe są wyleczalne w 100% ! 5. Rak inwazyjny jest bardzo trudny w leczeniu i może doprowadzić do śmierci chorej !

RAKA SZYJKI MACICY CZYNNIKI RYZYKA - przetrwała infekcja HPV, - wiek (45-55 r.ż.), - wczesne rozpoczęcie współżycia, - duża liczba partnerów seksualnych, - duża liczba porodów, - niski status socjoekonomiczny, - palenie tytoniu, - obniżenie odporności immunologicznej

CZYNNIKI RYZYKA RAKA SZYJKI MACICY (prawdopodobne) - wieloletnia antykoncepcja hormonalna, - dieta uboga w antyoksydanty, - częste stany zapalne

ROLA HPV Rak szyjki macicy poprzedzony jest zakażeniem onkogennym typem HPV (rak jest następstwem infekcji) Z punktu widzenia ryzyka rozwoju choroby nowotworowej ponad 100 odkrytych typów HPV dzieli się na typy o: - wysokiej onkogenności (typy onkogenne: 16 i 18 najczęściej współistnieją z rakiem szyjki macicy) - niskiej onkogenności (typy nieonkogenne: rzadko stwierdzane w komórkach raka; częściej stają się przyczyną rozwoju brodawek w okolicach ano-genitalnych: 6,11)

HPV Wirus jest mikroorganizmem o prostej budowie: HUMAN PAPILLOMA VIRUS Wirus jest mikroorganizmem o prostej budowie: 1. materiał genetyczny - podwójna nić DNA otoczona: 2. białkową otoczką zwaną kapsydem

HPV Wirus nie jest w stanie samodzielnie przeżyć i namnażać się ! HUMAN PAPILLOMA VIRUS Wirus nie jest w stanie samodzielnie przeżyć i namnażać się ! Jako klasyczny „pasożyt” musi trafić do komórki gdzie odtworzy swój cykl życiowy Najczęściej są to komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego

HPV TRANSMISJA ZAKAŻENIA Bezpośredni kontakt zakażonej skóry lub błon śluzowych Najczęstsza droga zakażenia - kontakt seksualny HPV łatwo wnika do komórek (nie musi zaistnieć pełny stosunek seksualny) Większa liczba kontaktów seksualnych = większe ryzyko infekcji HPV Barierowe środki antykoncepcyjne zmniejszają tylko ryzyko zakażenia Nosicielami (źródłem zakażenia) mogą być zarówno kobiety jak i mężczyźni Nie dojdzie do zakażenia poprzez środki higieny, bieliznę, aparaturę medyczną

HPV Coraz częściej obserwuje się występowanie rozrostów brodawkowatych w obrębie narządów płciowych U mężczyzn rzadziej dochodzi do rozwoju raka prącia (niż u kobiet raka szyjki macicy) Źródło dalszej transmisji HPV HPV

BRODAWCZAKOWATOŚĆ KRTANI U DZIECI HPV

RAK SZYJKI MACICY

NARZĄD RODNY KOBIETY

SZYJKA MACICY

CIN RAK INWAZYJNY Patofizjologia raka płaskonabłonkowego szyjki macicy Ektopia Nabłonek prawidłowy REGRESJA ZMIAN Regeneracja nabłonków HPV CIN INNE KOKARCINOGENY -czynniki immunologiczne RAK INWAZYJNY

NEOPLAZJA SZYJKI MACICY

RAK SZYJKI MACICY PROBLEM SPOŁECZNY

Nowe zachorowania na raka (2002): 128,550 Rak szyjki macicy, drugi najczęściej występujący rak u młodych Europejek1 Europa, kobiety (15–44 lat) Nowe zachorowania na raka (2002): 128,550 Rak szyjki macicy 1. Ferlay J, Bray F, Pisani P, Parkin DM. Lyon, France: IARC Press; 2004.

RAK SZYJKI MACICY - STRUKTURA WIEKOWA

RAK SZYJKI MACICY - PROBLEM SPOŁECZNY WYSOKIE KOSZTY LECZENIA ODSZKODOWANIA I RENTY ABSENCJA W PRACY WYŁĄCZENIE Z AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ DESTRUKCYJNY WPŁYW NA PSYCHIKĘ OBCIĄŻAJĄCY WPŁYW NA BLIŻSZE I DALSZE OTOCZENIE CHOREGO

RAK SZYJKI MACICY PORAŻKA

TRUDNA WALKA Z RAKIEM SZYJKI MACICY

PROFILAKTYKA

WHO Największy wpływ na przedłużenie średniej długości życia na świecie miało wprowadzenie profilaktyki i upowszechnienie zasad higieny na skalę populacyjną

PROFILAKTYKA pierwotna, wtórna

- zapobieganie infekcji HPV, - immunizacja PROFILAKTYKA RAKA SZYJKI MACICY 1. PIERWOTNA - zapobieganie infekcji HPV, - immunizacja 2. WTÓRNA - przesiewowe badania cytologiczne

PROFILAKTYKA WTÓRNA PROFILAKTYKA PIERWOTNA

Stosowane i proponowane metody profilaktyki raka szyjki macicy  METODA POPULACJA   CZĘSTOŚĆ CYTOLOGIE W ŻYCIU KOBIETY cytologia 25-59  co 3 lata 12 kolposkopia nie wyklucza badań cytologicznych test HPV 20-50 co 10 lat 4 (USA) 30+ 10 35 i 40 (Goldie et al. 2 szczepionka HPV (16, 18, 6, 11)   przed inicjacją seksual. 1 ? - na jak długo daje odporność? - skierowana jest przeciwko 2 spośród znanych aktualnie 15 typów o średnim i wysokim potencjale onkogennym

PROFILAKTYKA PIERWOTNA

SZCZEPIONKA: (HPV 16, 18, 6, 11,) 2.(tylko HPV 16,18) SZCZEPIENIA PRZECIWKO HPV SZCZEPIONKA: (HPV 16, 18, 6, 11,) 2.(tylko HPV 16,18)

2. Przed rozpoczęciem kontaktów seksualnych, 3. Osoby z grup ryzyka SZCZEPIENIA PRZECIWKO HPV ZALECENIA: Osoby młode (12-26 lat), 2. Przed rozpoczęciem kontaktów seksualnych, 3. Osoby z grup ryzyka

PROFILAKTYKA WTÓRNA

CYTOLOGICZNE BADANIA PRZESIEWOWE PROFILAKTYKA WTÓRNA CYTOLOGICZNE BADANIA PRZESIEWOWE

BADANIE CYTOLOGICZNE 1. Pobranie podczas badania ginekologicznego komórek nabłonkowych z szyjki macicy 2. Pobrane komórki umieszcza się na szkiełku, barwi i ocenia pod mikroskopem 3. Badanie cytologiczne, nazywane również Pap-testem, pozwala w wykryć nieprawidłowe komórki 4. Nie zawsze stwierdzenie komórek nieprawidłowych jest równoznaczne z obecnością raka (stany przedrakowe !) 5. Powtarzane co 3 lata badanie cytologiczne pozwala wykryć chorobę nowotworową w stadiach w pełni wyleczalnych

POCHWA MACICA SZYJKA

NABŁONEK PŁASKI NABŁONEK GRUCZOŁOWY KOMÓRKI PRAWIDŁOWE

KOMÓRKI RAKA

PROGRAM PRZESIEWOWY (SKRININGOWY) CECHY - aktywny - indywidualne zaproszenia - populacyjny - obejmujący całą określoną administracyjnie populację (miasto, gmina itp.) - powtarzany co 3 lata - skomputeryzowany - wszystkie kobiety w wieku 25 - 59 lat

POPULACYJNY PROGRAM PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY ORGANIZACJA COK REJESTR NOWOTWORÓW WOK ETAP PODSTAWOWY NFZ ETAP DIAGNOSTYCZNY ETAP POGŁĘBIONY

-kobiety, które w ciągu ostatnich 3 lat ZAPRASZAMY DO AKTYWNEGO UCZESTNICTWA W OGÓLNOPOLSKIM PROGRAMIE WCZESNEGO WYKRYWANIA I PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY -kobiety w wieku 25-59 lat, -kobiety, które w ciągu ostatnich 3 lat nie miały badania cytologicznego w ramach NFZ, -badanie jest bezpłatne, -wystarczy zgłosić się do jednej z placówek etapu podstawowego na pobranie cytologii

WARUNKI SUKCESU

ZGŁASZALNOŚĆ ! CYTOLOGIA

ŚWIADOMOŚĆ ZDROWOTNA

NAJWIĘKSZEJ LICZBY KOBIET DOTARCIE Z INFORMACJĄ O PROBLEMIE DO JAK NAJWIĘKSZEJ LICZBY KOBIET I MĘŻCZYZN ! EDUKACJA MŁODZIEŻY !

PRZEKAZUJCIE WIEDZĘ !