Popyt i podaż WYKŁAD 3

Rola rynku Rynek to zespół warunków, które doprowadzają do kontaktu pomiędzy kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany dóbr i usług. Rolą rynku jest ustalenie ceny, która sprawia, że ilość dóbr na którą ludzie zgłaszają popyt zostaje zrównana z ilością oferowaną do sprzedaży. Ceny kierują decyzjami społeczeństwa o tym, co, w jaki sposób i dla kogo jest kupowane.

Popyt jako funkcja ceny Popyt to ilość dobra, jaką nabywcy są gotowi zakupić przy różnym poziomie ceny (ceteris paribus) Tablica 3.1. Popyt i podaż czekolady Cena w Euro za tabliczkę) Popyt (mln tabliczek/rok 200 0,1 160 0,2 120 0,3 80 0,4 40 0,5

Krzywa popytu przedstawia ujemną zależność między ceną a rozmiarami zapotrzebowania przy innych wielkościach stałych. Wzrost ceny zuboża ludzi, którzy są zmuszeni kupować mniej. Po drugie konsumenci zwykle zastępują to, co drożeje podobnymi dobrami (substytucyjnymi).

Podaż jako funkcja ceny Podaż to ilość dobra, jaką sprzedawcy są gotowi zaoferować przy różnym poziomie ceny. Cena w Euro za tabliczkę) Popyt (mln tabliczek/ /rok) Podaż 200 0,1 160 0,2 120 40 0,3 80 0,4 0,5

Krzywa podaży ukazuje dodatnią zależność między ceną a ilością oferowanego towaru przy innych wielkościach nie zmienionych.

Prawo popytu i podaży Przy pozostałych wielkościach nie zmienionych (ceteris paribus) im niższa jest cena, tym większe zapotrzebowanie. Przy pozostałych wielkościach nie zmienionych, im wyższa jest cena, tym większa ilość oferowana.

Rynek i cena równowagi Cena równowagi (E) to cena przy której rozmiary zapotrzebowania są równe ilości oferowanej Jeśli dana cena nie jest ceną równowagi samoregulujący się mechanizm rynkowy będzie automatycznie doprowadzał do zrównania się ilości oferowanej i ilości nabywanej S – podaż D - popyt Rysunek 33. Rynek czekolady

Czynniki oddziałujące na popyt 1) ceny innych dóbr powiązanych z danym dobrem (komplementarnych bądź substytucyjnych), 2) dochody konsumentów (nabywców) 3) gusty i preferencje, moda.

Przyczyny wzrostu popytu na opiekę zdrowotną zwiększenie przeciętnej długości życia oraz przesunięcia w strukturze demograficznej ludności, rozszerzenie się bazy sektora ochrony zdrowia umożliwiające zaspokajanie większej ilości potrzeb zdrowotnych, nowe urządzenia i technologie (zwiększenia możliwości wykrywania chorób i leczenia), wzrost oczekiwań społeczeństwa.

Przykłady czynników ograniczających popyt na usługi medyczne Czas przeznaczany na dojazd do lekarza- Jeśli potrzeba mniej niż 30 min. na przebycie drogi do lekarza, pacjenci częściej korzystają z usług w razie potrzeby Oczekiwanie przed gabinetem na wizytę- ci, którzy czekają przed gabinetem więcej niż 30 min, korzystają rzadziej z usług służby zdrowia Współpłacenie pacjenta za usługi medyczne

Rodzaje dóbr a popyt Dobro normalne (zwykłe) to takie dobro, na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem dochodów. Dobro niższego rzędu to takie dobro, na które popyt maleje przy wzroście dochodu (np. wypełnienia stomatologiczne amalgamatowe)

Przesunięcia krzywej popytu Rysunek 3.4. Wpływ wzrostu cen cukierków na popyt na czekoladę Przy niskich cenach cukierków krzywa popytu na czekoladę przebiega to DD, a równowaga rynkowa występuje w punkcie E. Wzrost cen cukierków zwiększa popyt na czekoladę, krzywa popytu przesuwa się do położenia D'D'. Poziom nowej równowagi jest w punkcie E'.

Metoda statyki porównawczej polega na zmianie jednej z wielkości przyjmowanych za stałe i badaniu wpływu tej zmiany na cenę równowagi i odpowiadające jej wielkości popytu i podaży.

Czynniki kształtujące podaż technika - postęp techniczny spowoduje przesunięcie krzywej podaży w prawo koszty produkcji: siła robocza, maszyny i urządzenia, energia, surowce - spadek cen poszczególnych czynników pobudza producentów do zwiększania produkcji – krzywa podaży przesuwa się w prawo. interwencja państwa – jeśli państwo narzuca niekorzystną dla producentów technikę wytwarzania – krzywa podaży przesuwa się w lewo.

Efekt spadku podaży czekolady Zmniejszenie podaży czekolady przemieszcza krzywą podaży w lewo do położenia S'S'. Nowa, wyższa cena równowagi jest w punkcie E'

Interwencja państwa Wolny rynek umożliwia ustalanie się cen wyłącznie w wyniku gry sił podaży i popytu. Interwencja państwa może powodować zmiany położenia krzywych podaży i popytu. Kontrola cen może polegać na administracyjnym określaniu cen minimalnych bądź maksymalnych lub cen urzędowych, płac minimalnych.

Ruch wzdłuż krzywej a przesunięcie samej krzywej Posuwanie się wzdłuż krzywej popytu pokazuje dostosowanie się konsumenta do zmiany ceny rynkowej dobra. Zmiana położenia samej krzywej ilustruje reakcję na zmiany czynników zewnętrznych (ceny innych dóbr, dochód, gusty) i prowadzi do zmiany ceny równowagi.

Specyfika popytu i podaży na rynku ochrony zdrowia realizacja podstawowych założeń gospodarki rynkowej napotyka na szczególne bariery decyzje dotyczące podaży świadczeń medycznych, ani decyzje dotyczące popytu nie są podejmowane przez suwerenne jednostki (pacjentów i świadczeniodawców) decyzje nie wynikają wyłącznie z przesłanek ekonomicznych

W przypadku powszechnych ubezpieczeń zdrowotnych opartych na dostarczaniu bezpłatnych świadczeń zdrowotnych, krzywa popytu zmienia całkowicie swój przebieg Zjawisko moralnego hazardu pacjentów przemieszcza krzywą popytu z D1 do D2 Wykres 1 – wolny rynek świadczeń medycznych Wykres 2 – rynek oparty na powsze-chnych ubezpieczeniach zdrowotnych

Zjawisko moralnego hazardu Pacjent korzystając z darmowych świadczeń ulega pokusie konsumpcji świadczeń zdrowotnych, które nie są uzasadnione medycznie. Zjawisko to nie dotyczy skomplikowanych świadczeń zdrowotnych, takich jak operacje serca, ale rutynowych porad lekarskich i badań diagnostycznych. Lekarz ma skłonność do zlecania zbyt dużej ilości, często niepotrzebnych, a do tego niekiedy niezwykle kosztownych badań diagnostycznych.

Niedoskonałość rynku opieki zdrowotnej Rynek jest tym bardziej niesprawny w alokowaniu świadczeń medycznych, im silniej dobra te wykazują cechy dóbr publicznych Asymetria informacji przejawia się tym, iż lekarze i instytucje medyczne wiedzą znacznie więcej o przedmiocie transakcji, czyli właściwym leczeniu, całkowitych kosztach, komplikacjach i skutkach ubocznych.

Wnioski Brak skutecznego mechanizmu cenowego, wynikający z darmowej opieki, prowadził do nadmiernej podaży świadczeń oraz generowania nieuzasadnionego popytu. Na rynku świadczeń medycznych występują niesprawności mechanizmu rynkowego – ani decyzje dotyczące podaży świadczeń medycznych, ani decyzje dotyczące popytu nie są podejmowane przez suwerenne jednostki (pacjentów i świadczeniodawców) i nie ponoszą oni bezpośrednich konsekwencji finansowych tych wyborów