Różnorodność ujęć toposu Żyda w literaturze i filmie XX wieku Opracował – Arkadiusz Łomoć

Marek Edelman - uczestnik powstania w getcie, wybitny kardiochirurg pracujący w zespole profesora Molla („Zdążyć przed Panem Bogiem” H. Krall).

Władysław Szpilman- genialny żydowski kompozytor uratowany przez hitlerowca („Pianista” W. Szpilman).

Zofia i Nathana jako przykład ludzi próbujących odnaleźć się w powojennej rzeczywistości („Wybór Zofii” reż. A. J. Pakula)

Guido i Josue, czyli ojciec i syn w obozie koncentracyjnym przeobrażonym w pasjonującą grę („Życie jest piękne” reż. R. Benigni).

Hannah- nastoletnia Amerykanka, która za sprawą magii trafia do Janowa i przeżywa horror Holocaustu na własnej skórze („Diabelska wyliczanka” reż. D. Deithch).

REKAPITULACJA Topos Żyda w literaturze i filmie XX wieku wiąże się pośrednio lub bezpośrednio z piętnem Holocaustu. Zagłada Żydów przyczyniła się do ukształtowania różnych postaw wobec zagrożenia: -Marek Edelman jako przykład prawdziwego altruisty. -Władysław Szpilman- człowiek artysta, geniusz pragnący przeżyć w okupowanej Warszawie.

-Hanna postrzegająca Holocaust przez pryzmat młodości, naznaczonej piętnem tragicznej historii. - Postawa pozornego komizmu, stwarzanie iluzji dziecięcej gry w celu zakamuflowania rzeczywistości (Guido i Josue). - Maniakalna obsesja i lęk konsekwencją działań wojennych (Zofia i Nathan).

BIBLIOGRAFIA I LITERATURA PODMIOTU Krall H., Zdążyć przed Panem Bogiem, Warszawa 1992. Szpilman W., Pianista, Kraków 2003. Diabelska wyliczanka reż. D. Deithch (1999). Wybór Zofii reż. A. J. Pakula (1982). Życie jest piękne reż. R. Benigni (1997).

II LITERATURA PRZEDMIOTU Leksykon motywów literackich pod red. D. Nosowskiej, Bielsko-Biała 2004, s.134-138 [hasło: Holocaust]. Literatura doświadczeń ekstramalnych [w:] Jerzy Święch, Literatura polska w latach II wojny światowej, Warszawa 1997, s.245-262. Literatura wobec kultur ginących [w:] Bożena Chrząstkowska i in. ,Literatura współczesna, Poznań 1992, s.49-53.

Polska literatura współczesna do 1956 roku, Dorota Stopka, Kraków 1996, s.89-97. Słownik literatury XX wieku, pod red. A. Brodzkiej, Wrocław 1992, s.1247- 1252 [hasło: Żydowska literatura w Polsce XX wieku]. Słownik wyrazów obcych pod red. B. Pakosz, Warszawa1991, s.342 [hasło: Holocaust]. Wojenne powroty [w:] Wroczyński T., Literatura polska po 1939 roku, Warszawa 1993, s.199-204.