Kosek Wiesław Centrum Badań Kosmicznych, PAN Zmienna oscylacja roczna atmosferyczno–oceanicznej funkcji pobudzenia źródłem pobudzania oscylacji Chandlera we współrzędnych bieguna ziemskiego Kosek Wiesław Centrum Badań Kosmicznych, PAN SEMINARIUM Komisji Geodezji Satelitarnej Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN oraz Sekcji Sieci Geodezyjnych Komitetu Geodezji PAN SATELITARNE METODY WYZNACZANIA POZYCJI WE WSPÓŁCZESNEJ GEODEZJI I NAWIGACJI 23-24 czerwiec 2005. Poznań

Przyczyny pobudzania oscylacji Chandlera electromagnetic torques (Rochester and Smylie 1965; Lambeck 1989). earthquakes 1) (O’Connel and Dziewonski 1976; Mansinha et al. 1979). 2) (Souriau and Cazenave 1985, Gross 1986). atmosphere (Ooe 1978), (Hameed and Currie 1989; Plag 1997), (Furuya et al. 1996; Aoyama and Naito 2001). atmosphere + ocean (Wahr 1983), (Ponte et al. 1998; Celaya et al. 1999; Brzeziński i Nastula 2002), (Gross 2000, Gross et al. 2003).

Przyczyny pobudzania oscylacji Chandlera (cd.) The reason is that whatever produces a slow fluctuation of the annual motion is precisely what is needed to maintain the free motion (Jeffreys 1972). Jeffreys H. 1972, The variations of latitude, P. Melchior anf Yumi S. (eds.), Rotation of the Earth, pp. 39-42.

Dane Współrzędne x, y bieguna ziemskiego - IERS EOPC04 (1962.0–2005.4) Geodezyjna funkcja pobudzenia ψ wyznaczona z EOPC04. Składowe równikowe momentu pędu atmosfery χAAM w latach 1948.0-2005.4 (NCEP/NCAR). http://ftp.aer.com/pub/collaborations/sba/ Składowe równikowe oceanicznego momentu pędu χOAM od stycznia 1980 do marca 2002. http://euler.jpl.nasa.gov/sbo/sbo_data.html

Współrzędne bieguna ziemskiego 1962 EOPC04 2005.4 EOPC01

THE MORLET WAVELET TIME-FREQUENCY SPECTRA AND COHERENCE The Wavelet transform coefficients  – parameter which controls the decay of the Morlet wavelet (it’s variation enables changing the adaptive window width). The CFT of the Morlet wavelet spectrum phase coherence cross-covariance

Czasowo-częstotliwościowa koherencja pomiędzy geodezyjną i atmosferyczną oraz geodezyjną i sumą atmosferyczno-oceanicznej funkcji pobudzenia.

Moduł transformaty falkowej Morleta oraz zmiany amplitudy oscylacji Chandlera i rocznej wyznaczona metodą LS w 4-letnich przedziałach czasowych

Zmiany fazy oscylacji Chandlera i rocznej wyznaczone metodą LS w 4-letnich przedziałach czasowych oraz metodą transformaty falkowej Morleta

Okres zdudnienia oscylacji Chandlera i rocznej

Okres zdudnienia wyznaczony z faz oscylacji rocznej i Chandlera

Okres zdudnienia oscylacji rocznej i Chandlera Okres zdudnienia oscylacji rocznej i Chandlera. Pochodna amplitudy oscylacji Chandlera. Faza oscylacji rocznej w AAM+OAM Corr. Coeff. 1984-2000 0.65 -0.59

Mechanizm pobudzania oscylacji Chandlera Zmniejszenie się fazy oscylacji rocznej w AAM+OAM Zmniejszenie się fazy oscylacji rocznej w x, y Wzrost okresu oscylacji rocznej w x, y Wzrost okresu zdudnienia oscylacji rocznej i Chandlera Wzrost amplitudy oscylacji Chandlera

WNIOSKI Amplituda oscylacji Chandlera rośnie wraz ze wzrostem okresu zdudnienia oscylacji rocznej i Chandlera, a także wraz ze zmniejszaniem się fazy oscylacji rocznej w łącznej atmosferyczno-oceanicznej funkcji pobudzenia oraz fazy oscylacji rocznej we współrzędnych bieguna ziemskiego. Okres zdudnienia rośnie gdy wzrasta okres oscylacji rocznej i zbliża się do okresu oscylacji Chandlera. Następuje wówczas większy przepływ energii od oscylacji rocznej do Chandlera co jest głównym powodem pobudzania oscylacji Chandlera.

Podziękowania Prof. A. Brzezińskiemu za liczne dyskusje dotyczące aspektów pobudzania oscylacji w ruchu obrotowym Ziemi. Dr. W. Popińskiemu za pomoc w opracowywaniu programów obliczeniowych.