2014 – rok Oskara Kolberga

W żadnym kraju i w żadnym narodzie nie obdarzyła tak nauki praca jednego człowieka ( Izydor Kopernicki o Oskarze Kolbergu) Oskar Kolberg 1814 – 1890 ETNOGRAF, FOLKLORYSTA, MUZYK

Oskar Kolberg - kompozytor i folklorysta o najbogatszym dorobku w dziewiętnastowiecznej Europie – utrwalił, w wydanych za życia 33 tomach monografii regionalnych, wierny obraz polskiej sztuki i kultury ludowej. Uważał on, że zachowanie tradycji, stworzy fundament sprzyjający odrodzeniu Polski. Kolbergowska dokumentacja, tak pod względem ilościowym, jak i koncepcyjnym, nie ma precedensu w ówczesnym ludoznawstwie; ujawnia to już tytuł serii: Lud, jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni muzyka i tańce. Henryk Oskar Kolberg urodził się 22 II 1814 w Przysusze. Syn Juliusza Kolberga kartografa, profesora miernictwa i geodezji na Uniwersytecie Warszawskim. Matką była Karolina Mercoeur, urodzona pod Warszawą w rodzinie francuskich emigrantów. W 1817 rodzina Kolbergów przenosi się do Warszawy w związku z powołaniem ojca Oskara na stanowisko profesora Uniwersytetu Warszawskiego. Mieszkając w Pałacu Kazimierzowskim, rodzina Kolbergów nawiązała kontakty z przedstawicielami inteligencji warszawskiej, a także związała się ze środowiskiem artystycznym. Oskar od dzieciństwa miał styczność ze światem kultury i sztuki. W domu rodzinnym spotykał się między innymi z Samuelem Bogumiłem Lindą, Mikołajem Chopinem czy Kazimierzem Brodzińskim.

Stanisław Fijałkowski – śpiewak z Chrzanowa Edukacja W latach 1823 – 1830 Oskar uczęszczał do Liceum Warszawskiego, którego dyrektorem był Linde. Swoją edukację w Liceum Warszawskim odbywali także jego dwaj bracia – Wilhelm i Antoni. Uczniem Liceum był także Fryderyk Chopin. Poza nauką w Liceum, Oskar odbywał edukację muzyczną – pobierał nauki gry na fortepianie i kompozycji m.in. u Józefa Elsnera. Zmiany w życiu Kolberga przyniósł wybuch Powstania Listopadowego i zamknięcie Liceum Warszawskiego. Okres od 1835 do 1836 spędził w Berlinie, gdzie odbierał edukację w Akademii Handlowej. W tym samym czasie uczył się także teorii muzyki i kompozycji.

Zespół śpiewaczy „Kocudzanki” z Kocudzy Praca zawodowa i etnograficzna Dorosły Kolberg pracował jako nauczyciel muzyki, urzędnik bankowy, księgowy. Opracował ponad 1000 haseł z zakresu muzyki i muzykologii do wydawanej przez Samuela Orgelbranta Encyklopedii Powszechnej. Najważniejszym jednak jego dokonaniem pozostaje stworzenie podstaw etnografii polskiej. To etnografia była główną dziedziną, jaką się zajmował. Jako pierwszy badacz zebrał i usystematyzował kulturę ludową. Był zapalonym zbieraczem. Osobiście prowadził badania na rozległych terenach. Interesowało go wszystko, co miało związek z kulturą ludową w różnych regionach Polski i poza nią. Starannie przygotowywał każdy swój wyjazd. Zespół śpiewaczy „Kocudzanki” z Kocudzy

Leon Widz – skrzypek z Węglisk Wcześniej nawiązywał kontakty w terenie i ,,przy pomocy gościnnego i uczynnego gospodarza przyjaźnił się z miejscowymi grajkami i śpiewakami, wyszukiwał sobie starych bajarzy, doświadczone swachny weselne, lekarki itp., których usłużność, cierpliwość, wymowę, gadatliwość i otwartość musiał zwykle zdobywać grzecznym poczęstunkiem, podarunkami i zapłatą”. Efektem jego pracy jest obszerne dzieło ,,Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce”.

Kapela Ludowa ze Stojeszyna Schyłek życia Pod koniec życia Oskar Kolberg przeniósł się do Krakowa. Zamieszkał w domu Izydora Kopernickiego, gdzie pracował w niezwykle skromnych warunkach, od czasu do czasu odbywając podróże badawcze. Zmarł 3 czerwca 1890 roku i został pochowany na tamtejszym cmentarzu Rakowickim. Na jego pomniku umieszczono napis: ,,Oskarowi Kolbergowi, zasłużonemu Ojczyźnie – rodacy. Polskę całą przeszedł, lud poznał i ukochał. Zwyczaje jego i pieśni w księgi złożył”.

Kapela Ludowa „Mateusza” z Kocudzy Oskar Kolberg był skrupulatnym rejestratorem różnorodnych przejawów kultury ludowej. Na podstawie analizy jego publikacji i materiałów rękopiśmiennych można stwierdzić, że ogromny dorobek tego zbieracza obejmuje 25000 pieśni i tańców ludowych /w większości z melodiami/, 18000 przysłów, porzekadeł i zagadek, ponad 2000 bajek i innych opowiadań ludowych, liczne opisy zwyczajów, obrzędów, wierzeń, wyobrażeń ludowych, jak i kultury materialnej wsi polskiej.

Stefan Placha – tancerz ludowy z Janowa Lubelskiego „Lud” – rezultat żmudnej pracy jednego tylko człowieka – budzi podziw i uznanie. To monumentalne dzieło, przekazujący pełny obraz kultury XIX-wiecznej wsi polskiej, a częściowo także innych krajów słowiańskich, jest po dzień dzisiejszy nieocenionym źródłem zarówno dla miłośników, jak i badaczy folkloru.

Nagroda im. Oskara Kolberga Krystyna Placha – śpiewaczka ludowa z Janowa Lubelskiego( konkurs „Duży – Mały”) Nagroda im. Oskara Kolberga   Przyznawana od 1974 r. honoruje całokształt działalności i wyróżnia wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury ludowej. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego sprawuje patronat i jest głównym fundatorem nagród i wyróżnień honorowych. Organizatorem Nagrody jest Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze, Oddział Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu.

Bronisław Dudka – skrzypce Zbigniew Butryn – bas Julia Wojtan - bębenek Nagrody (w postaci dyplomu, medalu projektu Anny Jarnuszkiewicz oraz gratyfikacji pieniężnej) przyznawane są raz w roku, około dwunastu laureatom w dziedzinach twórczości artystycznej indywidualnej (sztuk plastycznych, literatury ludowej, muzyki instrumentalnej, śpiewu, tańca), kapelom i zespołom folklorystycznym oraz w dziedzinie działalności badawczej, dokumentacyjnej, animacji i upowszechniania kultury ludowej. Nagrody honorowe wyróżniają osiągnięcia osób, instytucji i organizacji wspierających rodzimą kulturę. Uroczystość wręczenia nagród odbywa się w Zamku Królewskim w Warszawie.

Medal wręczany najlepszym artystom ludowym

Opracował mgr Adam Wiechnik