ŚCIĄGAWKA KOPIOWANIE TYLKO ZA ZGODĄ AUTORKI Części mowy ŚCIĄGAWKA KOPIOWANIE TYLKO ZA ZGODĄ AUTORKI JOLANTA PACZKOWSKA

ZAIMEK PRZYSŁOWNY PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

ZAIMEK PRZYSŁÓWEK PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

rzeczownik odpowiada na pytania kto? co? M. kto? co? Kościuszko, zegar D. kogo czego? Kościuszki, zegara C. komu? czemu? Kościuszce, zegarowi B. kogo? co? Kościuszkę, zegar N. z kim? czym? Kościuszką, zegarem Ms. o kim? czym? Kościuszce, zegarze W. ----- Kościuszko! zegarze! PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

rzeczownik odmienia się przez przypadki i liczby (pojedynczą i mnogą) występuje w rodzajach PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

rodzaj rzeczownika męski (ten) żeński (ta) nijaki (to) dzban sąsiadka LICZBA POJEDYNCZA męski (ten) żeński (ta) nijaki (to) dzban sąsiadka dziecko harcerz opowieść okno LICZBA MNOGA męskoosobowy (ci) niemęskoosobowy (te) bohaterowie bohaterki synowie córki PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

rzeczownik oznacza przedmioty osoby zwierzęta,rośliny pojęcia, cechy czynności zjawiska przyrody ołówek Ewelina kot dobro malowanie wiatr zeszyt nauczyciel marchew miłość skok burza kwiat brat wierzba wesołość nauka śnieg PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

rzeczowniki dzielimy na własne: - Nowa Sól - Malinowski - Jacek - Wenus - Gopło - Odra pospolite: - miasto - nazwisko - imię - planeta - jezioro - rzeka PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

rzeczowniki dzielimy na żywotne: osobowe nieosobowe Basia wiewiórka lekarz koza królowa motyl nieżywotne: stół widelec książka PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

oznacza czynności lub stany czasownik Odpowiada na pytania: Co robi? łowi, gra, piecze Co się z nim dzieje? pachnie, wieje, świeci W jakim jest stanie? smuci się, cieszy się, złości się PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

czasownik odmienia się przez osoby, liczby, czasy Zapamiętaj! Czasownik jest jedyną częścią mowy, która odmienia się przez osoby i czasy. Formy czasownika osobowe nieosobowe bezokoliczniki: ć kryć, iść, znaleźć -c biec, móc formy zakończone na –no,-to: -no czytano -to rozpoczęto PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

czasy teraźniejszy przeszły przyszły prosty liczba pojedyncza złożony ja czytam ty czytasz on czyta, ona czyta, ono czyta ja czytałem, czytałam ty czytałeś, czytałaś on czytał, ona czytała, ono czytało ja będę czytał, czytała, czytać ty będziesz czytał, czytała, czytać on będzie czytał, czytać ona będzie czytała, czytać ono będzie czytało, czytać 1. ja przeczytam 2. ty przeczytasz 3. on, ona, ono przeczyta PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

czasy teraźniejszy przeszły przyszły prosty liczba mnoga złożony my czytamy wy czytacie oni czytają, one czytają my czytaliśmy, czytałyśmy wy czytaliście, czytałyście oni czytali, one czytały my będziemy czytali, czytały, czytać wy będziecie czytali, czytały, czytać oni będą czytali, czytać one będą czytały, czytać 1. my przeczytamy 2. wy przeczytacie 3. oni, one przeczytają PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

rodzaj czasownika W liczbie pojedynczej czasownik występuje w rodzaju: męskim, żeńskim i nijakim. W liczbie mnogiej występuje w rodzaju: męskoosobowym i niemęskoosobowym. Rodzaj możemy określić tylko w czasie przeszłym i przyszłym złożonym składającym się z dwóch czasowników w formie osobowej, np. będę pisała. Patrz str. 15 PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

czasy a rodzaje TERAŹNIEJSZY PRZESZŁY PRZYSZŁY 1. piszę rodzaj --- 1. pisałam rodzaj żeński PROSTY ZŁOŻONY 1.napiszę będę pisać będę pisała rodzaj żeński PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

Odmienia się przez przypadki, liczby i rodzaje. przymiotnik Odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie? – ładny, miła, kochane który? która? które? – wyższe, lepsze, droższe czyj? czyja? czyje? – uczniowski, nauczycielski Oznacza cechy. Odmienia się przez przypadki, liczby i rodzaje. PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

stopniowanie regularne przymiotnik stopniuje się stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniowanie regularne biały bielszy najbielszy mądry mądrzejszy najmądrzejszy PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

stopniowanie nieregularne przymiotnik stopniuje się stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniowanie nieregularne duży większy największy dobry lepszy najlepszy PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

przymiotnik stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniuje się stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniowanie opisowe kolorowy bardziej kolorowy najbardziej śliski mniej śliski najmniej śliski PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

przymiotnik nie stopniuje się, gdy oznacza cechę stałą, np. materiał, z którego dana rzecz została wykonana Przykłady: papierowa (serwetka) bawełniane (nici) skórzana (piłka) szklany (wazon) drewniane (schody) gumowy (wąż) PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

liczebnik Oznacza liczbę osób, zwierząt i rzeczy. Pytamy: ile? Określa ich kolejność liczbową. Pytamy: który z kolei? PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

liczebnik główny porządkowy ułamkowy zbiorowy Odpowiada na pytanie: ile? Odpowiada na pytanie: który z kolei? piętnaście, pięciu, dwadzieścia dwie, sto, tysiąc, milion piętnasty, dwudziesty drugi, sześćdziesiąta, setne, jedna piętnasta, pół, półtorej, dwie trzecie, piętnaścioro, trojga, ośmiorgiem, jedenaściorgu Odmienia się przez przypadki i rodzaje Odmienia się przez przypadki, rodzaje i liczby Odmienia się przez rodzaje Odmienia się przez przypadki PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

zaimek tj. rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki i przysłówki. Zastępuje inne części mowy, tj. rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki i przysłówki. Zaimki są bardzo potrzebne, gdyż pozwalają unikać powtórzeń, ale trzeba pamiętać, aby używać ich umiejętnie i oszczędnie, aby wypowiedź była jasna. PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

zaimek rzeczowny przymiotny liczebny przysłowny Odpowiada na pytanie: kto? co? Odpowiada na pytanie: jaki? który? czyj? Odpowiada na pytanie: ile? Który z kolei? Odpowiada na pytanie: jak? gdzie? kiedy? Jest nieodmienny – patrz str. 29 ja, ona, wy, kto, co, nikt, nic mój, twój, wasz, jaki, który, ten, ci ile, tyle Odmienia się przez przypadki i rodzaje PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

przysłówek Odpowiada na pytania: jak?- powoli, całkiem, smutno gdzie?- wszędzie, niedaleko, blisko kiedy?- wczoraj, dawno, zawsze Przysłówki utworzone od przymiotników stopniują się tak jak przymiotniki. Patrz str. 26-28 PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

stopniowanie regularne przysłówek stopniuje się stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniowanie regularne wesoło weselej najweselej mądrze mądrzej najmądrzej PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

stopniowanie nieregularne przysłówek stopniuje się stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniowanie nieregularne dużo więcej najwięcej dobrze lepiej najlepiej PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

przysłówek stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniuje się stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy stopniowanie opisowe słodko bardziej słodko najbardziej elegancko mniej elegancko najmniej elegancko PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

zaimek przysłowny Zastępuje przysłówek, więc odpowiada również na pytania: jak?- tak, jak, jakoś gdzie?- tu, tam, gdzie, gdzieś kiedy?- wtedy, kiedy, kiedyś PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

przyimek Jest niesamodzielną częścią mowy, nie odpowiada na pytania. Łączy się z rzeczownikami i zaimkami rzeczownymi, czasem także z liczebnikami (zawsze w określonym przypadku), tworząc wyrażenie przyimkowe, np. na głowie (przyimek+rzeczownik) od ciebie (przyimek+zaimek) o drugiej (przyimek+liczebnik) PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

przyimki dzielimy na proste złożone do, od, dla, na, bez, nad, przy, o, w, z, za, u, nad, bez, przed, po, między ponad (po+nad) poprzez (po+przez) zza (z+za) znad (z+nad) spod (z+pod) spoza (z+po+za) sprzed (z+przed) spośród (z+po+śród) spomiędzy (z+po+między) PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

spójnik Jest niesamodzielną częścią mowy, nie odpowiada na pytania. Łączy wyrazy i zdania. Zapamiętaj! Nie rozdzielamy przecinkiem równorzędnych części zdania oraz zdań składowych, jeżeli są połączone spójnikami: i, oraz, lub, albo, ani, czy, bądź. Jednak stawiamy przecinek przed tymi spójnikami, gdy powtarzają się co najmniej dwa razy. PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA

Na koniec słówko do moich uczniów: No, kochani, teraz chyba już nie wypada się migać?! Przyjemnej i skutecznej nauki! PAŹDZIERNIK 2004 JOLANTA PACZKOWSKA